Kunstenaar Wim Delvoye opent zijn laatste tentoonstelling in België
Wim Delvoye heeft bij wijze van voorlopig afscheid van ons land 72 werken uitgestrooid over verschillende zalen van het KMSK in Brussel. Ze geven een beeld van zowat 30 jaar kunst. "Geen overzicht, laat staan een retrospectieve of achteruitblik", zegt Delvoye. "Dat vind ik zo morbide, ik ben nog niet dood, noem het een overzichtje."
De tentoonstelling valt uiteen in drie delen. Het grootste aantal werken is te zien in de ondergrondse zalen voor tijdelijke exposities. Maar in de gang op weg daarheen heeft Delvoye zijn allernieuwste creaties opgehangen: bas-reliëfs in wit marmer, gebaseerd op gewelddadige games. Die zien eruit als militaire huldeplaketten van een eeuw geleden, al zijn de icoontjes en frames van de computerspelletjes en soms de handen van de gamer duidelijk zichtbaar in de hoeken. De games zelf, gebaseerd op Fortnite en Counterstrike, spelen zich af in kerncentrales bij ons, in het Midden-Oosten, of iets tussenin.
"Emulsie": breng samen wat niet bij elkaar hoort
De eigenlijke expositie begint met een typische, grappige creatie van Delvoye: een Peugeot Vogue-bromfiets in een etui dat sterk doet denken aan de gecapitonneerde kist van een groot muziekinstrument. Aan de muur hangen vitrines met etuis met zwenkwieltjes.
Dat is hét wezenlijke kenmerk van Delvoye: breng elementen samen die duidelijk niets met elkaar te maken hebben, dan ontstaan er toch overlappingen, dialogen en verbanden, zonder dat de twee delen ooit helemaal in elkaar integreren. "Emulsie" noemt Delvoye dat procedé, de vermenging van het niet-mengbare, zoals olie en azijn. Denk aan zijn doelpalen met gotische glasramen, die hij in 1990 al tentoonstelde in het Arsenale in Venetië, en waarmee hij de katholieke achtergrond van Vlaanderen combineerde met onze voetbalgekte.
Als je veel doet, heb je veel geluk
Van Wervik naar Teheran
Wim Delvoye is in januari 1965 geboren in Wervik. Zijn ouders stimuleerden hem enorm om kunstenaar te worden. Van de weeromstuit overwoog Wim om iets totaal anders te doen, iets nuttigs of economisch. Al erg jong werd hij opgemerkt door het kunstmilieu en in 1992 stelde hij tentoon op de Dokumenta in Kassel. Hij werd toen voor "Ziggurat" geïnterviewd door wijlen Jef Lambrecht.
Delvoye werd snel een Bekende Vlaming, een opvallende, commercieel ingestelde figuur die de controverse opzocht en niet wegliep als er een camera in de buurt kwam. Meest bekend is hij van zijn Arabische liefdesbrieven uitgevoerd in aardappelschillen (daar zit hij dicht bij Pierre Alechinsky), zijn getatoeëerde varkens en de cloaca-machines, waarvan een van de grootste exemplaren op de tentoonstelling staat. De monumentale indrukwekkende industriële architectuur van de echt functionerende kakinstallatie imponeert meer dan de fecaliën die het ding produceert. Er bestaat ook een "Cloaca n° 5", naast een compacte travel kit...
Na allerlei juridische perikelen over werkzaamheden aan en in de buurt van zijn kasteel in Melle, speelt Delvoye met de gedachte om in Brighton te wonen. Dankzij de brexit wordt hij daar misschien met rust gelaten, hoopt hij. Na deze voorlopig laatste tentoonstelling bij ons wil hij zijn werk van nu af in het buitenland exposeren, in Iran onder meer, een land waar hij hoog mee oploopt.
Dit is een waardige afsluiter, ik ga nu op zoek naar andere mooie plekken
Maserati en Ferrari
Doet de Cloaca wat denken aan de mobiele kunst van Jean Tinguely, met zijn bewerkte auto's zit hij in de buurt van Panamarenko. (En met zijn glimmende verdraaide kruisbeelden is hij verwant met Jan Fabre, al zal hij dat node toegeven.) Al in de indrukwekkende inkomhal van het KMSKB toont Delvoye zijn Maserati uit de jaren 50 (zonder wielen of motor noch interieur), toen de snelste auto.
Het aluminium koetswerk is bedekt met Perzische kalligrafieën, woorden en tekens erin gehamerd door uiterst traag opschietende bejaarde ambachtslieden die een vaardigheid uitoefenen die met uitsterven bedreigd is. Letterlijk. Een paar etages lager in het museum heeft Delvoye een gelijkaardig vliegend tapijt op basis van een verkleind historisch Ferrari-model.
Oud en nieuw, verheven en banaal, religieus en pornografisch, Vlaams en internationaal
Ook in zijn fantasieën met autobanden speelt Delvoye met het thema van de "emulsie". Hij heeft drie soorten in zijn gamma: realistische autobanden uitgevoerd in staal en brons, reusachtige echte truck tyres bewerkt door Chinese houtsnijders die starten vanuit de motieven en het reliëf van het oppervak, en verdraaide of "getwiste" fietswielen.
Dat "twisten" of in een (dubbele) Ring van Möbius dwingen, doet Delvoye ook met antieke en christelijke beelden, engelen, de gekruisigde Jezus, Daphne en Chloë, en de dansende Amor die liefdesgeheimen in het oor gefluisterd krijgt. Aan een vervormd kruis lijkt Christus nog erger te lijden. Delvoye toont onder meer een hele reeks gekruisigden in de vorm van een DNA-streng. Al die werken zijn gebaseerd op het kruisbeeld in het ouderlijk huis, een dialoog van een ambachtelijk uitgebeeld oud verhaal, Vlaamse kneuterigheid en spitstechnologie.
Die DNA-streng ligt onder een reeks van 7 gotische glasramen, 7 dagen, gebaseerd op röntgenfoto's. Op een paar van die ramen zijn vrijende skeletten te zien. Als Ensor nu zou leven, zou hij ook dit soort dingen maken. Ik moest ook aan de kleurrijke erotische taferelen van Gilbert & George denken. Andere traditionele beelden zijn uitgevoerd als een driedimensionele Rorschachtest die aan vier zijden harmonisch klopt. (lees verder onder de afbeelding)
Delvoye vermengt graag zijn thema's en technieken. Lang geleden al imponeerde hij met gotische bulldozers, vrachtwagens en torens in cortenstaal of gelaserstraald glimmend metaal. In het KMSKB toont hij een "getwiste" vrachtwagen.
Delvoye als nostalgicus
In de zalen met de vaste collectie van het KMSKB heeft Delvoye zowat tien toevoegingen geïnstalleerd. Rimowa-valiezen bewerkt door Perzische metaalbewerkers die uitgaan van de tekening op zo'n koffer zijn dubbel nostalgisch: dat merk attaché- en beautycases raakte intussen alweer uit de mode. Ze horen nergens nog bij. (lees verder onder de Rimowa)
In de grote Rubenszaal heeft Delvoye een aantal varkens in kunststof bekleed met oosters tapijt. Twee ervan staan als poortwachters aan de ingang van die imposante zaal, volgens Delvoye de mooiste van het museum. Maar toch wil hij zijn adaptaties onopvallend laten opgaan in het geheel, als kameleons. En met een antieke kast gevuld met slijpschijven en ronde zaagbladen en butaanflessen in Delfts blauw lukt dat aardig. De kast komt uit Indonesië en is gesneden door lokale ambachtslui die de bijna verdwenen techniek hebben geleerd van de Nederlandse kolonisator. De cirkel is rond.
Elders zijn twee bronzen hertjes op tedere menselijke wijze aan het kussen en paren. Ook "Coccyx Double", de marmeren verstrengeling van twee bekkens met coccyx (of staartbeen), fysionomisch onmogelijk, ligt onopvallend in een historische kamer. "Eens zal ik ook een oude meester zijn", mijmert Delvoye, "ik hoop dat er toch nog iets van mij bewaard zal blijven." (kijk verder onder de afbeelding)
Alle oude kunst was ooit hedendaags
Meer informatie vindt u hier.
Bekijk hier het verslag uit "Het Journaal":
