Coronacijfers blijven onrustwekkend stijgen: hoe staan we er nu voor, vergeleken met de eerste golf in maart en april?

In zijn communicatie naar het brede publiek gebruikt Sciensano, ons instituut voor de volksgezondheid, vooral weekgemiddelden. Gemiddeld per dag, en berekend over de  laatste zeven dagen: hoeveel nieuwe coronabesmettingen zijn vastgesteld, hoeveel nieuwe COVID-patiënten zijn in het ziekenhuis opgenomen, en hoeveel patiënten zijn door het virus overleden ?

Het voordeel van de weekgemiddelden is dat weekendeffecten worden uitgefilterd. Want wie ziek is, gaat in het weekend minder snel een dokter opzoeken. In het weekend wordt dus ook minder getest, en worden minder patiënten in het ziekenhuis opgenomen. Het nadeel van de weekgemiddelden is dat de evolutie van de laatste dagen in die  cijfers wordt uitgevlakt.

In de eerste golf piekte het gemiddeld aantal vastgestelde besmettingen per dag, berekend over een week, op ruim 1.600 op 11 april. Dat zijn er nu bijna 7.900, of bijna vijf keer zoveel. Maar deze vergelijking gaat eigenlijk niet op, omdat we appelen en peren vergelijken.  

Lees verder onder de grafiek.

Bij gebrek aan testmateriaal en -capaciteit werden in de eerste golf alleen ernstig zieke patiënten getest. Nu testen we veel breder: ook mensen met lichte symptomen of zonder symptomen. Al stuit de testcapaciteit door de toevloed aan aanvragen nu opnieuw op zijn limieten.

In de weken na 18 maart, toen ons land op slot ging, deden we gemiddeld 2.000 tot 4.000 testen per dag. Nu zijn dat er meer dan 50.000. We testten veel minder in de eerste golf, en stelden dus ook veel minder besmettingen vast. We zagen toen alleen het topje van de  ijsberg. 

Lees verder onder de grafiek.

Het gemiddeld aantal besmettingen per dag verdubbelt nu ongeveer om de week. Maar belangrijker om de circulatie van het coronavirus te meten, is het percentage positieve testen: hoeveel procent van de mensen die getest worden, blijkt ook effectief besmet?

Eind maart  tot begin april, in de eerste golf, telden we gemiddeld meer dan 30 procent positieve testen per dag. Logisch, omdat toen alleen ernstig zieke patiënten werden getest. Het aandeel positieve testen was begin juli gezakt tot minder dan 1 procent. Sinds begin september stijgt dat percentage  opnieuw: eerst heel langzaam, maar de laatste weken duidelijk sneller. We zitten nu aan bijna 15 procent positieve testen.

Lees verder onder de grafiek. 

De verspreiding van  het coronavirus is min of meer onder controle, zegt de Wereldgezondheidsorganisatie, als het percentage positieve testen minstens twee weken onder 5 procent blijft, en als er ook op grote schaal wordt getest. Met 15 procent zitten we daar nu ver boven. Dat wijst erop dat het virus intens rondgaat en sterk in opmars is.

Vooral in Wallonië en Brussel ziet het er slecht uit, blijkt uit regionale cijfers van Sciensano. Luik telt nu 26 procent positieve testen, en Brussel 22 procent, van dichtbij gevolgd door de meeste andere Waalse provincies. In Vlaanderen varieert dat percentage tussen 7 en 12  procent. Een heel stuk minder dus dan in het zuiden van het land, maar wel boven de alarmdrempel van 5 procent.

Elke dag worden nu gemiddeld een 250 COVID-patiënten in het ziekenhuis opgenomen. Dat zijn er ruim dubbel zoveel als op 18 maart, toen ons land op slot ging. Op dat moment verdubbelde het aantal ziekenhuisopnames om de vijf dagen. Nu gebeurt dat om de zeven dagen. 

Lees verder onder de grafiek.

Op de piek van de eerste golf, begin april, kwamen elke dag  gemiddeld ruim 560 nieuwe COVID-patiënten in het ziekenhuis terecht. Met nu 250 per dag zitten we dus op 45 procent van de opnamepiek in de eerste golf. Tegen het huidige tempo overschrijden we die piek voor  het eind van de maand. 

Alles samen liggen er in onze ziekenhuizen nu bijna 2.500 COVID-patiënten. Dat zijn er bijna vier keer zoveel als op het moment van de lockdown in maart. Toen verdubbelde het aantal ziekenhuispatiënten om de drie tot vier dagen. Nu gebeurt dat om de acht tot negen dagen, maar vertrekken we dus van fors hogere aantallen.

Lees verder onder de grafiek.

Met bijna 2.500 COVID-patiënten in onze ziekenhuizen zitten we op ruim 40 procent van de bezettingspiek op 7 april, in de eerste golf. Toen waren er bijna 5.800 COVID-patiënten opgenomen. Maar het gaat nu opnieuw hard: als de huidige trend zich doorzet, liggen er tegen begin volgende maand meer dan 6.000 COVID-patiënten in het ziekenhuis, boven de piek dus van de eerste golf. En tegen het huidige tempo wordt in Wallonië de piek van april al over minder dan een week overschreden.

Alles samen liggen er nu ruim 400 COVID-patiënten op intensieve zorg. Dat zijn er meer dan drie keer zoveel als op 18 maart, toen ons land  op slot ging. Toen zagen we dat aantal verdubbelen om de drie tot vier dagen. Nu gebeurt dat om de tien dagen, maar vertrekken we dus van hogere aantallen.

Lees verder onder de grafiek.

Met goed 400 COVID-patiënten op intensieve zorg zitten we op ruim 30 procent van de bezettingspiek in de eerste golf, op 8 april. Toen hadden  bijna 1.300 COVID-patiënten intensieve verzorging nodig. Maar het gaat nu opnieuw  snel: als de huidige trend zich doorzet, ronden we tegen eind deze maand de kaap van 1.000 COVID-patiënten op intensieve zorg, niet ver onder de piek van de eerste golf. 

Uiteindelijk draait het vooral om de vraag of de ziekenhuizen in staat blijven om de stijgende toevloed van ernstig zieke COVID-patiënten op te vangen. In de eerste golf is dat gelukt, maar die krachttoer ging toen ten koste van de zorg voor niet-COVID-patiënten. Want half maart besliste de federale overheid om alle niet-dringende raadplegingen, onderzoeken en ingrepen in de ziekenhuizen uit te stellen.

Nu moeten de ziekenhuizen op twee borden tegelijk schaken, of dat gaan ze tenminste toch proberen. Ze willen zowel de COVID-patiënten zo goed mogelijk opvangen, als de niet-COVID-patiënten zo goed mogelijk blijven behandelen. Maar die dubbele ambitie staat nu al flink onder druk, zeker in Wallonië. Want door het snel groeiend aantal COVID-patiënten zijn de ziekenhuizen verplicht  om de niet-dringende zorg voor niet-COVID-patiënten opnieuw af te bouwen: niet bruusk zoals in de eerste golf, maar geleidelijk als dat nog kan.

We weten dat vooral 80-plussers kwetsbaar zijn voor het coronavirus. Naarmate het virus zich opnieuw meer en meer verspreidt in de oudere leeftijdsgroepen, stijgt niet alleen het aantal ziekenhuisopnames, maar ook het aantal overlijdens. 

Er sterven nu gemiddeld 30 patiënten per dag door het coronavirus. Op het moment van de lockdown, op 18 maart, telden we er 8 per dag. Dat aantal verdubbelde toen om de  twee tot drie dagen. Nu gebeurt dat om de acht tot negen dagen. 

Lees verder onder de grafiek

Met 30 sterfgevallen per dag zitten we op tien procent van de piek in de eerste golf, op 13 april. Toen overleden gemiddeld 285 patiënten per dag. Maar het aantal sterfgevallen stijgt nu opnieuw zienderogen. Tegen het huidige tempo stevenen we begin volgende maand af op het trieste cijfer van 100 sterfgevallen per dag.

Het overlegcomité van de verschillende regeringen in ons land heeft ingrijpende maatregelen afgekondigd om het tij te keren, en de snel stijgende coronacurves om te buigen. Maar de ervaring van de eerste golf leert ons dat het minstens enkele weken kan duren voor we een duidelijk effect zien van strenge contactbeperkingen. Het betekent dat de coronacijfers eerst nog verder gaan verslechteren, voor ze weer gaan verbeteren.