Kwart meer klachten bij Kinderrechtencommissaris: "Zeer ongerust over mondmasker in lagere school"

Een mondmasker in het vijfde en het zesde leerjaar, online lessen die niet altijd even kwalitatief zijn, veel meer toetsen wanneer je wél naar school mag en afgelaste vrijetijdsactiviteiten. Ook in 2021 wordt het leven van veel kinderen en jongeren elke dag gekleurd door de talrijke tinten van het coronabeleid. 

Bij het Kinderrechtencommissariaat, dat de belangen van minderjarigen in Vlaanderen behartigt, kwamen er in het schooljaar 2020-2021 dan ook een kwart meer meldingen en klachten binnen dan voorheen. Dat is te lezen in hun jaarverslag. 

Van de 1530 meldingen en klachten vorig schooljaar gingen er 370 over corona, en dan vooral de coronamaatregelen op school. Daarnaast gingen veel klachten over jeugdhulp (219), scheidingen (202) en gezondheidszorg en welzijn (117).

De coronamaatregelen op school liggen deze namiddag opnieuw op de tafel van het Overlegcomité met de verschillende regeringen. Moeten leerlingen in het vierde leerjaar ook een mondmasker dragen in de klas, net zoals de kinderen in het vijfde en zesde leerjaar? 

Minister van Jeugd Benjamin Dalle (CD&V) en Onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) verzetten zich tegen dat advies van de experten, en ook de PS is "categoriek" tegen. Kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens sluit zich daar volmondig bij aan, en ziet het mondmasker ook liever verdwijnen in het vijfde en zesde leerjaar.

"Ik maak mij daar oprecht zeer ongerust over", zegt ze. "Wij krijgen veel signalen van ouders en zelfs brieven van kinderen dat het absoluut niet evident is. Kinderen moeten elkaars gezicht en dat van de leerkracht kunnen zien, hebben nood aan non-verbale communicatie, en de taalontwikkeling kan beperkt worden door een mondmasker", klinkt het. 

Antwerps gouverneur Cathy Berx gaf al aan dat ze de maskerplicht in scholen mogelijk wil verstrengen in Antwerpen als het Overlegcomité dat niet doet. Maar Vrijens waarschuwt voor zulke verschillen tussen regio's of provincies, die ook kinderen vaak onrechtvaardig vinden. Enkel als een school gesloten dreigt te worden, bijvoorbeeld bij verschillende besmettingen, of als ouders het zelf willen, kan een mondmasker overwogen worden, vindt het Kinderrechtencommissariaat. "Dan is de prioriteit dat scholen open kunnen blijven", zegt Vrijens.

Dat het coronabeleid een grote impact heeft op het welzijn van jongeren blijkt in ieder geval uit het jaarverslag van het commissariaat dat vanmorgen in het Vlaams Parlement werd voorgesteld. Meer dan 6.000 jongeren wachtten eind vorig jaar op intensieve psychologische hulp, telde het agentschap Opgroeien. En de wachttijd voor crisissituaties "steeg het afgelopen jaar van 48 uur naar drie weken", staat in het verslag.

Ook onze redactie kreeg al heel wat getuigenissen binnen van jongeren in moeilijke situaties:

Vrijens herkent de verhalen van Felix en Annie (niet hun echte namen, red.). "In 2021 heb ik ongelooflijk veel meldingen gekregen van huisartsen, kinderpsychiaters, pediaters, ouders en jongeren dat het niet goed liep", zegt ze . "Wachtlijsten van kinderpsychiaters die ontploffen. De directie van een school voor hoogbegaafde kinderen die spreekt over kinderen met donkere gedachten. Ouders met de handen in het haar. Dan denk ik echt dat er nog steeds te licht over coronamaatregelen voor jongeren wordt gegaan." 

Om zware situaties zoals die van Felix en Annie aan te pakken, adviseert Vrijens in de eerste plaats om de geestelijke gezondheid van jongeren beter te monitoren. "Experten zeggen dat er te weinig goede data beschikbaar zijn. In ons land is dat niet evident, want geestelijke gezondheidszorg zit verspreid over het Vlaams en federaal niveau, maar het moet wel beter dan vandaag", zegt Vrijens. Daarom stelt ze voor dat professionals werken met een "registratietool" voor mentaal welzijn. Of er zou een app kunnen komen om op school metingen te doen.

De kinderrechtencommissaris blikt ook al vooruit op een mogelijke volgende stap: de vaccinatie van kinderen jonger dan 12 jaar. Dat kan pas na een advies van het Europees Geneesmiddelenagentschap, maar federaal minister Vandenbroucke (Vooruit) hoopt toch al in januari daarmee te kunnen starten. 

"Het recht op goede informatie en het recht om hun mening te kunnen geven, moeten we ook meenemen bij die jonge kinderen", zegt Vrijens. Wanneer die vaccinatie er komt, vraagt ze om een uitnodigingsbrief op kindermaat op te stellen, die aantrekkelijk is voor kinderen en die ze goed kunnen begrijpen.