De Vlaamse televisie bestaat 70 jaar: deze programma's waren de allereerste avond te zien

Elsene, zaterdag 31 oktober 1953. In het Flageygebouw staan de zenuwen hooggespannen: na enkele experimenten naar aanleiding van grote gebeurtenissen als de kroning van koningin Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk op 2 juni, vinden voor het eerst reguliere televisie-uitzendingen in Vlaanderen en in Franstalig België plaats.

Het Nationaal Instituut voor de Radio-omroep (NIR) neemt die uitzendingen voor zijn rekening. Dat is de voorloper van de huidige VRT en de RTBF die in 1930 als een omroeporganisatie naar het model van de BBC is opgericht en tot 1960 zal blijven bestaan.

Het tijdschrift "De radioweek" heeft in de weken vooraf uitgebreid over de komst van de televisie getoeterd. In de editie van eind oktober verschijnt een concreet uitzendschema met de programma's die de kijker op de eerste echte televisieavond voorgeschoteld zal krijgen.

Het schema geeft aan dat de Nederlandstalige uitzendingen om 19.15 uur zullen starten met een testbeeld, gevolgd door een openingsbeeld om 19.25 uur. Om 19.30 moet "Panorama" op de buis komen, op dat moment het equivalent van "Het Journaal" vandaag.

Waarschijnlijk sleutelt de NIR nog aan deze plannen want het regieverslag van de avond zelf geeft een ander uitzendschema aan. Uit dat document blijkt dat "Panorama" pas om 19.44 uur start, onder meer omdat directeur televisie Bert Leysen eerst nog het woord neemt.

De verschillende nieuwsitems van toen zijn bewaard in het archief van de VRT, zij het zonder klank. Dankzij een boekje met de volgorde waarin ze aan bod komen en de teksten die de voice-over bij de beelden inspreekt, is het alsnog mogelijk "Panorama" van 31 oktober 1953 te reconstrueren.

Op 24 oktober 1953 vond in de Ougrée-Marihayemijn in Seraing bij Luik een grauwvuurexplosie plaats waarbij 26 mensen om het leven kwamen. De ramp, het bezoek van koning Boudewijn aan de mijn en de begrafenis van de slachtoffers zijn de opener van de uitzending.

"Opnieuw eiste het grauwvuur slachtoffers", is te horen. "In de kille fabrieksatmosfeer van de putten van Ougrée-Marihaye te Seraing wacht de angstige bevolking op nieuws."

"Zijne majesteit de koning onderhoudt zich met de redders en geeft uiting aan zijn bewondering voor die mannen, die al het mogelijke deden om hun makkers ter hulp te komen."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

In Antwerpen is de pakketboot Santa Maria vertrokken, een schip dat op de scheepswerven van Cockerill is gebouwd. "Haar lengte 185 meter, de bruto tonnemaat 21.000 ton. Ruimte voor 1.182 passagiers. Het schip doet onze scheepsbouwers alle eer aan."

"Andermaal heeft de Belgische nijverheid blijk gegeven van haar kunnen. Andermaal hebben onze bedrijfsleiders, onze ingenieurs, onze arbeiders bewezen dat zij goed en degelijk werk leveren."

"Door politieke omstandigheden eeuwenlang van de zee afgesneden, halen wij thans onze achterstand in. België bouwt schepen, Vlamingen varen weer. De Santa Maria op de wereldzeeën zal getuigenis afleggen van de groei van onze scheepsbouw."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

Hierna is het de beurt aan paardensport met een piepjonge prins Albert (de latere koning Albert II) in een glansrol. "Na de voetbalmatch Holland-België die wij u in rechtstreeks relais hebben gebracht, was de grootste sportgebeurtenis de internationale jumping in het Brussels Sportpaleis. De jumping is in de hoofdstad een gebeurtenis geworden die door de meest selecte kringen van het land met belangstelling wordt gevolgd."

"De koninklijke familie was vertegenwoordigd door de prins van Luik die, luid toegejuicht, zijn intrede deed in een zwarte limousine. De prins wordt verwelkomd door de heer Blum, burgemeester van Schaarbeek, en neemt plaats op de erezetel."

"Een sportmanifestatie, deze jumping, maar ook een mondaine bijeenkomst. Toilet en opschik spelen ook hun rol in dit kader. [...] Ook u houdt van paarden, juffrouw? Want ja, paardengeur, vermengd met de fijnste parfums, dit was karakteristiek voor deze jumpingavonden."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

"In het nieuwe Centraal Station te Brussel zijn thans gevestigd de lokalen van het Commissariaat Generaal voor Toerisme. Daar had verleden maandag de opening plaats van de derde Internationale Week van de Toeristische en Folkloristische Film."

"Op de openingsvergadering werd verklaard dat deze week tot doel heeft de verwezenlijking en de verspreiding van toeristische en folkloristische films met hoge culturele en opvoedkundige waarde in de hand te werken."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

Tijd voor cultuur met een tentoonstelling van Venetiaanse schilderkunst. "Tot 10 januari aanstaande wordt in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel wellicht de belangrijkste tentoonstelling van het jaar gehouden: 126 schilderijen van Venetiaanse meesters, gekozen uit de voornaamste musea van West-Europa, geven een beeld van de schitterendste periode uit de kunst der Dogenstad."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

Hoog bezoek in Antwerpen: de Duitse actrice Hildegard Knef komt langs om haar nieuwe film "Illusion in moll" van regisseur Rudolf Jugert voor te stellen én om een filmprijs in ontvangst te nemen. 

"Was het filmbedrijf tot voor enkele jaren tevreden met alleen maar films voor te stellen aan het publiek, thans komen hoe langer hoe meer vedetten en cineasten in ons land op bezoek. Nu was het de beurt aan Hildegard Knef die in een minimum van tijd tot wereldfaam is gekomen."

"Zoals voordien aan Orson Welles en Vivian Leigh werd haar een Tyl Uylenspiegel-beeldje aangeboden, daar een referendum in ons land haar tot de beste actrice heeft uitgeroepen."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

In Brussel is "The conquest of Everest" in première gegaan, een documentaire film over de eerste succesvolle klim naar de top van de hoogste berg van de wereld door Sir Edmund Hillary en Tenzing Norgay in mei 1953.

Enkele dagen eerder is de film in Londen in première gegaan in aanwezigheid van koningin Elizabeth II. "Een gedeelte van de uitrusting, dat gebruikt werd voor de verovering van de Everest, was in de bioscoop tentoongesteld. Aandachtig luisterde de koningin toe."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

In Mainz in West-Duitsland is recent een van de Amerikaanse atoomkanonnen aan de pers voorgesteld. "Zij zullen bijdragen tot de versterking van de Westelijke verdediging."

"De naam van dit kanon: Amazonen-Anny. Een mooie naam voor zo'n gevaarlijk ding. Haar gewicht: 85 ton, een beetje zwaar voor een meisje met zo'n mooie naam."

"De deskundigen wilden wel verklappen dat men met dit kanon vier maal meer kans heeft het doel te bereiken dan met een ander tuig. De bediening is zeer gemakkelijk. Alles gaat bijna automatisch. Wat zou men dan nog wel meer wensen? Wel, dat men het nooit zou gebruiken."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

In Londen heeft een verregaande benzinestaking het openbare leven lamgelegd. "Het was een wanhopig geval. Bijna iedere garage was zonder benzine en menige auto- of motorrijder legde er het bijltje bij neer."

"De Engelse regering besliste daarop troepen in te zetten voor de benzinebevoorrading. Zaterdagmorgen vroeg kwamen de troepen bij de 48 depots aan. Voor deze operatie werden meer dan 1.000 soldaten ingezet. Die dag werd meer dan 4 miljoen liter benzine afgeleverd."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

In Hamburg in West-Duitsland heeft de Noord-West-Duitse Radio-omroep recent zijn intrek in gloednieuwe gebouwen en dito studio's genomen. "De eerste steen werd op 16 oktober 1952 gelegd en de plechtige opening had plaats op 23 oktober jongstleden."

"Intussen werd er hard gewerkt en allerlei arbeiders deden hun best om het gebouw in de kortst mogelijke tijd klaar te krijgen. Alles is klaar. De nodige brandstof wordt binnengepompt. De vensters krijgen een extra beurt want alles moet tiptop in orde zijn voor de openingsdag."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

In de Eeuwfeestpaleizen in Brussel is het 24e Voedingssalon aan de gang. "Het Voedingssalon maakt het elk jaar mogelijk vast te stellen hoever wij het gebracht hebben in de kunst van de fijnproevers. Is het niet om te watertanden? Ook geen zin in een koekje? Ziet dit er niet lekker en smakelijk uit?"

"Men vindt hier het resultaat van de laatste inspanningen van voortbrengers en fabrikanten om levensmiddelen te produceren. Altijd maar beter, altijd maar smakelijker, altijd voedzamer. 

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

"Het Vlaams atheneum voor jongens en meisjes te Etterbeek, thans gevestigd in het vroegere kasteel Anspach, heeft spoedig bewezen dat het aan een noodzakelijkheid beantwoordde. De eerste steen van het nieuwe atheneum werd vandaag plechtig ingemetseld door de heer Harmel, minister van Openbaar Onderwijs."

"Meer dan 500 jongens en meisjes genieten thans Vlaams onderwijs in lokalen die niet meer aangepast waren aan al de vereisten van de groeiende schoolbevolking. Een Vlaamse onderwijsinrichting krijgt een waardig huis."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

"Calabrië rouwt. Zuid-Italië werd door watersnood getroffen. In de nabijheid van de kust werden kleine stromen schuimende stortvloeden die alles overrompelden. Waar gisteren nog de citroen en de sinaasappel bloeiden, ziet men thans niets anders dan dood en vernieling."

"Het juiste aantal slachtoffers is nog niet bekend. Men vreest dat er tenminste 150 doden te betreuren zijn. 5.000 huizen werden vernield, alleen reeds in de provincie Reggio."

Klik hier voor de volledige tekst die bij dit item is voorgelezen.

Volgens het schema van "De radioweek" volgt na afloop van "Panorama" een eigenaardig trio onder de noemer "Het gebeurde vandaag", "Een standpunt in het brandpunt" en "De weerman".

Opnieuw vermeldt het regieverslag van de NIR een andere gang van zaken. Het geeft aan dat meteen na "Panorama" het weerbericht met Armand Pien is te zien. Hij begint zijn praatje om 20.21 uur.

Hoe dan ook is het daarna tijd voor ontspanning met "Drie dozijn rode rozen", een tv-bewerking van een toneelstuk van Aldo De Benedetti. In een bijlage van het regieverslag staat dat dit programma 1 uur en 25 minuten duurt.

Bert Janssens neemt de regie voor zijn rekening. Opvallende naam in de cast: Paula Semer. In de jaren die volgen zal zij als omroeper en presentator tot een waar icoon van de Vlaamse televisie uitgroeien.

"Drie dozijn rode rozen" komt rechtstreeks de huiskamer binnen. Hierdoor zijn geen opnames van de uitzending bewaard. In het archief van de VRT zit wel een werkopname.

Vervolgens staat een film op het programma die eerder op de week is bekroond tijdens de 3e Internationale Week van de Toeristische en Folkloristische Film.

Volgens het schema in "De radioweek" begint die film om 21.40 uur. Het regieverslag van de NIR vermeldt geen startuur. Het geeft wel aan dat de avond eindigt met een korte herhaling van de actualiteit en een overzicht van de programma's van de volgende dag.