"Warm, open, voor elke theaterstudent een soort mama": collega's reageren op overlijden Reinhilde Decleir

"Ze ging op 6 april 2022 volgens eigen wens heen, na een lange strijd tegen kanker." Zo meldt de familie het overlijden van Reinhilde Decleir. Decleir werd 73 en was het boegbeeld van theater in Vlaanderen met haar eigen gezelschap Tutti Fratelli, een sociaal-artistieke werkplaats in Antwerpen waar jongeren, ouderen, mensen van een andere origine of met een beperking maatschappelijke kansen krijgen via artistieke projecten. Het grote publiek kent haar van rollen in de televisieseries "Van vlees en bloed", "Beau séjour" en "Loslopend wild & gevogelte". 

Bij Tutti Fratelli komt het nieuws hard binnen. "Met een hart dat overloopt van verdriet, maar ook van liefde en dankbaarheid hebben wij vandaag afscheid genomen van onze moeder aller moeders, onze mater familias, onze keuningin, Reinhilde, onze Reinha", schrijven ze in een mail.

Collega en vriendin Els Dottermans spreekt van "een grote persoonlijkheid". "Het is voor onze theaterwereld een enorm verlies. Wat ze betekend heeft voor Tutti Fratelli, wat ze betekend heeft voor heel wat acteurs onder ons. Ik denk dat zij in heel veel harten zit", vertelt ze aan onze redactie.

"Wij hebben zoveel gelachen, Reinhilde en ik, wij waren allebei jarig op 16 mei, we hebben heel veel heerlijke feestjes gedaan samen." 

Dottermans benadrukt dat Decleir in haar carrière onvergetelijke dingen gedaan heeft. "Ze zat bij de Internationale Nieuwe Scène, eind jaren 70, zijn zijn ook internationaal doorgebroken, dat was zeer belangrijk en vernieuwend theater toen.  Ze was een heel interessante vrouw. Bij Tutti Fratelli heeft ze haar stempel gedrukt. Ze maakte het de mensen van Tutti Fratelli niet makkelijk, maar ze gaf hen een stem en woorden om te spreken, om zich uit te drukken."

Beluister het gesprek met Els Dottermans: "Ze was een heel interessante vrouw"

Volgens Els Dottermans stond Decleir als een moeder klaar voor de jonge studenten aan de theateropleiding van Studio Herman Teirlinck. "Daar heeft ze zichzelf onmisbaar gemaakt, ook al was dat niet haar bedoeling."

Dat beaamt acteur Ben Segers: "Lieve Reinhilde, ik heb zo ontzettend veel aan jou gehad", post hij op Instagram. "Was jij er niet, dan was ik er niet. Dankjewel voor alles, lieve Reinhilde!"

Ook voor acteur Kevin Janssens was Reinhilde Decleir tijdens zijn studententijd aan de Studio een moederfiguur. "Je kon met al je vragen en  problemen bij haar terecht. Ze was een warm en open iemand die heel begaan was met de studenten. Ik heb haar de laatste jaren niet zo heel veel meer gezien, maar wanneer we elkaar tegenkwamen, was het contact diep verstrengeld, heel hartelijk. Toen we in Cuba waren voor de opnames van de reeks "Koning van de wereld" had ze op een klein plakkaatje geschreven: "Voor de goede Kevin, van uw toneelmama, muchos besos". Voor elke generatie op Studio was ze een soort van mama waar je naartoe kon." 

Actrice Camilia Blereau, die met haar samenspeelde in "Loslopend wild", koestert warme en mooie herinneringen aan Reinhilde Decleir. "Je had zo makkelijk persoonlijk contact met haar, ze kon zo goed luisteren. Maar ik bewonderde vooral wat ze deed met Tutti Fratelli, dat ze die mensen op zo'n goeie manier begeleidde zodat ze een ingang hadden naar een heleboel dingen in de maatschappij via dat theater, dat spelen. Ze was er al een tijdje mee gestopt, maar ze had ook wel veel vertrouwen in de mensen die het overnamen van haar (onder anderen Nico Sturm, red.). Ze had ervoor gezorgd dat het in goede handen was." 

Acteur Nico Sturm, die het werk van Decleir als artistiek leider zal voortzetten bij Tutti Fratelli, noemt haar "een grote dame, een grote vriendin, een grote speelster, een groot mens".  "Ze was streng, maar moederlijk, ze heeft heel veel mensen geleid, geprikkeld, vertrouwen gegeven, geconfronteerd, altijd vanuit het hart, dat is Reinhilde. Haar credo was: “Als ik niet aan mezelf denk, wie denkt er dan aan mij, maar als ik alleen maar aan mezelf denk, waarom besta ik dan?” 

Bij Tutti Fratelli zal ik haar zin om de artistieke lat hoog te leggen en te putten uit repertoire meenemen. We zijn nu aan de slag met “De storm” van Shakespeare in een versie van Tom Lanoye, dat was een cadeau van hem voor haar, jammer genoeg zal ze de première nu niet meer meemaken. Dat was voor haar heel belangrijk: de lat artistiek hoog leggen en de verbeelding zijn gang laten gaan. Discipline ook daarin, niet alleen gezellig samen zijn, maar een concentratie en ons verliezen in de tekst en in elkaar. Dan maak je even de wereld tot een betere plek."

"Ik denk dat het voor ons allemaal heel erg is, ook voor de Fratelli’s, die mensen met wie ze zo’n krachtig theater maakte", reageert actrice Sien Eggers. "Ik mocht er meter van zijn, het was zo prachtig wat ze daar deed en bereikte met hen. Ik was er kapot van elke keer na die voorstellingen.  Ik zag ook hoe ze dat met hen aanpakte, zo liefdevol." 

Regisseur Bilall Fallah werkte onlangs nog samen met Decleir aan de tragikomische televisiereeks "Grond". Hij houdt het kort en krachtig: "RIP a true legend" (vertaald: rust zacht, een ware legende).

"Ze was natuurlijk in de eerste plaats een goeie actrice, maar ze had ook een ander engagement, haar sociaal engagement", zegt acteur Wim Opbrouck. "Haar grote verdienste is dat ze heel veel mensen uit de miserie heeft geholpen door met hen theater te maken. Ze heeft dat aspect van sociaal-artistiek werk uit het amateurisme getrokken." 

Acteur en regisseur Stany Crets verwijst naar de periode waarin Decleir meespeelde in "Raf & Ronny", de reeks die hij eind jaren 90 samen met collega Peter Van Den Begin maakte. 

"RIP lieve bloem... we gaan je missen", reageert acteur Sven De Ridder. "Trots dat ik je zoon heb mogen spelen in "Frits & Franky"."

Ook Michael De Cock, artistiek directeur van de KVS in Brussel, eert Reinhilde Decleir op Twitter. "Veel te jong. In een ander leven ooit nog met haar in een stuk gestaan. Prachtige, grappige vrouw. Wat ze met #tuttifratelli bereikt heeft, en wat het project betekende voor velen is nauwelijks in woorden te vatten. Alle medeleven aan haar dierbaren." 

Voor schrijver Jeroen Olyslaegers was Decleir de "Dulle Griet", een verwijzing naar het schilderij van Pieter Bruegel de Oude. "We hebben er ooit over gepraat dat ik voor haar een monoloog zou schrijven waarin ze als Dulle Griet haar kijk op de Antwerpse geschiedenis zou vertellen. Helaas werd dat plan nooit werkelijkheid... Wat een vrouw, wat een kracht, hoeveel stenen in de rivier heeft zij niet verlegd."

Fotograaf Stephan Vanfleteren eert Reinhilde Decleir met enkele portretten in zwart-wit die hij van haar maakte en betuigt zijn steun aan familie, vrienden en het team van Tutti Fratelli. 

Vlaams minister-president en minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) plaatst en boodschap op Twitter: "Een uitzonderlijke actrice die met haar theater- en televisiewerk onuitwisbare herinneringen nalaat. Wat een rastalent, wat een verlies. Mijn diepste medeleven met familie, collega's en vrienden".

Ook Antwerps schepen van Cultuur Nabilla Ait Daoud (N-VA) neemt afscheid van de actrice met lovende woorden: "Een warme dame, een straffe actrice, een bevlogen theatermaakster, een geëngageerde vrouw, Sterkte aan haar familie en aan de familie van Tutti Fratelli ook."

Zelfs het koningshuis reageert op het overlijden. "Het stemt ons zeer bedroefd", klinkt het op Twitter. "Ze laat een grote leegte na in het Belgische cultuurlandschap. Onze gedachten gaan uit naar haar familie en vrienden."

"Geen barrière hield haar tegen, niet van grenzen, niet van klasse, niet van afkomst", verwijst Peter Mertens, politicus voor PVDA, naar haar theatergezelschap. "Zij bracht mensen samen in de taal van het toneel; Reinhilde de mensenversterker."

N-VA-politicus Geert Bourgeois noemt haar een "grande dame van het Vlaamse theater". "Dank voor je memorabele culturele bijdrage en erfenis, zowel op tv als op de bühne en je sociaal engagement."