De beroemdste overbeet ter wereld: Freddie Mercury van Queen

Zachter voedsel en een lichte overbeet hielpen onze voorouders om de "f" en de "v" uit te spreken

Toen onze verre voorouders nog jagers-verzamelaars waren, konden ze letters als de "f" en de "v" maar heel moeilijk uitspreken. Pas toen we omschakelden naar landbouw en dus zachter voedsel begonnen te eten, werd dat doenbaar. Dat is de stelling van een artikel in het wetenschappelijk tijdschrift "Science". Taalkundige Marc Van Oostendorp kwam ze toelichten in het programma "Nieuwe Feiten" op Radio 1.

We kunnen de letters "f" en "v" nog helemaal niet zo lang uitspreken. Dat lukte pas toen onze verre voorouders hun levensstijl veranderden, en daardoor andere eetgewoonten ontwikkelden. Dat is althans de stelling van een team onderzoekers. Het wetenschappelijk tijdschrift "Science" wijdde een artikel aan hun bevindingen.

In de oertijd, toen we nog jagers-verzamelaars waren, moesten we ons harde voedsel zoals rauw vlees en noten met onze tanden verscheuren of vermalen, en daarvoor hadden we sterke kaakspieren en tanden die recht op elkaar stonden. Die tanden versleten snel door dat harde werk.

Maar toen kwam er een enorme cultuuromslag: we trokken niet meer rond op zoek naar voedsel maar vestigden ons op een vaste plek en werden landbouwers. We aten zachter voedsel van onze eigen oogst, dat nog zachter werd omdat we het kookten.

Daardoor kregen we betere tanden en hadden we niet zulke sterke kaakspieren meer nodig, en stilaan ontstond er een overbeet: onze boventanden staken lichtjes verder vooruit dan onze ondertanden. Ideaal om de "v" en de "f" uit te spreken. 

Taalkundige Marc Van Oostendorp: "Wat je daarvoor doet is je boventanden een beetje naar voren zetten en dat werkt het best als je daarvoor goeie, gezonde en vooral hele tanden hebt."

Die mondstand en die gezondere tanden maken de uitspraak van medeklinkers als de "f" en de "v" mogelijk, of op zijn minst veel makkelijker. Dat kan je zelf eenvoudig nagaan door een tegenproef. Probeer maar eens een "f" of een "v" uit te spreken met je boven- en ondertanden recht op mekaar: dat is veel moeilijker. 

De zogenoemde "overbeet" (je boventanden die lichtjes verder vooruitsteken dan je ondertanden) is er dus eigenlijk pas gekomen na de invoering van de landbouw. En daarmee ook het vermogen om de "f" en de "v" gemakkelijk uit te spreken. 

Fred Flintstone zou zijn eigen naam hebben moeten uitspreken als Bred Blintstone. 

Marc Van Oostendorp
Fred Flintstone. Of is het Bred Blintstone?

Marc Van Oostendorp: "Wij denken bij de jagers-verzamelaars vaak aan de Flintstones. Maar ja: Fred Flintstone zou zijn eigen naam hebben moeten uitspreken als Bred Blinstone. Dat blijkt dus een ongelukkige keuze van die tekenfilmmakers."

Wetenschappers discussiëren nog een beetje over het precieze tijdsverloop van die evolutie, en over wat nu precies oorzaak en gevolg is, maar algemeen wordt wel aangenomen dat de overgang naar zacht voedsel op de duur de uitspraak van "f" en "v" mogelijk heeft gemaakt.  

Beluister hieronder het volledige gesprek met taalkundige Marc Van Oostendorp in "Nieuwe Feiten" op Radio 1:

Meest gelezen