Markante plekken: de afgietselwerkplaats, een verborgen stukje erfgoed in het Brusselse Jubelpark
In de reeks "Markante plekken" gaat onze fotograaf Alexander Dumarey elke week op zoek naar een opvallende plaats met een verhaal. Soms bekend, soms vergeten. Soms druk, soms verlaten. Maar allemaal hebben ze een boeiende geschiedenis. Vandaag: de afgietselwerkplaats van het Museum Kunst & Geschiedenis in Brussel.
Vlak bij de ingang van het Jubelpark aan de Nerviërslaan in Brussel ligt een uniek stukje Belgische geschiedenis verborgen: de afgietselwerkplaats van het Museum Kunst & Geschiedenis. In de werkplaats ligt een collectie 19e eeuwse mallen opgeslagen van meer dan 4.000 bustes, reliëfs en standbeelden van over de hele wereld. In het bijhorende atelier worden op traditionele wijze afgietsels gemaakt met deze unieke gietvormen.
In de 19e eeuw zijn verre reizen nog niet evident. Om mensen toch kennis te kunnen laten maken met klassieke kunstwerken worden op veel plaatsen collecties aangelegd met afgietsels van belangrijke beeldhouwwerken uit de hele wereld. Zo ook in België.
Vanaf de jaren 40 van de 19e eeuw stelt het Koninklijk Museum voor de Schilder- en Beeldhouwkunst in Brussel een collectie afgietsels tentoon. Vanaf 1845 groeit de collectie sterk aan, met onder meer afgietsels van het Parthenon in Griekenland, Italiaanse beelden en reproducties van stukken uit de Franse Musées Nationaux in Parijs.
In 1863 wordt in de kelder van het museum een plaasterwerkplaats ingericht. Die dient in eerste instantie om afgietsels te leveren aan academies en tekenscholen. Dat verandert in 1871, wanneer een samenwerkingsproject met buitenlandse musea van start gaat. Vanaf dan worden reproducties van belangrijke werken in de collecties van de deelnemende musea met elkaar uitgewisseld.
Eind 19e eeuw, in 1893, verhuist de werkplaats naar het Jubelparkpaleis. Afgietsels blijven populair, maar in de jaren 20 van de volgende eeuw begint het tij te keren. De opvattingen over het belang van reproducties veranderen en in 1928 wordt de afdeling van het museum die afgietsels tentoonstelt, opgedoekt. De werkplaats blijft bestaan, maar krijgt het vanaf de jaren 30 financieel moeilijker. Hoewel er verschillende keren een sluiting dreigt, slaagt het atelier er toch in het hoofd boven water te houden.
Vandaag is de werkplaats nog altijd actief. Er zijn soms nog uitwisselingen met andere musea, maar de meeste stukken worden nu door particulieren gekocht. De afgietsels worden nog steeds met de unieke, 19e eeuwse mallen gemaakt. Het is een tijdrovende klus, bij de grotere stukken hoort een levertijd van zo'n 2 maanden. De afgietselwerkplaats in Brussel is één van de enige drie aan een museum gekoppelde afgietselwerkplaatsen die nog bestaat (de andere zijn in Berlijn en in Parijs). Een uniek stukje erfgoed dus.
