Beeld van de komeet met zijn coma en van sterren (blauw en rood) op de achtergrond.
Gemini Observatory/NSF/AURA

Onlangs ontdekte komeet komt waarschijnlijk van buiten ons zonnestelsel

Onder astronomen is er opschudding ontstaan omdat een onlangs ontdekte komeet waarschijnlijk afkomstig is van buiten ons zonnestelsel. Het ziet er naar uit dat komeet C/2019 Q4 (Borisov) te snel gaat om door de zwaartekracht van de zon gevangen te worden, een aanwijzing dat de komeet waarschijnlijk een bezoeker is vanuit de interstellaire ruimte.

De komeet werd op 30 augustus ontdekt door amateur-astronoom Gennadi Borisov in zijn eigen MARGO-observatorium in de buurt van Nauchnij in de Krim. 

Het is nog niet officieel bevestigd dat komeet C/2019 Q4 een interstellair object is - afkomstig van buiten ons zonnestelsel -, maar het lijkt er meer en meer op dat de komeet een hyperbolische baan heeft die haar in en uit ons zonnestelsel zal voeren. 

Na de ontdekking van de komeet werd ze automatisch geseind als een mogelijk interstellair object door het Scout-systeem in het Jet Propulsion Laboratory (JPL) van de NASA in Pasadena, Californië. 

Davide Farnocchia van het Center for Near-Earth Object Studies aan JPL verrichtte vervolgens samen met andere astronomen en het Near-Earth Object Coordination Center van de ESA in Frascati in Italië, bijkomende waarnemingen. Daarna werkte hij samen met het Minor Planet Center in Cambridge in de staat Massachusetts om de precieze baan van de komeet te berekenen en vast te stellen of ze haar oorsprong vindt in ons zonnestelsel of van elders in de Melkweg afkomstig is. 

De baan van komeet C/2019 Q4 (witte lijn) en haar positie op 13 september. De komeet beweegt zich nog naar Mars en de zon toe.
NASA/Public domain

Tweede interstellair object

Als bevestigd wordt dat C/2019 Q4 van buiten ons zonnestelsel afkomstig is, zal de komeet nog maar het tweede interstellaire object zijn dat we ooit hebben waargenomen, en de eerste interstellaire komeet. Het vorige object, 'Oumuamua, werd in oktober 2017 waargenomen en bevestigd als een interstellair object. 'Oumuamua was echter geen komeet maar veeleer een asteroïde.

Een ander belangrijk verschil is dat we 'Oumuamua pas in de gaten kregen toen het object al op weg was uit ons zonnestelsel, terwijl we komeet C/2019 Q4 nu al kunnen observeren terwijl ze nog op weg is naar onze zon. Dat betekent dat we C/2019 Q4 veel langer zullen kunnen observeren. Bovendien is de komeet veel helderder dan 'Oumuamua, zo'n zes keer.  

De komeet was donderdag 420 miljoen kilometer van de zon verwijderd en zal haar perihelium - het punt in haar baan dat het dichtst bij de zon ligt - bereiken op 8 december. C/2019 Q4 zal niet dichter bij de zon komen dan 300 miljoen kilometer, nog verder dan de baan van Mars. Op 10 december zal de komeet dan het dichtst bij de aarde komen, en dat is eveneens op een afstand van zo'n 300 miljoen kilometer. 

Op 26 oktober zal de komeet het ecliptisch vlak doorkruisen, het vlak waarin de baan rond de zon van de aarde en de andere planeten ligt. De komeet zal het vlak van bovenaf benaderen in een hoek van zo'n 40 graden. 

"De huidige snelheid van de komeet ligt hoog, zo'n 150.000 km/u, wat duidelijk boven de typische snelheden ligt van objecten in een baan rond de zon op die afstand", zei Farnocchia in een persbericht van JPL. "De hoge snelheid wijst er niet alleen op dat het object waarschijnlijk afkomstig is van buiten ons zonnestelsel, maar ook dat het het zonnestelsel zal verlaten en terug zal keren naar de interstellaire ruimte." 

De volledige foto van bovenaan het artikel. Het gaat om een beeld dat is samengesteld uit twee kleurenbanden van het Gemini Observatory. De opname werd gemaakt met de Gemini North Multi-Object Spectrograph op de vulkaan Maunakea op Hawaï. Het beeld werd verkregen met vier belichtingen van 60 seconden in de banden r en g (rood en groen). De blauw en rode strepen zijn beelden van sterren in de achtergrond die strepen vormen door de beweging van de komeet.
Gemini Observatory/NSF/AURA

Nog meer dan een jaar te zien

Astronomen hebben vastgesteld dat C/2019 Q4 een komeetachtig object is door zijn vage, 'pluizige' uitzicht. Dat wijst erop dat het object een centraal ijsachtig lichaam heeft dat, nu C/2019 Q4 de zon nadert en opwarmt, een coma produceert, een wolk van stof en deeltjes die het object omringt en die typisch is voor kometen. 

De komeet zal nog maandenlang geobserveerd kunnen worden met professionele telescopen. "Het object zal in het midden van december het hoogtepunt van zijn helderheid bereiken, en nog observeerbaar zijn met middelgrote telescopen tot april 2020", zei Farnocchia. "Daarna zal het enkel nog geobserveerd kunnen worden met grotere professionele telescopen tot in oktober 2020."

Uit waarnemingen door Karen Meech en haar team aan de University of Hawaii blijkt dat de komeet een kern heeft met een diameter tussen 2 en 16 kilometer. Astronomen zullen de komende maanden waarnemingen blijven verrichten om de fysieke kenmerken - de grootte, rotatie... - van de komeet vast te leggen en haar baan beter uit te tekenen.  

Dit artikel is gebaseerd op een persbericht van het Jet Propulsion Laboratory.

Gemini North, de telescoop waarmee de foto van C/2019 Q4 genomen is. Gemini North is een spiegeltelescoop van 8,1 meter op de Maunakea-vulkaan op Hawaï die samen met zijn tweelingsbroer op het zuidelijk halfrond, Gemini South, het Gemini-observatorium vormt. Gemini South staat op de berg Cerro Pachón in de Chileense Andes.
Mailseth/Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

Meest gelezen