Welke verkiezingsbeloftes leveren op en welke kosten geld? Bekijk hier de doorgerekende maatregelen per partij

Opgelet: het Planbureau rekent niet het volledige verkiezingsprogramma van de partijen door. Die mogen zelf hun belangrijkste voorstellen - maximaal 30 - naar voren schuiven. Het Planbureau bekijkt dan of het mogelijk is om ze door te rekenen. 

De doorrekening gebeurt op verschillende manieren. In de eerste plaats onderzoekt het Planbureau hoeveel een maatregel kost of net oplevert de komende jaren. 

Op basis daarvan bekijkt het Planbureau via economische modellen wat de impact is van de maatregel. Hoe beïnvloedt die de koopkracht van de Belgen? Verkleint of vergroot die het begrotingstekort? En gaan er daardoor meer mensen aan de slag? De conclusies, partij per partij:

De liberalen willen werken meer laten lonen en doen dat door de belastingen op arbeid te verlagen. De miljarden om die verlaging te bekostigen, vindt de partij onder meer in de gezondheidszorg en door de werkloosheid in de tijd te beperken.

Gemiddeld stijgt de koopkracht licht op basis van de doorgerekende maatregelen van Open VLD. Die stijging zit bij de midden en hoge inkomens. De 40 procent Belgen met laagste inkomen gaan erop achteruit. 

Open VLD wil zowel de werknemers als de werkgevers tegemoet komen. Werken moet meer lonen en daarom wil de partij de 45 procent-schijf in de personenbelasting afschaffen. Om de bedrijven te ondersteunen, willen de liberalen 1 miljard euro uitgeven om hun loonkosten te drukken. 

Open VLD zoekt zijn heil niet in nieuwe belastingen maar kijkt vooral naar besparingen. Minder uitgeven dan gepland in de gezondheidszorg en het niet meer verhogen van uitkeringen moeten de belastingverlaging compenseren. Ook moet de werkloosheid in de tijd beperkt worden, al levert die bij de liberalen wel minder op dan bij andere partijen.

"We zijn tevreden dat het Planbureau de kern van ons Groeiplan bevestigt. De belangrijkste maatregelen uit ons plan voor een gezonde economie met een gezonde begroting krijgen groen licht van het Planbureau", zegt Open VLD. 

De liberalen benadrukken wel dat ze graag meer maatregelen had laten berekenen. "Ons volledige Groeiplan telt 90 concrete maatregelen. We konden er maar 30 laten doorrekenen."

De socialisten zetten in op een grote fiscale hervorming. De belastingen op arbeid moeten dalen en die op vermogen toenemen. Met deze hervorming wil de partij extra koopkracht en extra jobs creëren. Volgens het Planbureau slaagt Vooruit in beide.

De koopkracht stijgt gemiddeld met 192 euro. Alleen Groen en Vlaams Belang doen beter. Elke inkomensgroep ziet zijn inkomen stijgen, maar de werkenden meer dan de inactieven.

De maatregelen veranderen weinig aan het begrotingstekort. Het begrotingstekort wordt jaar na jaar groter, maar wel iets kleiner dan bij ongewijzigd beleid in 2029.

Vooruit zet volop in op een verlaging van de belastingen, in totaal voor meer dan 14 miljard euro berekende het Planbureau. Daarnaast zullen gratis maaltijden op school jaarlijks 260 miljoen euro kosten, maatregelen voor de kinderopvang ongeveer 360 miljoen euro. 

Vooruit betaalt de belastingverlaging met een verhoging van andere belastingen. Ze kijken daarbij vooral naar de grote vermogen. Inkomsten uit financieel vermogen zouden volgens het Planbureau bijna 10 miljard euro opbrengen. Ook de bedrijven betalen mee: ze krijgen minder subsidies. Dat zou volgens het Planbureau 936 miljoen euro opleveren.

Volgens Vooruit tonen de berekeningen aan dat hun voorstellen haalbaar en betaalbaar zijn:

"Een keuze voor Vooruit is een keuze voor hogere lonen, lagere facturen en investeringen in de eerste levensjaren van het kind. Met voor elk kind een gratis gezonde maaltijd op school, een betaalbare plaats in de crèche en een leerkracht voor de klas. We zijn ook de enige partij die onze plannen voor betere onderwijskwaliteit hebben laten doorrekenen. We maken het verschil tussen werken en niet werken groter, creëren 65.000 nieuwe jobs en laten onze economie groeien." 

N-VA zet volop in op besparingen. Die moeten er vooral komen in de gezondheidszorg en op werkloosheidsuitkeringen en leeflonen. Net als vele andere partijen willen ze de lasten op arbeid naar beneden, zij het beperkter. 

De besparingen zorgen dat N-VA het beste begrotingstraject kan voorleggen. Tegen 2029 zou het tekort verkleind zijn tot 3,6 procent.

Gemiddeld gaat de koopkracht er licht op vooruit, maar de laagste inkomens moeten bij N-VA wel fors inleveren. 

De N-VA is de partij met de laagste uitgaven, afgaande op de voorstellen die het Planbureau heeft doorgerekend. De Wever en co gaan voor verlaging van de lasten op arbeid, maar veel beperkter dan de andere partijen. De partij heeft ook nog wat kleinere uitgavenposten laten berekenen: het volledig aftrekbaar maken van de kinderopvang kost 240 miljoen euro, de btw op sloop en heropbouw verlagen 234 miljoen euro. 

N-VA wil geen extra belastingen, maar forse besparingen. Besparen in de gezondheidszorg en op de werkloosheiduitkering zorgen voor extra miljarden. Om het begrotingstekort te verkleinen, kijkt N-VA duidelijk naar Belgen met een laag inkomen. Het niet-indexeren van het leefloon zou een goed half miljard opleveren. Ook het afschaffen van bepaalde federale subsidies en verlagen van ontwikkelingshulp moet de begrotingsput mee helpen dempen. 

N-VA voelt zich gesterkt door de resultaten van de doorrekening. 

"Wij hebben als enige partij de moed en de verantwoordelijkheidszin om binnen een realistisch begrotingstraject eerlijk aan te geven waar we naartoe moeten en hoe we dat kunnen doen. Dit met een hogere economische groei, mét belastingverlagingen, mét extra investeringen in politie, justitie en defensie, mét meer jobcreatie en mét een koopkrachtverhoging voor mensen die werken en ondernemen. Dat bevestigt nu ook het Planbureau", aldus voorzitter Bart De Wever. 

Vlaams Belang investeert massaal in het verlagen van de lasten op arbeid. In totaal gaat het jaarlijks om meer dan 14 miljard euro. De afname van de belastingdruk zorgt dat Vlaams Belang de grootste koopkrachtstijging van alle Vlaamse partijen kan voorleggen. Vooral de hoge middenklasse gaat er fors op vooruit. 

Tegenover de lastenverlaging staan weinig inkomsten. Vlaams Belang laat bijgevolg de begroting verder ontsporen. Het gat zal in 2029 op basis van hun maatregelen meer dan 53 miljard euro bedragen. 

Ook Vlaams Belang gaat voor een grote hervorming van de personenbelasting om werken meer te doen lonen. Die kost opgeteld zo’n 14 miljard euro. Het plan om te investeren in nieuwe kerncentrales kost 2 miljard euro. Een opvoedersinkomen – een uitkering voor de ouder die kiest om deeltijds te werken en deeltijds voor de kinderen te zorgen – zou bijna een half miljard kosten.

Net als N-VA kijkt Vlaams Belang naar het verkopen van de Belgische aandelen in verschillende bedrijven om het begrotingstekort te verkleinen. Als voorbeelden geven ze onder meer Bpost, Belfius en Ethias. Dat zou 15 miljard euro opleveren.

Verder moeten ook het beperken van de werkloosheid in de tijd en afbouwen aan het aantal asielzoekers geld opbrengen. Volgens het Planbureau zou dat laatste iets meer dan 700 miljoen euro opleveren. 

Vlaams Belang verzet zich tegen de doorrekening door het Planbureau. "De oefening is compleet nutteloos", klinkt het bij de partij. Ze stellen zich vooral vragen bij de methode. Het Planbureau rekent bijvoorbeeld geen resultaten van federale maatregelen door naar Vlaanderen.   

Groen investeert massaal om mensen in moeilijkheden te ondersteunen. De koopkracht van mensen die niet werken, gaat er spectaculair op vooruit en het armoederisico wordt tot 0 herleid. 

Die ondersteuning in combinatie met een forse verlaging van de belastingen op arbeid betaalt Groen met nieuwe belastingen. Die richten zich op de grote vermogens. Ook het afbouwen van fossiele subsidies moet geld opbrengen.

Het begrotingstekort in 2029 zal met de groene maatregelen lager zijn dan de huidige prognoses, maar blijft nog steeds groot. 

Groen wil een einde maken aan armoede is ons land. Iedereen – zowel mensen met een uitkering als werkenden – moeten een inkomen boven de armoedegrens krijgen. Dat kost 9 miljard euro. Verder wil de partij ook de belastingen op arbeid fors verlagen. 

Om de armoedemaatregel te betalen, kijkt Groen uitdrukkelijk naar de grootste vermogens. Die zullen op vele manieren extra bijdragen in de plannen van Groen, voor meer dan 16 miljard euro in totaal. De partij haalt ook geld uit het afbouwen van fossiele subsidies – 1,2 miljard euro – en een hervorming van het systeem van de salariswagen.

Groen is tevreden met de doorrekening van het Planbureau: "We laten niemand achter. Dat bewijst deze doorrekening van onze verkiezingsmaatregelen. We brengen het armoederisico naar nul, zorgen voor een eerlijk inkomen voor iedereen en meer mensen aan het werk, maken de ecologische keuze zoals het openbaar vervoer en renoveren goedkoper én verbeteren tegelijk ook nog eens het begrotingstekort doordat we de grote vermogens en grote vervuilers doen betalen."

Bij PVDA was het vooral uitkijken naar wat hun miljonairstaks zou opleveren. De partij voert al maanden campagne mee, maar de opbrengst valt met 3,9 miljard euro enigszins tegen. De gelijkaardige belasting van de PS brengt veel meer op. 

Bij PVDA geen grote belastinghervorming. De partij investeert in een verlaging van de pensioenleeftijd en lagere voedingsprijzen. 

Het Planbureau is er niet in geslaagd om de impact op de koopkracht van de maatregelen te berekenen. Ze zorgen wel dat het begrotingstekort iets kleiner wordt dan voorzien, maar remmen anderzijds wel de economie af. PVDA is de enige partij die niet voor extra economische groei zorgt.

PVDA wil de pensioenleeftijd opnieuw verlagen en de btw op voeding afschaffen. Samen kosten die maatregelen iets meer dan 4 miljard euro. Verder moet ook de accijnsverhoging op elektriciteit en gas ongedaan gemaakt worden – dat kost 840 miljoen euro – en moet openbaar vervoer gratis worden. Om dat in Vlaanderen te realiseren is een budget van 232 miljoen euro nodig.  

PVDA voert al maanden campagne met zijn "miljonairstaks". Die zou 3,9 miljard opbrengen, een stuk minder dan die van de PS. De partij van Raoul Hedebouw rekent ook op extra inkomsten via een belasting op financiële meerwaarde en een overwinstbelasting voor banken.

Bij de politiek zelf is weinig te rapen, berekende het Planbureau. Het afschaffen van de uittredingsvergoedingen in alle parlementen levert samen slechts 15 miljoen euro op. Een halvering van de partijdotaties 39 miljoen euro.  

Volgens de berekeningen van de PVDA levert een miljonairstaks meer op dan 3,9 miljard euro. "Het planbureau schat de economische impact van een miljonairstaks verkeerd in", zegt de partij. 

Vorige week al liet PVDA weten het niet eens te zijn met de methodologie van de doorrekening in het algemeen. "Ze rekenen belangrijke maatregelen niet door en de gebruikte economische modellen zijn gebaseerd op een neoliberale logica", klinkt het.

CD&V ziet door zijn maatregelen het begrotingstekort fors toenemen, tot 45 miljard euro in 2029. Alleen Vlaams Belang doet aan Vlaamse kant slechter. 

In de doorgerekende maatregelen zit het evenwicht scheef: de lastenverlaging van enkele miljarden wordt niet gecompenseerd aan de uitgavenkant. 

Ook CD&V pleit voor een uitgebreide lastenverlaging op arbeid. De plannen die de christendemocraten daarnaast hebben met de kinderopvang zullen volgens het Planbureau 730 miljoen euro kosten. 

Tegenover de grote lastenverlaging staan weinig nieuwe inkomsten. Bij CD&V wordt daarom het begrotingstekort nog groter dan nu al het geval is. Het beperken van de werkloosheid in de tijd brengt 1,5 miljard op. Verder heeft CD&V geen enkele maatregel die meer dan een miljard opbrengt.

"De resultaten van het Planbureau zeggen helemaal niets over onze begrotingsplannen", klinkt het bij CD&V. "We verschuiven in onze fiscale blauwdruk de lasten naar grote vermogens en vermogenswinsten. De integrale blauwdruk kon echter niet berekend worden door het Planbureau omwille van capaciteitsbeperkingen."

Over de andere conclusies van het Planbureau is de partij wel tevreden: "Onze partij scoort op alle macro-economische parameters heel goed. We krijgen 100.000 extra mensen aan het werk. En de middenklasse is bij CD&V duidelijk aan het juiste adres voor meer netto voor wie werkt. Het reëel beschikbaar inkomen van particulieren stijgt met onze partij het meeste, op de onrealistische plannen van het Vlaams Belang na."