Stuur de Martine Tanghes van deze wereld op 65 niet verplicht met pensioen
Binnen overheidsinstellingen betekent 65 worden verplicht met pensioen gaan. Professor arbeidseconomie Stijn Baert vindt het een zware beperking op het HR-beleid dat de VRT, maar ook zijn eigen universiteit, kan voeren. Het gaat volgens hem hand in hand met een cultuur waarin niet mag gezegd zijn wie excellent is (en beter kan blijven na 65) en wie niet.
Deze week beleven we het einde van een tijdperk. Het is immers de laatste volledige werkweek van Martine Tanghe als nieuwsanker bij de VRT. 42 jaar lang heeft ze de Vlaming door de actualiteit gegidst. En volgende week gaat ze dus met pensioen.
Het is te zeggen: volgende week moet ze met pensioen, want 65 geworden vandaag. Dan zegt men bij de VRT: u was fantastisch en misschien bent u nu beter dan ooit, maar u kunt gaan. Ondanks haar bakken metier en, vermoedelijk, bakken vol goesting, moet Tanghe van de ene dag op de andere televisionele topsport ruilen voor televisionele niks meer.
Aan de staat moet je op 65 met pensioen, behalve als je politicus bent
Aan de universiteit gaat het evenzeer zo. Onze recente Martine Tanghes luisterden bijvoorbeeld naar de namen Herwig Bruneel en Marc De Clercq. Bruneel was de beste lesgever tijdens mijn ingenieursopleiding, topwetenschapper bovendien. De Clercq, een gewezen vice-rector en bevlogen lesgever, ging op zijn 65e nog naar alle fuiven van de studentenkring. Beiden immens veel goesting om nog even door te gaan na 65, en zo, eventueel deeltijds, studenten te blijven prikkelen zoals enkel zij dat konden. Tegen beiden werd gezegd: 65 is 65, u kunt gaan, op een minimale (onbezoldigde) opdracht na. Doodzonde voor de studenten die hen net, op een haar na, misten.
En het punt is: dit ligt niet zozeer aan de VRT of de UGent zelf. Beide overheidsinstellingen zien zich ertoe verplicht. Omdat je aan de staat nu eenmaal op 65 met pensioen moet. Behalve als je parlementslid of minister bent, natuurlijk.
Een overheid die haar toptalenten op 65 op pensioen stuurt, het is echt niet meer van deze tijd. Om minstens drie redenen.
We geloven er zelf niet in
Al jaren zeggen de verschillende overheden van ons land dat we langer moeten werken. Ze hebben gelijk. Het is ook volgens mij de enige manier om onze sociale zekerheid in tijden van vergrijzing overeind te houden.
Hoe slecht is dan het voorbeeld dat de overheid zelf geeft door haar eigen medewerkers op 65 zo brutaal de deur te wijzen? Alsof men dan plots geen toegevoegde waarde meer zou kunnen hebben. In feite zegt de overheid zo tegen de hele bevolking: dat langer werken, we zeggen dat wel, maar eigenlijk geloven we zelf niet dat je op latere leeftijd nog kunt meedraaien. Zelfs niet wanneer je het zelf anders ziet.
Plaats voor een jongere?
Maar mocht de VRT Martine Tanghe nog wat langer, eventueel deeltijds, aan boord houden, ontzegt ze dan geen baan aan een jongere? Het is alleszins een argument dat je vaker hoort. Maar het klopt slechts in zeer geringe mate.
Onderzoek leert immers: werk creëert werk. Wanneer we erin slagen om 50- en 60-plussers langer aan het werk te houden, dan betalen zij langer (meer) belastingen, krijgen ze minder snel een (volledig) pensioen en hebben ze meer inkomen om uit te geven aan consumptie (en er BTW op te betalen). Dat alles is goed voor de staatskas, zodat bedrijven en jongeren niet nodeloos moeten belast worden en de kansen op tewerkstelling stijgen.
Geldt die redenering niet vooral voor private tewerkstelling? Dat klopt. Hoewel een overheid die meer middelen binnenrijft door mensen langer aan de slag te houden natuurlijk ook minder genoodzaakt zal zijn om te besparen op de VRT. Er is echter een belangrijker argument.
Durf zeggen wie excellent is
En dat luidt: de VRT moet niet al haar medewerkers de kans (kunnen) geven om na 65 verder te werken. De VRT moet dat kunnen doen voor haar toptalent.
Dat brengt ons natuurlijk bij een ander pijnpunt van de tewerkstelling aan de overheid. Het zit niet in de cultuur om te zeggen wie excellent is (en wie niet). Er is amper ruimte om wie meer toegevoegde waarde biedt beter te verlonen. En dat laat natuurlijk weinig ruimte voor een stimulerend HR-beleid.
Weg met iedereen gelijk
Vandaar gaat mijn pleidooi breder dan een pleidooi om toptalent ook binnen de overheid de kans te geven om na 65 te werken. Wat ik zou willen, is dat overheidsinstellingen een HR-beleid kunnen voeren waarin “iedereen gelijk” wordt geruild voor “iedereen is anders”.
Een loon op maat van je toegevoegde waarde, de mogelijkheid om door te werken na 65 voor wie dat ziet zitten én excellent is, in feite is het wat private bedrijven gewoon logisch vinden. Waarom zou dat voor de overheid anno 2020 anders moeten zijn?
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.