Celeval verdwijnt, de Risk Assessment Group neemt het over: wie adviseert de regering nu precies over corona?

Celeval verdwijnt. Het adviesorgaan dat de overheid adviseerde over de aanpak van de coronacrisis, lag al een tijd op apegapen. Dat had veel met de interne meningsverschillen te maken: sommigen wilden versoepelen, anderen verstrengen. Nu zal de Risk Assessment Group (RAG) adviseren en rapporteren aan coronacommissaris Pedro Facon, die zo een nog centralere rol krijgt. 

Dat Celeval - kort voor: evaluatiecel - verdwijnt, is niet direct een verrassing. Het adviesorgaan kreeg in september een nieuwe samenstelling en presteerde de voorbije weken nauwelijks nog wat. Toen coronacommissaris Pedro Facon maandag het kernkabinet voorstelde om voortaan de RAG te laten adviseren, was dat eigenlijk gewoon de bevestiging van een bestaande toestand. 

Celeval was in zijn vernieuwde samenstelling helemaal verlamd geraakt door de meningsverschillen tussen de leden. Mensen als gezondheidseconoom Lieven Annemans of captain of industry Johnny Thijs wilden dat er niet alleen maar oog was voor de virologische werkelijkheid, wat ook de politieke wereld wilde op dat moment. Anderen wilden vooral verstrengen. 

En dat botste, soms zelfs publiekelijk. Een open brief die Lieven Annemans mee ondertekende, gooide olie op het vuur. Daarin uitten de ondertekenaars striemende kritiek op het coronabeleid en betoogden ze dat er meer aandacht voor (onder meer) geestelijke gezondheid en economie moest zijn.

Spanningsveld

Eigenlijk zat het sinds de reshuffle fout met die Celeval. Telkens was er datzelfde spanningsveld tussen de virologische en de bredere realiteit. Daarin was Celeval niet anders dan de GEES, die na de eerste golf de exitstrategie uittekende. Ook daar waren er harde discussies tussen mensen die de economie meer ademruimte willen geven en zij die vooral oog hadden voor de pure virusbestrijding. Tussen pakweg mensen als Johnny Thijs en Erika Vlieghe (ook al was de tegenstelling altijd genuanceerder dan dat). 

Eigenlijk zit het al bij het begin scheef met Celeval: er waren veel discussie tussen zij die wilden verstrengen en zij die wilden versoepelen

Van bij aanvang was het de bedoeling dat Celeval ook/vooral oog zou hebben voor andere zaken dan het virus, en de samenleving met haar adviezen meer ademruimte zou bezorgen. Gaandeweg kreeg Celeval zo het  imago van "versoepelaars", wat ondertussen al een tijdje niet meer met de politiek-maatschappelijke consensus strookt. Nu gaat het in het publieke debat vooral over lockdownmaatregelen. Wat doen we met Kerstmis, bijvoorbeeld.

De keuze voor de RAG als belangrijkste adviesorgaan weerspiegelt dat ook. De RAG is veel meer dan de Celeval een adviesorgaan dat het virus wetenschappelijk-medisch benadert. Viroloog Marc Van Ranst die slechts als plaatsvervanger in Celeval zat, zit bijvoorbeeld wel in de RAG. Voorzitter daarvan is Sophie Quoilin van Sciensano, en zij groepeert voornamelijk gezondheidsexperts rond zich, die vaak ook door de regio's zijn aangesteld. 

De structuur van het land

Want ook dat is opmerkelijk: de hele adviesketen achter de strijd tegen het coronavirus weerspiegelt nu wat beter de structuur van dit land - zo is te horen bij coronacommissaris Pedro Facon. In de RAG zitten ook experten van de regio's en hij ontstond in zijn huidige vorm in de schoot van de Interministriële Conferentie, terwijl Celeval een federaal orgaan was en afhing van het crisiscentrum. Op het kabinet van coronacommissaris Facon wordt dat  expliciet aangestipt als een belangrijke reden voor de omschakeling.

De verschuiving van Celeval naar RAG geeft de regio's meer inspraak en weerspiegelt beter de structuur van het land

Het spoort ook met de koerswijziging die premier Alexander De Croo (Open VLD) meteen na zijn aanstelling doorvoerde. Hij haalde de beslissingen weg bij de Veiligheidsraad, een federaal orgaan, en legde ze bij het Overlegcomité, waarin álle regeringen en hun ministers-presidenten zetelen. 

Einde van de zoektocht?

De facto komt deze switch er ook op neer dat coronacommissaris Pedro Facon een nog centralere rol krijgt. Hij zal alle adviezen van de RAG of van andere organen bundelen en daarmee naar de politiek stappen. Ook het RMG - de Risk Management Group, dat advies kreeg van de RAG en op basis daarvan beslissingen nam - is er nu (voorlopig) van tussen uit gehaald. 

Zo komt een voorlopig einde aan de lange (maar niet altijd succesvolle) zoektocht naar een ideale structuur om de coronacrisis aan te pakken. 

Of er nu beter geluisterd zal worden naar het wetenschappelijk advies? Niet noodzakelijk. Uit de openbaar gemaakte rapporten van de Risk Assessment Group bleek dat die tijdens de eerste golf aandrong op een snellere inzet van mondmaskers, dat ze waarschuwde dat er niet voldoende maskers en wissers zouden zijn en aandrong op een beter contactonderzoek. Maar die adviezen werden aanvankelijk genegeerd. 

Meest gelezen