Wie controleert internationale sportorganisaties? – Yves Vanden Auweele

De dwang van de commercialisatie, het gebrek aan transparantie van het management en de daarmee verbonden verleiding tot corruptie is enorm, om nog niet te spreken van de intrede van maffiose praktijken zoals match fixing, het witwassen van geldstromen en illegale weddingschappen.

De toewijzing van de FIFA-Worldcuporganisatie aan Rusland (2018) en aan Qatar (2022) bevestigt de opinie dat de FIFA de laatste decennia veranderd is van een louter op de sport gerichte ‘vereniging van voetballanden’ tot een agressief op commercie georiënteerde ‘onderneming’. Voetbal is verworden tot een middel om geld te genereren. Concurrerende landen en steden worden tegen elkaar uitgespeeld om er het grootste voordeel uit te halen.

Een breed draagvlak creëren onder de bevolking om een groot sportief evenement te organiseren is niet makkelijk vanwege de, volgens onafhankelijke sporteconomen, voor het organiserend land niet zo gunstige (opgelegde) voorwaarden. Tijden van crisis en besparingen maken het nog moeilijker. Het is daarom wellicht niet verwonderlijk dat autoritaire staten alsook de zogenaamde BRICS-landen, die zich kost wat kost op de kaart willen zetten, de grote evenementen binnenhalen.

Wellicht is een en ander aanvaardbaar, wellicht zelfs wenselijk in de setting van de vrijemarkteconomie. Maar moet dit ook het geval zijn in de sportsector? Moeten we niet proberen oplossingen en antwoorden te bedenken en uit te voeren om de sport binnen de moderne geglobaliseerde context tot de orde te roepen zoals dat nu ook met de bankensector gebeurt?

Een recent voorstel van de Zwitser Sandro Arcioni vinden we ernstige overweging waard. Hij stelt voor een onafhankelijke internationale organisatie (World Sport Governance Agency, WSGA) op te richten ter controle (via regels en procedures) maar ook ter stimulering en ondersteuning (via workshops, gedragscodes, trainingssessies voor managers enz.) van de grote internationale organisaties.

Arcioni gaat uit van de vaststelling dat er op dit ogenblik geen enkele officiële instantie is die het management van de grote sportorganisaties, die om juridische en financiële redenen allen in Zwitserland gevestigd zijn, kan controleren. Volgens Arcioni zou dergelijke onafhankelijke organisatie audits kunnen uitvoeren en de grote organisaties kunnen helpen in de richting van transparantie, modern management, evenwichtige relaties met de commerciële sector en een onafhankelijke relatie ten aanzien van landen die politieke druk uitoefenen. De bedoeling zou volgens Arcioni zijn, legitimiteit te herwinnen door als primaire logica de waarden en voordelen van de sport ten voordele van de ganse maatschappij, de ganse bevolking, uit te dragen ipv uit te gaan van een financiële logica: zoveel mogelijk profijt realiseren met een intern herverdelingsmechanisme naar de minder bevoordeelde landelijke sportorganisaties.

Ik ben niet zo naïef om aan te nemen dat het voorstel van Arcioni er vlug zal komen, zelfs maar op de agenda zal geplaatst worden. De financiële industrie heeft immers voor zichzelf een bijna onbeheersbare dynamiek gecreëerd. Als men ze tracht te reguleren (financiële fairplay) verplaatst het anonieme wereldje van de sportfinanciering zich gewoon naar schaduwzones (suger daddy’s met zwart geld), doet men beroep op de autonomie van de sport. Bovendien is het onze indruk dat wie het voor het zeggen heeft in de sportwereld tot nog toe weinig blijk heeft gegeven van zelfkritiek noch van het accepteren van terecht op hen uitgebrachte kritiek. Alle grote veranderingen zijn in het verleden trouwens afgedwongen (cfr. Het Bosman arrest). We zijn realistisch genoeg om te beseffen dat wat uiteindelijk een fundamenteel proces van verandering zal teweegbrengen de druk van een noodzaak zal zijn, bv. het bankroet van enkele topclubs, een accumulatie van incidenten en schandalen en een verontwaardigde publieke opinie enz..

Doch elk creatief idee is winst als men maar beseft dat dit slechts een schakel is in een proces dat complex en langdurig is. Verontwaardiging is niet genoeg, we moeten alternatieven aanbrengen en hiermee klaar staan als de noodzaak zich voordoet.

(Prof. Dr. Y. Vanden Auweele, Departement Kinesiologie, KULeuven)