Wat is dat toch met kinderen en groenten eten? Deze 10 tips kunnen helpen

Eerst en vooral: niet enkel kinderen eten te weinig groenten. Van de Belgische bevolking haalt de overgrote meerderheid de norm níet, dus ook de volwassenen. Nochtans begint alles bij hen. 

Bij de kleuters (3 tot 5 jaar) haalt 65% de norm niet, bij de iets oudere leerlingen (6 tot 9 jaar) en de adolescenten (10 tot 17 jaar) eet maar liefst 99% veel minder groenten dan wordt aanbevolen.   

Maar waarom zijn groenten zo belangrijk? Ze zijn een bron van vezels, vitamines en mineralen, en moeten eigenlijk gewoon deel uitmaken van een gezond en evenwichtig algemeen voedingspatroon. Bovendien zijn ze een uitstekend alternatief voor andere, calorierijke voeding met heel wat minder voedingswaarde. Voor peuters ligt de norm van dagelijkse groenten op 50 tot 100 gram, voor kleuters op 100 tot 150 en in de lagere school is dat 200 tot 300 gram. 

We concentreren ons in dit artikel op groenten, maar voor fruit, waarvan we met z'n allen ook veel te weinig eten, zijn veel van deze tips gewoon over te nemen. 

Eerste tip: dwing het kind niet om groenten te eten, of om die allemaal op te eten tot het bord leeg is. "We hanteren de regel dat de ouders kiezen wat er op het bord komt en wanneer, maar dat de kinderen eigenlijk zelf kiezen hoeveel ze eten", zegt diëtiste Lobke Husson daarover. Maak er geen strijd of een oorlog van, probeer het de volgende keer opnieuw. 

"Je kan kinderen beter nooit dwingen om iets op te eten", zegt diëtiste Lien Joossens, die onder meer gespecialiseerd is in moeilijke eters. 

Let op met belonen: het is niet fout op zich, maar het houdt gevaren in. Husson legt uit: "Op zich is een snoepje of dessertje in veel gezinnen heel gewoon, en daar is niks mis mee. Maar we raden af om je kind te belonen met iets lekkers wanneer het groenten heeft gegeten, want zo lijken die groenten wel iets heel verschrikkelijks, in de zin dat ze ervoor beloond moeten worden om ze op te eten." 

Husson stelt daarom een alternatief voor: meer nemen kan pas als al de rest op is. "Wat we wel kunnen zeggen is: als er geen plaats is in je buik voor de groenten of de aardappelen, dan is er ook geen plaats meer voor een snoepje." (lees door onder de video)

Het kan helpen om de groenten anders te "verpakken", om ze op het bord te brengen in een andere vorm. Zo frituurde chef Seppe Nobels in deze aflevering van "Over eten" schorseneren om ze aan te bieden als een soort frieten, en die gingen vlot binnen, al kan dat ook te maken hebben met het feit dat schorseneren niet bitter maar veeleer zoet zijn. 

Een ander trucje is om de groenten te verwerken, zodat ze niet meteen zichtbaar zijn: in een soep bijvoorbeeld, een groentensaus, met puree of in groentezalfjes. Lien Joossens geeft enkele voorbeelden: "Spruitjes of witloof kan je verwerken in een puree met wortelen. Of als je spaghettisaus maakt, verwerk er dan fijn gesneden stukjes paprika in. Zo valt het niet direct op, maar het kind kan toch in aanraking komen met een bepaalde smaak." 

De vorm en de kleur zijn ook belangrijk: hoe aantrekkelijker, hoe beter. "Een aantrekkelijk bord en kleuren helpen", zegt Joossens.

Het begint bij de ouders, want die spelen zelf een grotere rol dan je zou denken. Maak een maaltijd gezellig, en straal als ouder enthousiasme uit, zegt Joossens. Als ouders veel groenten eten en daar in huis een gewoonte van maken, dan kan dat al veel helpen. Probeer dan ook zelf smakelijk van groenten te eten. "Doe wat ik doe" werkt immers veel beter dan "doe wat ik zeg". 

"Ik geloof heel sterk in het feit dat ouders model moeten staan", zegt Joossens. Als ouders zelf weinig groenten eten, is het moeilijker om het kind te overtuigen om het zelf te doen. Als je als papa je kind groenten wil laten eten maar je kiest zelf voor appelmoes, kom je natuurlijk niet echt geloofwaardig over. En vroeg beginnen is belangrijk: "De basis van een gezond eetpatroon wordt echt wel gelegd in de kindertijd."

In tegenstelling tot bijvoorbeeld zoet en vettig, is de licht bittere smaak van veel groenten nu eenmaal moeilijker aan te leren. Instinctief hebben we er een iets grotere afkeer van. "Dat is ons oerinstinct dat ons gaat beschermen tegen bedorven voedsel," zegt Lobke Husson. "Daarom is die smaak moeilijker aan te leren." 

Maar dat betekent niet dat we het niet zouden kunnen aanleren. De sleutel daarbij is om geduld te hebben. Om iets te leren eten, moeten we het soms 10 tot 15 keer proeven. Laat de kinderen dus herhaaldelijk proeven, om hun smaakpapillen te laten wennen.

Als ze het niet meteen lusten, schrap het niet meteen, maar probeer het een volgende keer nog eens. "We noemen dat neofobie", zegt Joossens. "Het is normaal dat kinderen bepaalde dingen niet lusten, het is belangrijk om er rustig bij te blijven. Je kan het kind ook zeggen 'je mag het uit je mondje doen' zolang het maar de smaak in de mond heeft gehad." Dat is immers belangrijk voor de gewenning.

Probeer uw bengel (indien mogelijk) te betrekken bij uw keuze voor groenten. Dat kan door hen mee te nemen bij de boodschappen en door hen te betrekken bij het koken. Door hen te laten meegaan, leren ze de groente ook beter kennen. "Betrek hen in het proces, en laat hen meedenken hoe je het zal klaarmaken. Maar doe dit uiteraard als je er tijd voor hebt", zegt Husson. "Jij bepaalt, maar het kind bepaalt mee", zegt Joossens. "Laat hen ook helpen bij het klaarmaken van het eten, dat werkt stimulerend."  

Grote porties groenten kunnen overdonderend overkomen. Voor sommige kinderen wordt dat dan (letterlijk) een berg die voor hen staat en waar ze over moeten. Elk begin is een begin, zeggen voedingspsychologen. Klein beginnen hoeft dus zeker geen probleem te zijn. Ze kunnen dan pas bijscheppen (met ander lekkers) als eerst hun bord leeg is. 

"Geef liever een kleine portie. Als het kind daarna honger heeft, zal het daarvan leren. Het is ook niet goed om 2 uurtjes na de maaltijd, wanneer ze misschien alweer honger hebben, al meteen iets te geven. Wacht daarmee tot een afgesproken tijdstip." 

Een ander psychologisch trucje dat kan werken: geef kinderen de keuze door verschillende groenten op tafel te zetten, dan kunnen ze zelf hun keuze maken en voelen ze zich minder verplicht. En als ze niks nemen van een bepaalde groente, laat hen er dan toch even van proeven.

Het ideale scenario is dat kinderen combineren terwijl ze hun bord leegeten. Als ze dat niet doen, bestaat het gevaar dat ze eerst het lekkers eten en dan genoeg hebben op het moment dat ze aan de groenten moeten beginnen. Let dus op de combinaties bij het opdienen, en schep nog niet te veel op van het andere lekkers buiten de groenten. "De norm gezonde voeding stelt dat je het best bij 100 gram vlees houdt. Dat is oké, want daarmee kan de kinderbuik nog niet gevuld zijn", zegt Joossens.

Er kan dan pas een nieuw bord met nieuwe porties komen als het eerste leeg is, onder het motto "als er geen plaats meer is voor de groenten, is er ook geen plaats voor de rest meer." Als de jonge bengel desnoods eens met honger van tafel gaat, dan zij het zo. 

Dit is een tip die bij uitstek ook uitstekend werkt voor fruit. Zorg ervoor dat er altijd een gezonde snack aanwezig is voor tussendoor, en zet dat ook op een goed zichtbare plaats. Ook hier geldt: als de ouder als vieruurtje een sappige appel of enkele groenten eet, zal de jongere ook sneller geneigd zijn dit te doen.

Joossens geeft het voorbeeld van kerstomaatjes, bloemkoolroosjes, of gewoon van een portie groenten bij een tweede maaltijd, bijvoorbeeld door een kom verse soep aan te bieden bij de boterhammaaltijd.