Rembrandt en co na 10 jaar weer samen in Koninklijke Musea voor Schone kunsten, VRT NWS ging al kijken

Het is een blij weerzien met Rembrandt van Rijn, Jan Steen, Frans Hals, Jacob van Ruisdael en hun vele collega's. Die zogenoemde Hollandse Meesters werden jarenlang amper tentoongesteld in Brussel. Van de 320 schilderijen uit de befaamde "Gouden eeuw van Nederland" die de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB)  bezitten, werden er de afgelopen 10 jaar maar zeven permanent getoond. 

Bekijk hieronder het verslag over de vernieuwde museumvleugel:

Zolang het Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen gesloten blijft, is er in België maar één Rembrandt te zien in een openbare collectie: het portret van Nicolaes Van Bambeeck uit Brussel. Het schilderij uit 1641 hangt prominent in de eerste zaal van de vernieuwde museumvleugel. "Van Bambeeck was de buurman van Rembrandt," legt curator Liesbeth De Belie uit. "Het portret van zijn vrouw, Agatha Bas, dat tegelijkertijd werd geschilderd, hangt bij de Queen in Buckingham Palace." 

De curator leidt ons ook langs minder bekende werken die jarenlang in het depot van het museum verbleven, zoals een groot zeegezicht van Ludolf Backhuysen. "De grootste marine die hij ooit schilderde. Het werk heeft nog in de collectie gezeten van Willem III, de koning van Engeland," vertelt Liesbeth De Belie trots. "De afgelopen 25 jaar ben ik vooral bezig geweest met het laten restaureren van de werken in het depot. Het is bijzonder ze nu weer bij elkaar te zien. Dit is absoluut een hoogtepunt uit mijn carrière."

Met de opening van deze vleugel is een volgende stap gezet in het renovatieplan van het meest bezochte museum van België. Maar het blijft onduidelijk wanneer de Regie der Gebouwen zal starten aan de noodzakelijke herstellingen aan het dak. Ook voor de renovatie van de andere zalen, waar onder andere de moderne en hedendaagse kunst een plek moet krijgen, is nog geen timing vrijgegeven. Die collectie kunstwerken zit al sinds 2011 in het depot.

Samen met de negen nieuwe zalen, waar de werken vanaf nu permanent te zien zijn, zijn er ook twee tijdelijke tentoonstellingen onder de noemer "Dutch spring". Tot 14 mei hangen alle familieportretten die Frans Hals heeft geschilderd bij elkaar in Brussel, en daar hangt een bijzonder verhaal aan vast.

"In Brussel bewaren we al sinds 1928 het schilderij "Drie kinderen met een bokkenwagen" van Frans Hals. Het werk zag er heel, heel vuil uit", steken curatoren Liesbeth De Belie en Lawrence Nichols van wal. Maar er was een theorie dat het werk samen zou kunnen horen met het familieportret uit de collectie van het Toledo Museum of Art in Ohio, Verenigde Staten. Een andere theorie maakte de familie zelfs nóg wat groter, met in totaal vier delen.

"Tijdens de restauratie kreeg ik ineens een telefoontje van Liesbeth, " herinnert de Amerikaanse curator Lawrence Nichols zich. ""We hebben een oogbol!", riep ze opgewonden". Het schilderij bleek, na onderzoek, links en rechts overschilderd, zoals u op de infraroodfoto's hieronder kunt zien.

Tijdens de restauratie werden die lagen verwijderd en kwamen er nieuwe figuren tevoorschijn, die de twee schilderijen aan elkaar linken. Ook een derde schilderij uit een privécollectie kon nu met zekerheid aan de puzzel worden toegevoegd. De meest uitgebreide theorie met (minstens) 4 delen bleek dus correct.

Wat u hieronder ziet is een reconstructie zoals Frans Hals het oorspronkelijk moet hebben geschilderd, met een stamboom erbij. "Want we hebben ook de identiteit van de familie kunnen achterhalen," zeggen de curatoren. "De familie van Campen had 13 kinderen toen Frans Hals ze schilderde. Toen er een 14e bijkwam heeft een andere schilder het erbij geschilderd in de linkerhoek."  

Waarom het schilderij van Frans Hals jaren na zijn dood is opgedeeld weten we niet zeker. "Volgens ons is het schilderij beschadigd geraakt en is het daarom in stukken gesneden en overschilderd, maar er blijven veel vraagtekens," besluit Lawrence Nichols.

"Een deel van de puzzel ontbreekt dus nog altijd. Het is niet onmogelijk dat vroeg of laat het rechterfragment wordt teruggevonden, zodat de puzzel alsnog compleet raakt", vult Liesbeth De Belie aan. "Dit is in elk geval een puzzel waar kunsthistorici zich nog met veel plezier op zullen storten." 

Bekijk hieronder de volledige reconstructie: