De zussen van de koning: Astrid, schuchtere prinses, keizerlijke hoogheid en moederkloek met een (handels)missie

Deze zomervakantie zet VRT NWS de (legitieme) zussen van de jongste 4 koningen der Belgen in de schijnwerper. Het waren en zijn vaak vrouwen in de schaduw, maar toch hebben ze meer dan eens hun stempel op de geschiedenis gedrukt. Vandaag ligt de focus op Astrid, de zus van koning Filip.

Hare keizerlijke en koninklijke hoogheid, aartshertogin van Oostenrijk-Este, keizerlijke prinses van Oostenrijk, koninklijke prinses van Hongarije, Bohemen en Kroatië: het lijken archaïsche titels uit een lang vervlogen tijdperk toen koningen en keizers over Europa regeerden, maar vandaag bestaan nog altijd vrouwen die al deze predicaten in zich verenigen. Een van hen is Astrid, het tweede kind van koning Albert II en koningin Paola en de zus van koning Filip en prins Laurent.

Astrid wordt als gewone prinses van België geboren op 5 juni 1962 om 12.20 uur. Ze weegt 3,3 kilogram, is 49 centimeter lang en heeft blauwe ogen en blond haar. Haar ouders gaan op dat moment als de prins en de prinses van Luik door het leven. Ze staan in het middelpunt van de belangstelling als knappe en mondaine royals die de jaren 60 in binnen- en buitenland kleur geven. Een zware toekomst wacht hen immers niet: met koning Boudewijn heeft Albert een oudere broer die zelf pas is getrouwd met koningin Fabiola en die de dynastie zal voortzetten.

De naam van de prinses komt niet uit de lucht vallen. Met Astrid brengt Albert hulde aan zijn moeder, die in 1935 bij een tragisch ongeval in Zwitserland om het leven kwam toen hij nauwelijks 1 jaar was. Volgens Mario Danneels, die een biografie over Paola schreef, wil de prinses haar dochter eigenlijk Luisa noemen als eerbetoon aan haar eigen moeder. Het Paleis zou echter druk uitoefenen om toch voor Astrid te kiezen.

Astrid krijgt ook de namen Josephine Charlotte, Fabrizia, Elisabeth, Paola en Marie mee. Het zijn verwijzingen naar haar meter en de oudste zus van Albert, haar peter en de oudste broer van Paola, de grootmoeder van Albert en Paola zelf. Marie is een naam die zo goed als elke prinses en prins bij de geboorte meekrijgt. Het doopsel vindt op 21 juni plaats in Sint-Jacob-op-Koudenberg, een kerk aan het Koningsplein in Brussel.

Paola, Albert, Filip en een pasgeboren Astrid.

Van een onstuimig kind...

Over de kindertijd van Astrid is niet zoveel bekend. Ze groeit op in het Belvédère, de residentie van Albert en Paola vlak bij het kasteel van Laken. Sommige bronnen omschrijven haar als een onstuimig kind vol energie, een eigenschap die later sterk zal afzwakken. “Nooit had ik mij kunnen voorstellen dat mijn kinderen koninklijke prinsen zouden zijn”, vertelt Paola in 1987 in een interview. “Aangezien het lot er zo over heeft beslist, is het mijn grootste wens hen hun werk als prinsen zo gewetensvol en zo bekwaam mogelijk te zien volbrengen.”

In zijn biografie laat Danneels verschillende getuigen aan het woord die stellen dat Paola de opvoeding van haar kinderen zoveel mogelijk voor haar rekening neemt. Albert zou iets afstandelijker zijn, maar zij gedraagt zich “als een echte Italiaanse mamma”. Dat neemt niet weg dat de prins en prinses van Luik kindermeisjes in dienst nemen. 

Filip, Laurent en Astrid spelen in de tuin van het Belvédère (april 1965).

Een van hen is Bernadette Deswaef, een jonge vrouw uit Oostende die haar opleiding volgde in Zwitserland en een tijdje in dienst was bij de broer van Paola. Zij zorgt 3 jaar voor de prinsenkinderen, tot ze zelf in het huwelijks­bootje stapt. “Ze noemden mij Zezelle, kort voor mademoiselle”, zegt ze later. Een strenge opvoeding krijgen ze volgens haar niet, “maar voor die tijd was het zeker voldoende”.

Deswaef neemt alle dagelijkse beslommeringen voor haar rekening. Als de kinderen ’s nachts wakker worden, staat zij op en niet Paola of Albert. “Dat was mijn taak”, zegt ze. “Het was een heel mooie periode in mijn leven, een eer.” Ze leert hen ook hun eerste woorden in het Nederlands. In tegenstelling tot de kinderen van koning Filip en koningin Mathilde, groeien de kinderen van Albert en Paola in een vrijwel volledig Franstalig milieu op.

Video onder: Bernadette Deswaef vertelt over haar tijd als kindermeisje van de kinderen van Albert en Paola ("Koppen", 26 oktober 2001)

Videospeler inladen...

Dat laatste laat zich al snel voelen, bijvoorbeeld wanneer het BRT-programma “Echo” in 1969 langsgaat op het Belvédère en een stukje poppenkasttheater van Astrid in beeld brengt. “Bonj… Dag beste vrienden”, zegt de kleine prinses. “Ik ben Cendrillon (Assepoester). Mijn mama is dood. Ik ben treurig. Ik heb een tweede mama. Zij is stout. Ik heb veel werk. Ik heb moe.” Besluiten doet ze met “En ze leefden lang en blij”, waarop Paola haar snel corrigeert met “Gelukkig”.

Video onder: Astrid voert poppenkast op voor haar moeder en haar broers ("Echo", 31 mei 1969)

Videospeler inladen...

Rond de tijd van de opnames is het huwelijk van Albert en Paola in een diepe crisis beland. Ze gaan elk hun eigen gang en leven feitelijk gescheiden van tafel en bed. Het laat zich raden wat dit voor het welbevinden van hun kinderen betekent. “Alle drie de prinsen hebben de ouderlijke breuk als een persoonlijk drama ervaren”, schrijft Danneels. “Iedere royaltywatcher is het er roerend over eens dat daar de verklaring moet worden gezocht voor de rebellie van Laurent of voor de ommekeer in het karakter van energiebom Astrid.”

...tot een teruggetrokken meisje

Astrid groeit inderdaad op tot een schuchter en teruggetrokken meisje. Ze volgt even ballet, maar schakelt al snel over op pianolessen. Haar lager onderwijs en haar humaniora volgt ze aan het Institut de la Vierge Fidèle, een Franstalige school in Schaarbeek. In tegenstelling tot haar broers stapt ze later niet over naar Nederlandstalig onderwijs. “Astrid was een stil en bescheiden meisje”, zegt een klasgenote. “Ze hield niet van fuiven en feesten en mondaine evenementen waren toen al niet aan haar besteed.”

Astrid op de schoolbanken van het Institut de la Vierge Fidèle (2 september 1968)

De prinses heeft een voorliefde voor talen, maar een primus is ze niet. Haar eerste jaar van de humaniora legt ze twee keer af, schrijft Danneels. “Er was iets levendigs, iets guitigs in haar, dat door haar afkomst en opvoeding werd getemperd”, zegt een leerkracht. “Ik denk dat, als ze niet de dochter van de prins en de prinses van Luik was geweest, ze veel meer kattenkwaad had durven uit te halen. Nu voelde ze zich geremd, in het besef dat ze vooral geen aanstoot mocht geven en een voorbeeld moest zijn.”

Als puber in de jaren 70 lijkt Astrid weinig om haar uiterlijk of om kleren te geven, in tegenstelling tot Paola, die altijd al van mode en de mooie dingen van het leven houdt. Astrid kiest het liefste voor een slobbertrui en een jeans en draagt haar haren in een brave scheiding. Volgens sommige royaltywatchers barst de jonge prinses van de complexen in het aanschijn van de schoonheid en elegantie van haar moeder. Ze zou een depressie krijgen en een poosje psychische begeleiding zoeken. Rust zoekt en vindt ze in het buitenverblijf van haar ouders in Fenffe in de Ardennen. Daar neemt ze paardrijlessen.

Astrid, Paola, Albert en Filip op wandel in Fenffe (april 1978)

Intussen is het pijnlijk duidelijk dat Boudewijn en Fabiola nooit kinderen zullen krijgen. Na verschillende miskramen in de jaren 60 is die hoop vervlogen. Voor de kinderen van Albert en Paola heeft dit grote gevolgen: waren ze bij hun geboorte nog veeleer onbeduidende prinsen, dan hangt het voortbestaan van de dynastie nu van hen af. Astrid ontsnapt aan dit lot: in België geldt de Salische wet die vrouwen verbiedt de troon te bestijgen. Alle ogen kijken nu richting haar oudere broer Filip en in mindere mate naar haar jongere broer Laurent.

Na een zevende jaar aan het VAL-instituut in Watermaal-Bosvoorde trekt Astrid naar de universiteit van Leiden in Nederland, waar ze de richting kunstgeschiedenis volgt. Die opleiding houdt ze al na een jaar voor bekeken. Vervolgens schrijft ze zich in aan het Institut universitaire d’Etudes européennes in Genève in Zwitserland. Ze voltooit haar studies in Michigan in de Verenigde Staten.

Albert en Paola vieren hun 20e huwelijksverjaardag samen met hun 3 kinderen (29 juni 1979).

Lorenz van Oostenrijk-Este

Zelden of nooit haalt Astrid het nieuws. Dat verandert plotsklaps op 12 mei 1984 wanneer het Paleis onverwacht haar verloving met Lorenz van Oostenrijk-Este bekendmaakt. Zij is dan net geen 22, hij is 28 en kan bogen op een stamboom om u tegen te zeggen. Hij is de kleinzoon van Karl I en Zita, de laatste keizer en keizerin van Oostenrijk-Hongarije. Als Habsburger behoort hij tot de hoogste adel van Europa en mag hij zich onder meer “zijne keizerlijke hoogheid” en “aartshertog” noemen, titels die Astrid overneemt. Omgekeerd krijgt Lorenz later de titel "prins van België".

Video onder: Astrid stelt haar verloofde aan de pers en het publiek voor in de tuin van het Belvédère ("Het Journaal", 12 mei 1984)

Videospeler inladen...

Het verhaal gaat dat Astrid Lorenz leert kennen op een bal voor haar 18e verjaardag in het Belvédère. Hoewel de vonk overslaat en ze uiteindelijk uit liefde trouwen, beweren sommigen dat hun ontmoeting en hun huwelijk wel degelijk zijn gearrangeerd of minstens een duwtje in de rug hebben gekregen.

Het is meteen de vierde keer dat het Belgische koningshuis zijn lot met de Habsburgers verbindt. Al in 1853 trouwt de latere koning Leopold II met aartshertogin Maria Hendrika. Zijn zus Charlotte probeert het in 1857 met aartshertog Maximiliaan en zijn dochter Stefanie huwelijkt hij in 1881 uit aan aartshertog én kroonprins Rudolf. De verbintenissen verlopen stuk voor stuk rampzalig en eindigen respectievelijk in een feitelijke scheiding, waanzin en zelfdoding. 

Astrid en Lorenz laten zich hierdoor niet afschrikken en trouwen op 22 september 1984 in Brussel. De burgerlijke plechtigheid vindt plaats op het stadhuis, de kerkelijke in de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Zavelkerk onder leiding van kardinaal Godfried Danneels. Het is geleden van het huwelijk van Henriëtte, de zus van Albert I, met de hertog van Vendôme in 1896 dat een prinses van België in haar eigen hoofdstad haar jawoord geeft.

Hun huwelijksgeloften leggen ze met de grootste ernst af, tot Danneels over kinderen begint. “Astrid en Lorenz, zijt gij bereid kinderen als geschenk uit Gods hand te aanvaarden, hen in uw liefde te laten delen en hen in de geest van Christus en zijn Kerk op te voeden”, vraagt hij hen, waarop ze elkaar veelbetekenend aankijken en volmondig “ja” antwoorden.

Video onder: Astrid en Lorenz leggen hun huwelijksgeloften af in de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Zavelkerk (22 september 1984)

Videospeler inladen...

Astrid en Lorenz kiezen inderdaad resoluut voor kinderen. Al op 21 februari 1986 wordt een zoon geboren, Amedeo. Later volgen nog Maria Laura (1988), Joachim (1991) en Luisa Maria (1995). Voor de buitenwereld is hun gezin compleet. “Toen ze zwanger was van haar tweede dochter, zei ze me simpelweg: “Ik wou nog een baby. Dat is veel hé, vier kinderen, maar ik had er zin in””, citeert Mario Danneels een vriendin van Astrid. “Ik heb de indruk dat het nu toch wel voldoende is.”

Dat laatste blijkt niet te kloppen want op 4 oktober 2002 verrast Astrid vriend en vijand wanneer bekend geraakt dat ze opnieuw zwanger is. Bij het huwelijk van haar broer Laurent met Claire Coombs op 12 april 2003 is ze bijna 9 maanden ver en laat ze de plechtigheden aan zich voorbijgaan. Op 23 april 2003 bevalt ze van haar vijfde kind, Laetitia Maria. Ze is dan net geen 41.

Het volledige gezin van Astrid en Lorenz bij de geboorte van Laetitia Maria (26 april 2003).

Exit Salische wet

Astrid en Lorenz wonen de eerste jaren van hun huwelijk in Basel in Zwitserland omdat Lorenz daar voor een bank werkt. Voor elke bevalling keert ze evenwel naar België terug. In juni 1993 komt het gezin definitief weer in ons land wonen, eerst in een statige woning in de Brederodestraat vlak achter het koninklijk paleis in Brussel, vanaf 1998 in Villa Schonenberg die speciaal voor hen wordt gebouwd op het koninklijk domein in Laken.

De verhuizing doet stof opwaaien en dat heeft alles te maken met het feit dat ons land de Salische wet in 1991 afschaft. Ook de wet die Habsburgers op de troon van België verbiedt, verdwijnt. Van het ene moment op het andere verandert Astrid hierdoor van een betekenisloze prinses in een mogelijke troonopvolger, als eerste vrouw in de geschiedenis van de dynastie. Dat is meer dan theoretisch want haar oudere broer Filip is niet getrouwd en heeft geen kinderen. Als hem iets overkomt, dan krijgt België met Astrid op termijn een vrouw als staatshoofd. Ook dat zou een primeur zijn.

Video onder: de regering schaft de Salische wet af ("Het Journaal", 17 april 1991)

Videospeler inladen...

Over het hoe en het waarom van de wetswijziging doen vele verhalen de ronde. Die komen er meestal op neer dat Boudewijn en Fabiola als de dood zijn dat Laurent het ooit tot koning der Belgen zal schoppen. Tussen het koningspaar en de prins botert het voor geen meter. De koning en de koningin zouden politici daarom onder druk zetten de Salische wet af te schaffen, dit onder het mom van gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen.

Onder anderen hoogleraar en historicus Jean Stengers schuift deze piste in 1997 naar voren in zijn boek “De koningen der Belgen”. Laurent reageert openlijk en bitsig op de wijze waarop zijn oom hem terzijde heeft geschoven. Hij zegt dat hij zich vragen stelt bij de manier waarop deze en andere beslissingen in België tot stand komen. Het Paleis tikt hem ogenblikkelijk op de vingers.

Video onder: het Paleis tikt Laurent op de vingers omdat hij de manier waarop de Salische wet is afgeschaft bedenkelijk vindt ("Het Journaal", 30 april 1997)

Videospeler inladen...

In zijn boek “De kroon ontbloot” doet Noël Vaessen, de man die jarenlang als adviseur en persoonlijke medewerker van Laurent optreedt, een andere theorie uit de doeken. Die sluit netjes aan bij de vorige, maar is zo mogelijk nog sinisterder. Hij beweert dat het huwelijk tussen Astrid en Lorenz het resultaat is van een machtsspel van Boudewijn en Fabiola. Zij zouden niets liever willen dan het huis van Habsburg op een dag opnieuw aan de macht te krijgen in de Zuidelijke Nederlanden, net zoals dat het geval was ten tijde van Karel V en later tijdens de Oostenrijkse Nederlanden in de 18e eeuw.

Om dit doel te bereiken, koppelen ze Lorenz aan Astrid zodat zij ooit de fakkel van Boudewijn kunnen overnemen, meent Vaessen. Om het verhaal helemaal op de spits te drijven, stelt hij dat dit alles een onderdeel vormt van een soort pan-Europese onderhandeling. Onder invloed van de reactionaire katholieke beweging Opus Dei probeert Fabiola volgens hem eerst om een Habsburger in Spanje op de troon te krijgen, maar stuit ze op een njet van dictator Francisco Franco, die voor Juan-Carlos kiest. Bij wijze van Wiedergutmachung krijgt ze hierop Lorenz als bruidegom voor Astrid. 

In maart 1998 pakt het Franse tijdschrift Point de Vue groot uit met een gelijkaardig verhaal over een complot tegen Filip dat Astrid op de troon moet brengen. Bewijzen ontbreken en ook Vaessen laat na enig bewijs aan te dragen dat zijn verregaande betoog ondersteunt. Bovendien schrijft hij zijn boek nadat hij met de koninklijke familie heeft gebroken en nadat hij in het zogenoemde Marineschandaal is veroordeeld wegens fraude met geld van de zeemacht. Zijn woorden lezen dan ook als een afrekening met de monarchie, hoewel hij dat zelf ontkent. 

Video onder: Volgens Point de Vue bestaat een complot tegen Filip ("Het Journaal", 27 maart 1998)

Videospeler inladen...

Hoewel het geen twijfel lijdt dat Fabiola erg katholiek was, is het zeer de vraag of zij zich ooit effectief met Opus Dei heeft ingelaten. Sommigen spreken een lidmaatschap zelfs ronduit tegen. Als haar plan al ooit heeft bestaan, dan heeft het hoe dan ook nergens toe geleid. In 1999 trouwt Filip immers met jonkvrouw Mathilde d’Udekem d’Acoz. Intussen is hij koning en heeft hij liefst 4 kinderen die hem kunnen opvolgen vooraleer Astrid aan de beurt is.

Charismatische beweging

Los van Opus Dei en andere indianenverhalen, speelt godsdienst wel degelijk een grote rol aan het hof en in het leven van Astrid in het bijzonder. Volgens Mario Danneels maakt de prinses tijdens haar studies in de VS kennis met de zogenoemde charismatische beweging, een stroming binnen het christendom die de nadruk legt op een persoonlijke beleving van geloof. Spreken in tongen, genezing via handoplegging en visioenen over God zijn hierbij niet van de lucht.

Sterker nog: via de charismatische beweging zou Astrid zelf een einde aan de huwelijkscrisis van haar ouders maken door hen weer nader bij elkaar te brengen. “Kardinaal Suenens had Boudewijn en Fabiola al eerder tot vurige protagonisten van de charismatische beweging bekeerd toen Astrid na een eerste contact in de Verenigde Staten door het dolle heen bleek”, citeert Danneels een intimus.

“In die mate zelfs dat ze haar ouders wist te begeesteren. Langs die weg hebben de uit elkaar gegroeide prinsen elkaar langzamerhand herontdekt en sindsdien bekleedt het geloof een zeer vooraanstaande plaats in Paola’s leven.” In elk geval lijken de brokken tussen Albert en Paola weer gelijmd tegen de tijd dat Astrid en Lorenz trouwen.

Astrid samen met Laurent, Filip, Paola en Albert (circa 1980).
2010 Getty Images

Rode Kruis

Nadat Albert II zijn broer Boudewijn in de zomer van 1993 totaal onverwacht is opgevolgd, treedt Astrid vaker op de voorgrond. Zo volgt ze in het voorjaar van 1994 haar vader op als nationale voorzitter van het Rode Kruis België. Die functie oefent ze 13 jaar uit. Al die tijd is ze het gezicht van de organisatie en duikt ze regelmatig op bij de lancering van campagnes.

Video onder: Astrid neemt de fakkel over van Albert II als nationale voorzitter van het Rode Kruis ("Het Journaal", 26 maart 1994)

Videospeler inladen...

Het Rode Kruis België heeft net als ons land een federale structuur met een Nederlandstalige en een Franstalige vleugel. Hun onderlinge meningsverschillen leiden regelmatig tot interne spanningen. In 2007 bereiken die een hoogtepunt wanneer de Nederlandstalige vleugel een naaste medewerker van Astrid ontslaat. In de pers duiken verhalen op dat Astrid een verdere ontmanteling van de federale structuur actief tegenwerkt, tot ergernis van de Nederlandstalige vleugel. In een poging de gemoederen te bedaren beslist de prinses haar mandaat als nationale voorzitter stop te zetten.

In navolging van haar broers, volgt Astrid als eerste prinses van België een militaire opleiding. Op 22 mei 1997 legt ze in Evere de eed af als luitenant-kolonel bij de medische dienst van het leger. Sindsdien woont ze de militaire parade op de nationale feestdag bij in haar legeruniform. In 2003 promoveert ze tot kolonel.

Astrid legt de eed af als luitenant-kolonel (22 mei 1997)

Senator van rechtswege

Ook op 20 november 1996 tekent Astrid voor een koninklijke primeur. Als eerste vrouw legt ze de eed af als senator van rechtswege. Dat is een functie die al in 1831 in de Grondwet is opgenomen en die de vermoedelijke troonopvolger onder de kinderen van de koning de kans moet bieden de werking van het parlement beter te leren kennen. 

Bijna 170 jaar is dat voorrecht enkel voor mannen weggelegd, maar nu de Salische wet is afgeschaft, mag ook Astrid in het rode pluche plaatsnemen. Na haar broer Filip is zij op dat moment immers als volgende gerangschikt voor de troonopvolging.

Video onder: Astrid legt de eed af als senator van rechtswege ("Het Journaal", 20 november 1996)

Videospeler inladen...

Astrid legt de eed in de drie landstalen af terwijl haar echtgenoot en haar oudste drie kinderen in de publiekstribune toekijken. In haar eerste toespraak als senator blikt ze terug op de Witte Mars die nauwelijks een maand eerder heeft plaatsgevonden. “Het is mijn gevoel dat die dag een nieuwe impuls werd gegeven aan ons democratisch bestel”, zegt ze in het Nederlands. “Het was een zwijgzame hulpkreet om meer openheid, meer eerlijkheid en meer menselijkheid.”

Ze houdt voorts een pleidooi voor de eenheid van het land omdat de meerderheid van de Belgen daar volgens haar aan gehecht is. “Het is een realiteit die niemand kan betwisten”, zegt ze in het Frans. “Is het mogelijk dat in een democratie de wil van de bevolking wordt genegeerd en dat haar verzuchtingen dode letter blijven?” 

Astrid tekent het gulden boek van de Senaat terwijl Amedeo, Maria Laura en Joachim toekijken (20 november 1996).

Na afloop krijgt ze applaus van het halfrond, behalve van de senatoren van de Volksunie. De senatoren van Vlaams Blok zijn weggebleven van de plechtigheid. Ook de publieke opinie in het noorden van het land werpt haar weinig bloemen toe, in de eerste plaats omdat haar optreden voor velen andermaal duidelijk maakt dat ze het Nederlands onvoldoende machtig is.

“Ze is een Duitse van de vijfde of de zesde generatie en een Italiaanse van de tweede generatie”, vat tv-maker Herman Van Molle de kritiek samen in “Het vrije Westen” op Radio 1. “Dat zij nog geen behoorlijk Nederlands kunnen spreken, tart alle verbeelding. Dat accent is zo Frans als maar kan zijn. Ik vind het vernederend.” 

Audio onder: Herman Van Molle spuwt zijn gal over het Nederlands van Astrid in "Het vrije Westen" (22 november 1996)

Astrid blijft senator van rechtswege tot en met 21 juli 2013 wanneer Albert II de fakkel als koning aan Filip doorgeeft. Op dat moment is ze niet langer een dochter, maar een zus van de koning en vervalt haar recht. De functie van senator van rechtswege houdt op 6 januari 2014 helemaal op te bestaan wanneer Filip zijn handtekening onder de herziening van de Grondwet zet.

Els Vandewijngaerden

De kritiek op haar Nederlands laat Astrid over zich heen komen, maar dat doet ze niet wanneer ze wordt aangevallen op wat wellicht haar zwakste plek is: het moederschap. Dat gebeurt in april 2008 wanneer Els Vandewijngaerden een interview geeft aan Het Nieuwsblad en Het Volk. Halfweg de jaren 90 was ze een jaar als kindermeisje in dienst van Astrid en Lorenz na de geboorte van Luisa Maria. In het gesprek schetst ze een weinig fraai beeld van hoe het er volgens haar aan toe ging in het gezin.

Samen met nog een ander kindermeisje moest ze dag en nacht ten dienste staan van de 4 kinderen van het echtpaar, beweert Vandewijngaerden. “We vervingen in feite met ons tweeën hun moeder en hun vader. We bleven daar slapen, we moesten altijd beschikbaar zijn. Toen Luisa Maria tien dagen oud was, moest Astrid al op officieel bezoek naar Amerika. De baby bleef bij ons. Borstvoeding heeft ze slechts enkele dagen gekregen. Het was echt de bedoeling dat wij de kinderen opvoedden. Astrid was het zelf zo gewoon, maar voor mij was het toch even slikken. Als je kind je eerste fruitpapje eet of zijn eerste stapjes zet, is dat toch iets speciaals.”

Astrid en Lorenz met hun 3 oudste kinderen Amedeo, Maria Laura en Joachim (11 december 1992)

Volgens Vandewijngaerden was Astrid een vreemde voor Luisa Maria. “Het gebeurde dat ze begon te wenen als haar moeder haar vastpakte. Ze kende haar moeder niet echt. Astrid raakte dan een beetje in paniek, omdat ze niet wist hoe ze ermee moest omgaan. Als de kinderen een nachtmerrie hadden, dan kwamen ze 's nachts bij ons aan de deur. Astrid zou het niet geapprecieerd hebben als ze bij haar kwamen wenen.”

“Je merkte aan de kinderen dat ze hun moeder misten”, stelt Vandewijngaerden voorts. “Ze hadden bijvoorbeeld heel lang een knuffelbeer in bed. Astrid beloofde soms om een kusje te komen geven voor het slapengaan en de kinderen trokken zich daar echt aan op. Maar dan duurde het nog uren voor ze ook effectief naar boven kwam. Vooral Joachim bleef dan halsstarrig wakker voor een nachtzoen van zijn moeder. En de volgende dag zaten wij dan met een vermoeid kind, terwijl Astrid zichzelf een goede moeder vond omdat ze dat kusje ook echt was komen geven. Ik had echt de indruk dat ze zich soms niet goed kon inleven.”

Astrid en Lorenz samen met Amedeo, Maria Laura en Joachim bij de geboorte van Luisa Maria (14 oktober 1995).

Astrid reageert als door een wesp gestoken en laat het Paleis een korte, maar krachtige mededeling uitsturen. "Prinses Astrid beschouwt dit als een onfaire aanval op de manier waarop zij haar rol als moeder van vijf kinderen vervult", staat daarin te lezen. "Het moederschap combineren met professionele en officiële activiteiten is voor vele vrouwen niet vanzelfsprekend. De prinses doet haar best om haar kinderen goed op te voeden en bij te staan zonder haar verplichtingen als lid van de koninklijke familie te verwaarlozen.”

Dotatie

Net als haar broers krijgt Astrid elk jaar een dotatie van de regering. Het publieke debat hierover loopt al jaren, maar het valt op dat Astrid doorgaans de dans ontspringt wanneer critici het systeem aan de kaak stellen. Zij richten hun pijlen meestal op Laurent en op Fabiola die de pers wél geregeld halen met bedenkelijke activiteiten of financiële constructies.

Voor 2019 is de dotatie van Astrid vastgelegd op 334.000 euro. Het bedrag is voor een deel een loon waarop de prinses net als alle andere Belgen belastingen betaalt. Een ander deel geldt als werkingsmiddelen en personeelsuitgaven. Sinds 2013 moet zij haar uitgaven elk jaar aan het Rekenhof voorleggen dat nagaat of ze zich aan de regels heeft gehouden. Haar dotatie verbiedt haar overigens met andere professionele activiteiten geld te verdienen.

Astrid en Lorenz wonen in Bordeaux de wedstrijd bij van de Rode Duivels tegen Mexico op het WK Voetbal in Frankrijk (20 juni 1998)

Ondanks haar dotatie durft Astrid volgens Noël Vaessen soms mopperen dat ze krap bij kas zit. “Astrid kwam eens huilend bij Laurent aan”, schrijft hij. “Ze had niet de middelen om de communie van haar zoon behoorlijk te organiseren. Ik adviseerde haar dat personeel van het Paleis na de uren voor haar feest kon werken zonder dat ze dat haar vader moest terugbetalen. Op dat communiefeest zag de koning dat hij werd bediend door zijn eigen personeel, wat hij normaal vond. Wat hij niet wist, was dat het in het zwart werd betaald door zijn dochter.” 

Opnieuw ontbreekt elk bewijs dat de beweringen van Vaessen staaft. Ze zijn des te opmerkelijker aangezien Astrid met Lorenz een grootverdiener in huis heeft. Hij staat bekend als “de werkende prins” omdat hij sinds hij een diploma economische en sociale wetenschappen aan de universiteiten van Sankt Gallen en Innsbruck behaalde in het bankwezen actief is. In 1983 gaat hij aan de slag bij Gutzwiller, een van de oudste banken van Zwitserland. Zeven jaar later schopt hij het tot partner.

Astrid en Lorenz wonen in Wenen de uitvaartplechtigheid bij van Otto von Habsburg, de oom van Lorenz (16 juli 2011).
2011 Getty Images

Rond de eeuwwisseling wordt Lorenz bestuurder van de Union Chimique Belge en van BNP Paribas. In die hoedanigheid zou hij in 2008 de verkoop van Fortis Bank België aan de Franse bank hebben bespoedigd. Dat beweert onder anderen royaltywatcher Thierry Debels in zijn boek “Vorstelijk vermogen”.

“Samen beschikken Astrid en Lorenz over een peperdure chalet in Zwitserland en een stuk grond in Italië”, geeft hij voorts mee. Hij vermeldt ook Villa Schonenberg, waar ze wonen en die anderhalf miljoen euro waard zou zijn, maar die is officieel eigendom van de Koninklijke Schenking. “Slotsom is dat het gezin van Astrid en Lorenz er warmpjes inzit.”

Villa Schonenberg, de officiële residentie van Astrid en Lorenz.
2004 AFP

Handelsmissies

Handelsmissies vormen sinds de troonswisseling in 2013 het gewichtigste deel van de officiële activiteiten van Astrid. Voorheen neemt Filip die meestal voor zijn rekening, nu reist zij zowat twee keer per jaar naar alle uithoeken van de wereld om België te promoten en het pad voor ondernemers in het buitenland te effenen.

Zo heeft ze intussen Zuid-Afrika, Angola, India, Saudi-Arabië, Oman, Colombia, Peru, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, Canada, Indonesië, Texas, Zuid-Korea, Ivoorkust, Argentinië, Uruguay en Marokko achter de kiezen. Begin 2019 trekt ze naar Mexico, later dit jaar volgt China. Volgend jaar staan Senegal en Australië op het programma.

Astrid tijdens haar jongste handelsmissie naar Mexico (20 februari 2019).

Volgens voorzitter Bernard Gilliot van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) maakt een figuur als Astrid wel degelijk een verschil tijdens een handelsmissie. Hij zag naar eigen zeggen al vaak dat de prinses deuren kan openen die anders gesloten blijven en hoe dankzij haar aanwezigheid problemen die al jaren aanslepen plots worden opgelost. "In cijfers kan ik dat niet vertalen, maar het zegt genoeg dat onze bedrijven massaal vragende partij zijn om deel te nemen aan die missies”, vertelt hij in maart 2018 aan De Morgen. “Het zegt ook genoeg dat Nederland nadrukkelijk kijkt naar hoe wij dat aanpakken. Onze staatsbezoeken zijn veel economischer getint dan die van hen en ze zien het effect.”

Tussendoor woont Astrid conferenties bij, reikt ze prijzen uit en verleent ze haar hoge bescherming aan tal van goede doelen. Zo is ze erevoorzitter van de Geneeskundige Stichting Koningin Elisabeth en van de Wetenschappelijke en Medische Fondsen van de Koning Boudewijnstichting. In 2010 wisselt ze koningin Fabiola af als erevoorzitter van de Damiaanactie en van 2003 tot 2014 is ze erevoorzitter van de European Organisation for Research and Treatment of Cancer. 

Astrid op stap met het team van Roll Back Malaria om muggennetten uit te delen langs de oevers van de Zambezi in Zambia (23 april 2008).

Van 2007 tot 2015 is ze een speciale gezant van het partnership Roll Back Malaria in de strijd tegen malaria. Sinds 2013 maakt ze deel uit van een werkgroep van het Secretariaat van het Verdrag van Ottawa over het verbod op antipersoonsmijnen. Die oefent diplomatieke druk uit om landen die het verdrag niet hebben ondertekend ertoe over te halen dat te doen.

Ook voor mensen met een beperking heeft ze een zwak. Zo duikt ze meer dan eens op in het kader van de Special Olympics in ons land, Olympische Spelen voor mensen met een mentale beperking. In 2009 treedt ze toe tot de zogenoemde Honorary Board van het Internationaal Paralympisch Comité (IPC) dat Olympische Spelen voor mensen met een fysieke beperking organiseert. De website van het Paleis laat uitschijnen dat ze daar nog steeds deel van uitmaakt, maar op de website van het IPC staat ze vreemd genoeg niet (meer) vermeld.

Video onder: Astrid vertelt over haar engagement voor de Special Olympics, let op de "polonaisefoto" in de achtergrond ("De zevende dag", 12 mei 2013)

Videospeler inladen...

Zelf laat Astrid zich soms ook van haar sportieve kant zien. In 2011 waagt ze zich aan de marathon van New York, haar eerste marathon ooit. Die loopt ze helemaal uit in een tijd van 5 uur en 52 minuten. Echtgenoot Lorenz neemt ook deel en finisht na 4 uur en 23 minuten. Hun zoon Amedeo doet nog beter met 3 uur en 39 minuten. In 2017 loopt Astrid ook de 20 kilometer van Brussel nadat ze zelf het startschot heeft gegeven. Premier Charles Michel (MR) loopt hierbij gehoorschade op.

Het moment waarop Charles Michel gehoorschade oploopt door het startschot dat Astrid geeft.

Amedeo en Lili

De kinderen van Astrid en Lorenz zijn vandaag bijna allemaal volwassen. Amedeo springt wellicht het meeste in het oog. Na de verhuizing van Zwitserland naar België in 1993 sturen zijn ouders hem naar het Sint-Jan Berchmanscollege in Brussel. Daarmee is hij het eerste lid van de koninklijke familie dat schoolloopt aan dit Nederlandstalige instituut. Later zullen zijn broers en zussen zijn voorbeeld volgen, net als de kinderen van Filip en Mathilde. Amedeo is overigens peter van kroonprinses Elisabeth.

Van 2001 tot 2004 voltooit hij zijn secundair onderwijs aan de prestigieuze Sevenoaks School in het Verenigd Koninkrijk. Nadien volgt hij een opleiding van een jaar aan de Koninklijke Militaire School in ons land. Die verlaat hij als adjudant-kandidaat-officier. Vervolgens trekt hij naar de London School of Economics and Political Science. Na een sabbatjaar bij een ngo in Chili settelt hij zich in New York als analist bij Deloitte. In 2013 komt hij weer in Brussel wonen.

Amedeo groeit op tot een knappe en rijzige jongeman die een poos bekendstaat als de meest begeerlijke vrijgezel van alle Europese royals. Die status verliest hij wanneer hij op 15 februari 2014 zijn verloving met Elisabetta “Lili” Maria Rosboch von Wolkenstein bekendmaakt, een Italiaanse journalist en fotograaf die hij in Londen via zijn zus Maria Laura leerde kennen. Ze trouwen op 5 juli 2014 in Rome. Net als bij het huwelijk van Astrid en Lorenz gaat kardinaal Danneels de mis voor.

Video onder: Amedeo en Lili trouwen in Rome tijdens de kwartfinale van de Rode Duivels tegen Argentinië op het WK voetbal ("Het Journaal", 5 juli 2014)

Videospeler inladen...

Op 17 mei 2016 bevalt Lili van een dochter. Het meisje is het eerste kleinkind voor Astrid en Lorenz en het eerste achterkleinkind voor Albert II en Paola. Het krijgt de naam Anna Astrid. Begin 2017 verhuist het jonge gezin naar Basel in Zwitserland, waar Amedeo bij de bank van zijn vader aan de slag gaat. Momenteel verwacht het koppel zijn tweede kind

De andere kinderen van Astrid treden minder op de voorgrond. Maria Laura haalt in 2005 even het nieuws wanneer het busje dat haar samen met andere leerlingen van school naar huis brengt op de Ring rond Brussel bij een verkeersongeval betrokken raakt. De prinses blijft ongedeerd. Vandaag woont en werkt ze in Londen. Ze zou een relatie hebben met graaf Alexis de Warren.

Joachim volgt een militaire opleiding bij de Belgische marine en studeert nadien economie in Milaan. Hij zou al enkele jaren samen zijn met Victoria Ortiz y Martinez-Sagrera, een meisje uit Spanje. Luisa Maria zoekt het dan weer in Canada waar ze wetenschappen, geschiedenis en Russisch studeert. Zij heeft naar verluidt een relatie met prins Karl-Ilias von Auersperg-Bruenner en zou momenteel in Moskou wonen. Laetitia Maria werkt momenteel haar secundaire studies af aan de Bromsgrove School in het Verenigd Koninkrijk.

Astrid, Luisa Maria, Lorenz, Laetitia Maria en Joachim brengen samen hun stem uit in Laken bij de verkiezingen van 26 mei 2019.

Misnoegd en depressief?

En Astrid zelf? Zij voelt zich volgens sommige royaltywatchers de jongste tijd minder goed in haar vel. Zo zou ze het jammer vinden dat Filip en Mathilde steeds meer taken en activiteiten naar zich toe trekken, waardoor ze zelf naar het achterplan verdwijnt. In 2016 past ze voor het militaire defilé op 21 juli in Brussel en verkiest ze de feestelijkheden in Aarlen en Namen. Sommigen zien daarin een teken dat ze misnoegd is. 

In de lente van 2018 moet Astrid op doktersvoorschrift vier maanden rust nemen omdat ze te veel stress en ernstige slaapproblemen heeft. Volgens het Paleis achtervolgen die problemen haar al 10 tot 15 jaar. Hierdoor kan of mag ze nog minder officiële activiteiten afleggen: een kleine 30 in 2018 tegenover ruim 40 in 2017. De laatste jaren sukkelt Astrid wel vaker met haar gezondheid. Nu eens heeft ze last van haar knie, dan weer van haar heup. 

De familiefoto die het Paleis op 12 juli 2019 verspreidt met daarop een "treurige" Astrid rechts.

Op 12 juli 2019 verspreidt het Paleis een foto van de voltallige koninklijke familie naar aanleiding van het diamanten huwelijksjubileum van Albert II en Paola. Naast het oud-vorstenpaar staan daarop al hun kinderen, kleinkinderen en hun achterkleinkind. Royaltywatchers stippen meteen de veeleer trieste blik van Astrid aan, een blik die ze de jongste tijd wel vaker aanhoudt op foto’s. Ze zou opnieuw last hebben van een depressie, onder meer omdat ze haar kinderen mist die nu allemaal het huis uit zijn.

Met Astrid is een goede koningin aan België voorbijgegaan, daarover zijn de meeste waarnemers het eens. Zelden schopt ze tegen heilige huisjes, ze kan met de meeste mensen door een deur en ze wekt weinig weerstand. Mits een tragedie is het volgens sommigen toch nog mogelijk dat ze de troon bestijgt, zij het tijdelijk. Mocht koning Filip iets overkomen zolang kroonprinses Elisabeth minderjarig is (en mogelijk ook zolang ze haar opleiding niet heeft voltooid), dan heeft ons land een regent nodig. Bovenaan het lijstje met kandidaten zou één naam prijken: die van Astrid.

Kroonprinses Elisabeth en Astrid bij het jongste kerstconcert in het koninklijk paleis in Brussel (19 december 2018).
ROBIN UTRECHT

Meer weten?

  • DANNEELS, MARIO. "Paola. Van "la dolce vita" tot koningin". Uitgeverij Van Halewyck, 1999.
  • DEBELS, THIERRY. "Vorstelijk vermogen. Het fabuleuze fortuin van de Belgische royals". Uitgeverij Pelckmans, 2014.
  • TRACHET, TIM. "Alles over de monarchie. Van Leopold I tot prinses Mathilde". Uitgeverij Houtekiet, 2010.
  • VAESSEN, NOËL. "De kroon ontbloot". Sean Publishing, 2008.

Meest gelezen