Stress op het werk piekt: amper helft werknemers heeft nog werkbare job
Voor nauwelijks één op de twee Vlaamse werknemers is de job nog doenbaar. Dat blijkt uit een nieuwe studie van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV), het overleg- en adviesorgaan van de Vlaamse vakbonden en werkgevers. Meer dan één op de drie werknemers kampt met problematische stress. En dat is het hoogste cijfer ooit gemeten. De werkstress zet ook een domper op het werkplezier, en zet verder de balans tussen werk en gezin onder druk.
Om de drie jaar onderzoekt de SERV in welke mate Vlaamse werknemers plezier beleven aan hun job, kansen krijgen om bij te leren, werk en gezin kunnen combineren, en niet ziek of overspannen raken. Daarvoor zijn in de nieuwe studie 13.000 werknemers bevraagd in een representatieve steekproef. Want werkbare jobs zijn des te belangrijker, als we langer moeten werken.
Stress, stress, en nog eens stress
Het werk in Vlaanderen wordt er niet werkbaarder op. "In 2013 telden we nog 55 procent werkbare jobs; nu zijn dat er net géén 50 procent meer", zegt Frank Janssens van de SERV. "De doelstelling van de Vlaamse sociale partners en de Vlaamse regering om te streven naar 60 procent werkbare jobs in 2020 wordt dus lang niet gehaald."
(Lees verder onder de grafiek)
Hoofdoorzaak van de negatieve evolutie zijn de sterk gestegen klachten over werkstress. Niet minder dan 37 procent van de werknemers heeft last van stress. "We zijn in zes jaar geëvolueerd van ruim een kwart naar ruim een derde werknemers met stressproblemen. En nu tellen we 840.000 werknemers die kampen met problematische stress", weet Janssens.
(Lees verder onder de grafiek)
Voor die piekende werkstress zijn verschillende oorzaken. "Door de krappe arbeidsmarkt raken vacatures moeilijker ingevuld, en moet wie al werkt, een tandje bijsteken," zegt Janssens. "We worden op de werkvloer ook geconfronteerd met voortdurende veranderingen, zoals de digitale revolutie. En klanten, maar ook bijvoorbeeld patiënten en leerlingen, worden lastiger of veeleisender, wat kan ontaarden in intimidatie of agressie."
Verontrustende cijfers
Als het gaat om werkstress, springen drie sectoren eruit in negatieve zin. In de voedingsindustrie en de zorgsector kampt bijna 40 procent van de werknemers met stressproblemen. En het onderwijs spant de kroon met 46 procent gestresseerde werknemers.
"De cijfers voor onderwijs zijn dramatisch", beseft Marianne Coopman van het COV, de grootste vakbond van het basisonderwijs. "De leraar is gemotiveerd en betrokken, maar door de werkdruk en -stress wordt de job onwerkbaar voor bijna de helft van de leerkrachten. En daar moeten echt wel dríngend oplossingen voor komen."
Nog meer slecht nieuws
In de nieuwe studie zit nog slecht nieuws. "De stijgende stress zet ook vaak een domper op het werkplezier", analyseert Frank Janssens van de SERV. "21 procent van de Vlaamse werknemers raakt gedemotiveerd, en dat cijfer is sinds 2013 weer geleidelijk toegenomen."
(Lees verder onder de grafiek)
En er is meer. "De hoge stress op het werk zet ook enigszins het evenwicht tussen werk en gezin onder druk", legt Janssens uit. "12 procent van de werknemers heeft moeite om werk en gezin te combineren. En ook dat cijfer is de laatste zes jaar licht gestegen."
(Lees verder onder de grafiek)
Maar er zit ook een lichtpunt in het nieuwe rapport van de SERV. "Alsmaar méér werknemers krijgen kansen om bij te leren, om opleiding en bijscholing te volgen", zegt Janssens. "Bijna 17 procent krijgt nog onvoldoende leermogelijkheden, maar dat cijfer is de laatste 15 jaar systematisch gedaald."
(Lees verder onder de grafiek)
Prioritaire opdracht
De Vlaamse vakbonden en werkgevers reageren bezorgd op de dalende trend in de werkbaarheidscijfers. "Vooral het stijgend aantal werknemers met klachten over werkstress baart ons zorgen," zegt Danny Van Assche van werkgeversorgansatie UNIZO. "Sinds het voorjaar zijn we gestart met acties om het werk werkbaarder te maken, en dat blijft een prioriteit voor de sociale partners. Want als we willen dat mensen langer werken, dan zijn werkbare jobs essentieel."
Bedrijven uit de privé-sector kunnen sinds dit voorjaar subsidies vragen onder de vorm van werkbaarheidscheques. Daarmee kunnen ze nagaan hoe werkbaar hun jobs zijn, en een plan opstellen voor meer jobkwaliteit. "Maar de werkbaarheidscheques moeten ook kunnen dienen voor concrete maatregelen om de jobs werkbaarder te maken," zegt Ann Vermorgen van de christelijke vakbond ACV. "En ook initiatieven uit de zwaar bevraagde zorgsector moeten van die cheques gebruik kunnen maken."
Bekijk hier het gesprek in "De markt":
