"Vernederingen en martelingen erger dan in Guantanamo": Palestijn Munther Amira (53) verloor in 3 maanden tijd 33 kilo in Israëlische gevangenis

"Die gevangenis is een graf waar de levenden worden vastgehouden. Dat is geen plek voor mensen, zelfs niet voor dieren." Zo omschrijft de Palestijn Munther Amira zijn tijd in de Israëlische Ofer-gevangenis, vlak bij Ramallah op de bezette Westelijke Jordaanoever. 

Op 18 december 2023 werd de 53-jarige Amira meegenomen door het Israëlische leger. Tijdens een nachtelijke raid in zijn dorp Aida, nabij Betlehem, vielen Israëlische troepen verschillende huizen binnen, waaronder ook het huis van Amira en zijn familie. 

"Mijn broer werd geslagen tot hij zijn bewustzijn verloor. Mohammed, mijn zoon van 13 werd in de handboeien geslagen, waarna de soldaten zijn T-shirt, met de kaart van Palestina op, van zijn lijf scheurden."

Amira's dochter Yomana kon filmen hoe het Israëlische leger haar vader meenam. Op de video is te horen hoe ze "ik hou van je, papa" uit het raam roept. "Ik ook van jou, niet bang zijn", roept Amira terug.

"Toen ik haar stem hoorde, wist ik dat ze haar niet hadden meegenomen, dat ze veilig was. Dat stelde me gerust. Maar over mijn zoon en mijn broer wist ik niets tot ik op 8 maart, na bijna 3 maanden detentie, werd vrijgelaten." 

Aanvankelijk werd Amira meegenomen op verdenking van aanzetten tot haat via een post op sociale media. Maar die aanklacht liet het Israëlisch leger vallen bij gebrek aan bewijs, stelt Amnesty International, dat de zaak van Amira heeft opgevolgd. Een officiële aanklacht tegen Amira kwam er niet: hij werd onder administratieve detentie geplaatst.

De Palestijn werd iets minder dan 3 maanden vastgehouden in Ofer, maar het voelde voor hem aan als een eeuwigheid. "Het Israëlisch leger houdt Palestijnen maandenlang incommunicado. Je weet van niets tot ze je plots vrijlaten, als je geluk hebt."

Het is even stil aan de andere kant van de lijn. Amira vindt het moeilijk om zijn verhaal te vertellen. "De trauma's zijn groot", klinkt het aan de telefoon. Maar het belang van zijn getuigenis vindt hij nog groter. "De situatie voor de Palestijnen is al decennialang onhoudbaar. Maar sinds 7 oktober worden we niet eens als mensen behandeld."  

Het is niet de eerste keer dat Amira onder detentie geplaatst wordt. "De eerste keer was in 1987. Ik was 17 jaar oud, ze hielden me 6 maanden vast. Eigenlijk is dit kidnapping." 

Als vreedzame activist en directeur van het Aida Youth Center engageert Amira zich voor de mensenrechten van het Palestijnse volk. Daardoor is hij al vaker opgepakt door het Israëlisch leger. 

"In de jaren 80 noemden we de Israëlische gevangenis al 'het slachthuis', zo erg was het toen. Maar de voorbije maanden waren zoveel erger dan al de vorige keren", zegt Amira.  

Eerst werd Amira voor enkele dagen meegenomen naar een tijdelijk detentiecentrum. "Daar moest ik me volledig uitkleden. In het Hebreeuws zeiden de soldaten: 'laten we een feestje bouwen en foto's nemen'. Vervolgens raakten 2 soldaten me aan terwijl ik naakt was."

"Dat heeft me volledig gebroken als 53-jarige man. Niet de afranselingen of de beledigingen, maar de aanrakingen van die aard. Dat heeft me heel diep geraakt. Maar op dat moment heb je geen keuze. Je moet het ondergaan, anders sterf je."

Vervolgens werd Amira overgebracht naar Ofer, de Israëlische gevangenis. De leefomstandigheden waren penibel, getuigt hij. "Ik deelde bijna 3 maanden lang een kleine cel met 12 andere Palestijnen. We sliepen op de grond en lagen praktisch op elkaar omdat we met zoveel waren."

"We kregen amper eten. De kleine beetjes die we kregen, waren niet volledig bereid en moesten we onder 12 mannen verdelen." In de 2 maanden en 18 dagen die Amira doorbracht in de gevangenis is hij meer dan 30 kilo afgevallen.

Ook door gebrek aan medicatie is zijn gezondheid fel achteruitgegaan, zegt hij. "Ik ben chronisch ziek en kamp met een prostaataandoening. Daardoor moet ik dagelijks medicatie innemen. Ondanks herhaaldelijke vragen, kreeg ik geen medicatie in de gevangenis. Daardoor plaste ik vaak bloed."

Amira getuigt over eindeloze vernederingen en disproportioneel geweld. "De cipiers noemden ons 'dieren' en beledigden ons voortdurend. Bij tellingen moesten we op onze knieën gaan zitten en lieten ze politiehonden in ons gezicht blaffen. Ze wilden ons psychologisch kapotmaken." 

Daardoor hielden sommige Palestijnen het niet langer uit in de gevangenis. "In de 3 maanden die ik daar heb doorgebracht, hebben 2 Palestijnen een poging ondernomen om uit het leven te stappen. Bij 1 van de 2, een jonge Palestijn uit onze afdeling, is het gelukt."

"We probeerden de cipiers in te lichten door te roepen en op onze deur te slaan. De cipiers zijn uiteindelijk gekomen en hebben het lichaam van de Palestijn meegenomen. Nadien kwamen ze terug om ons te straffen omdat we lawaai hadden gemaakt."

"Eerst werden we geschopt en met knuppels geslagen. Nadien werden we naar de binnenkoer begeleid. Daar moesten we gestapeld op elkaar gaan liggen en mochten we niet bewegen."

"Omdat ik op een oudere man lag die moeilijk kon ademen, probeerde ik mijn gewicht wat te verdelen. Dat had een van de cipiers gezien. Hij haalde me uit de stapel, plaatste zijn voet op mijn hoofd en probeerde me tussen mijn benen met een knuppel te slaan."

De vermoedelijke wanpraktijken in de Israëlische gevangenis noemt hij "erger dan Guantánamo", de omstreden Amerikaanse gevangenis die zich op een militaire basis in Cuba bevindt.

Met de hulp van mensenrechtenorganisaties, kreeg de zaak van Amira aandacht. Op 8 maart, na bijna 3 maanden, werd hij vrijgelaten en weer herenigd met zijn familie. 

Het verhaal van Amira kon niet onafhankelijk geverifieerd worden door onze redactie. Maar zijn getuigenis komt wel sterk overeen met wat verschillende, onafhankelijke mensenrechtenorganisaties vaststellen. 

Ook de Israëlische ngo Hamoked, die Palestijnse gevangenen juridisch bijstaat, bevestigt de mensenrechtenschendingen in de Israëlische gevangenis.

"Sinds de oorlog is het gevangeniswezen afgesloten van de buitenwereld. Advocaten mogen niet op bezoek komen, er is geen familiebezoek en geen bezoek van het Internationale Rode Kruis. Het is de allereerste keer sinds 1969 dat de organisatie helemaal geen toegang heeft tot de gedetineerden in Israëlische gevangenissen", zegt Daniel Shenhar, advocaat bij Hamoked, in Terzake.

"Dit is in strijd met het internationaal recht", gaat hij verder. "De cellen zijn overvol. Er is amper stromend water en dus geen sprake van hygiëne. Het eten is gereduceerd tot het absolute minimum. Gedetineerden worden geslagen, soms extreem met knuppels."

Hamoked spreekt over systematisch geweld tegenover Palestijnse gevangenen. Het recente rapport van de ngo beschrijft ook schokkende gevallen van gefilmde vernederingen die door Israëlische soldaten op sociale media gedeeld worden. Daarnaast heeft de ngo ook meerdere getuigenissen over seksueel geweld door Israëlische soldaten geregistreerd. 

Op dit moment worden meer dan 9.000 Palestijnen vastgehouden in Israëlische gevangenissen. De ngo waarschuwt voor de humanitaire crisis die zich achter gesloten deuren ontvouwt. "Sinds 7 oktober zijn al 12 Palestijnen overleden in Israëlische gevangenissen. Bij zeker 5 van hen is het duidelijk dat ze gestorven zijn nadat ze geslagen zijn", aldus Shenhar.