Grondwettelijk Hof vernietigt nieuwe eindtermen tweede en derde graad secundair onderwijs

Volgens het Grondwettelijk Hof zijn de nieuwe eindtermen zo omvangrijk en gedetailleerd dat niet kan worden aangehouden dat het om minimumdoelstellingen gaat. Eindtermen moeten, op grond van de vrijheid van onderwijs, een eigen pedagogisch project mogelijk maken. Het Hof volgt daarmee de redenering van het Katholiek Onderwijs en de Steinerscholen die om de vernietiging  van de nieuwe eindtermen gevraagd hadden. 

De Katholieke Ondewijskoepel reageert dan ook tevreden. "Voor de vrijheid van onderwijs is dit een belangrijke uitspraak", zegt topman Lieven Boeve. 

Deze beslissing heeft een grote impact op het onderwijs. Om de overheid en de scholen de tijd te geven om zich aan te passen, blijven de nieuwe eindtermen van kracht tot en met schooljaar 2024-2025. 

"De scholen moeten dus niet meteen alle leerplannen en handboeken die gemaakt zijn op basis van de nieuwe eindtermen in de vuilnisbak gooien", zegt Brigitte Vermeersch, onderwijsexperte van VRT NWS. "Maar minister van Onderwijs Ben Weyts zal nu wel alle onderwijspartners opnieuw aan de tafel moeten brengen en opnieuw beginnen."

Dit schooljaar kregen leerlingen die in het derde middelbaar zitten al les volgens de nieuwe eindtermen. Volgend schooljaar is het vierde middelbaar aan de beurt. Door de overgangsperiode kan dat zo blijven. 

De eindtermen die nu vernietigd zijn, werden vorig jaar zonder één tegenstem goedgekeurd in het Vlaams Parlement. Twee jaar lang werkten zo’n 230 mensen uit het onderwijs in verschillende commissies aan een voorstel. Ook de onderwijskoepels waren daarbij vertegenwoordigd.

Er werd vooral de nadruk gelegd op een brede algemene vorming, met veel aandacht voor STEM-vaardigheden (wetenschap, techniek en wiskunde), digitale competenties, ondernemingszin en financiële geletterdheid.

Toch was het Katholiek Onderwijs niet tevreden met het resultaat. Volgens de grootste onderwijskoepel kwam hun pedagogisch project in de verdrukking door de vele gedetailleerde eindtermen. Ze trok naar het Grondwettelijk Hof. Ook de Federatie van Steinerscholen sloot zich aan.

Daarnaast had ook het technisch, beroeps- en kunstonderwijs naar eigen zeggen weinig boodschap aan de nieuwe eindtermen. Door de grote nadruk op algemene vakken zou er minder ruimte zijn voor praktijkvakken. Ook de kunstleerkrachten stapten naar het Grondwettelijk Hof. 

Het Gemeenschapsonderwijs (GO!) en het Provinciaal Onderwijs Vlaanderen waren wel tevreden en zijn bij het Grondwettelijk Hof tussengekomen om de nieuwe eindtermen te verdedigen. Het Gemeenschapsonderwijs reageert dan ook teleurgesteld. "Heel veel mensen hebben daar heel veel werk ingestoken", zegt GO!-topman Koen Pelleriaux. 

"Het lijkt erop dat het Hof de eindtermen in hun geheel vernietigd hebben. Het lijkt ons dat er nieuwe eindtermen moeten komen. Die moeten dan ook nog vertaald worden in leerplannen vooraleer ze kunnen gebruikt worden in de scholen."

Terugkeren naar de oude eindtermen is voor Pelleriaux geen optie, want die waren niet meer up-to-date en passen niet in de modernisering van het middelbaar onderwijs. Hij hoopt dat er nog heel wat werk kan gerecupereerd worden. "Op zijn minst zullen we wat er nu ligt, moeten aanpassen aan wat het Hof zegt." En dat zal snel moeten gaan. 

"De aanpassingen aan de eindtermen zullen volgend schooljaar moeten gebeuren, want daarna moeten er ook nog leerplannen opgemaakt en goedgekeurd worden." Voor veel leerkrachten betekent dit opnieuw beginnen en dat wekt veel frustratie. 

Het Katholiek Onderwijs doet een aanbod om aan nieuwe eindtermen te werken. "We kunnen met dit arrest niet meer louter over versoberingen spreken, we hebben een goed nieuw format nodig. In elk geval moet er nu voldoende ruimte zijn voor scholen om eigenheid toe te voegen, ook leerkrachten moeten hun eigen inbreng kunnen hebben", zegt Lieven Boeve, topman van de Katholieke Onderwijskoepel.

Boeve betreurt dat het zover is gekomen. "Het is jammer dat we deze procedure hebben moeten doen. We hadden al heel vlug, nog voor de nieuwe eindtermen goedgekeurd werden in het parlement aan de alarmbel getrokken en de minister aangespoord om te versoberen."

Ook al vond het Katholiek Onderwijs de eindtermen te uitgebreid en te sturend, toch moet kwaliteitsvol onderwijs een speerpunt blijven. "Wij zijn zeker niet tegen ambitieuze eindtermen, maar er moet voldoende tijd en ruimte zijn om ze te realiseren zodat we zoveel mogelijk leerlingen kunnen meenemen over de lat en ook de leerlingen zo goed mogelijk kunnen helpen die niet over de lat geraken", besluit Boeve.

De socialistische onderwijsvakbond vindt dat de beslissing van het Grondwettelijk Hof de leerkrachten het leven moeilijk maakt. "De chaos in het onderwijs was nog niet groot genoeg", reageert Nancy Libert, algemeen secretaris van ACOD Onderwijs. Ze kreeg al verschillende e-mails van ongeruste leerkrachten, ondanks het uitstel tot 2025. 

"Leerkrachten gingen al aan de slag met de nieuwe eindtermen, ze maakten al voorbereidingen. Nu blijkt dat het maar voor drie jaar zal zijn. De eindtermen zijn dan wel vernietigd, dat betekent niet dat de oude terugkeren."

"We kunnen dit missen als kiespijn. Hoezeer kan je leerkrachten het leven moeilijk maken? Hoezeer kan je mensen ontmoedigen om in het onderwijs te stappen? We wisten dat het kon gebeuren. Toch heeft het onderwijspersoneel er geen boodschap aan. Het gevolg is dat leerkrachten weer veel werk voor niets gedaan hebben."

ACOD haalt ook uit naar de manier waarop de eindtermen tot stand kwamen, waarna het Katholiek Onderwijs een procedure aanspande. "De vakbonden zaten niet in de commissie die de eindtermen opstelde. Ik vernam dat de onderwijsverstrekkers daar wel in zaten. Waarom hebben ze niet sneller het signaal verstuurd dat de eindtermen voor hen niet aanvaardbaar waren, als ze daar toch in zaten? Ze hebben ze zelf gemaakt."