Van de abdij van Orval naar het bisdom van Gent: maak kennis met de nieuwe "bisschop Lode"

Bekijk hieronder een gesprek met bisschop Lode Van Hecke (en lees voort onder de video):

Het was eind november 2019 toen kardinaal-aartsbisschop Jozef De Kesel de naam bekendmaakte van de nieuwe bisschop van Gent. Ietwat verrassend, deels ook niet. Het zou Lode Van Hecke worden, de abt van de abdij van Orval, die monseigneur Luc Van Looy moest opvolgen. Die was twee jaar langer aangebleven dan zijn 75e (wanneer normaal gezien het emeritaat of pensioen wacht).

Opvallend vooral: een abt. Heel wat statistisch gegoochel is intussen gepasseerd, maar het is zo dat Van Hecke de eerste Belgische monnik is die bisschop wordt. In heel de kerkelijke geschiedenis zijn er 8 monniken in dat geval, waarvan 4 nog in leven. Bovenal is hij de eerste trappistenabt ooit (en dat heeft te maken met het bier en de abdij, ja) die bisschop wordt. De Belgische Kerk pakt(e) uit met een absolute primeur, met de zegen van paus Franciscus. 

Van Hecke was benoemd, zijn wijding wachtte tot nu, intussen bleef hij in zijn gemeenschap in Orval. Pas vanaf nu doemt zijn échte werk als bisschop op. 

Orval, een cisterciënzerabdij, is een zeer contemplatieve orde: "Het is een radicale roeping, het is bidden en werken, alleen dat. Wij hebben geen pastorale activiteiten, geen parochies, geen scholen of ziekenhuizen", zegt Van Hecke. Maar ben je dan wel klaar voor een taak als bisschop? In zijn geval zeker. Van Hecke kantelde zich niet in zijn gemeenschap.

Hij verbleef 45 jaar in Orval, maar werkte een tijd in Rome, ook in Latijns-Amerika, leidde novicen (nieuwe leden van de gemeenschap, red.) op, was manager van de brouwerij en werd in 2007 tot abt verkozen. Hij komt beslagen op het ijs want kent zijn wereld, kent veel mensen, kan "managen" en weet zijn zaak te slijten aan de buitenwereld. Bovenal heeft hij een innemende en sympathieke persoonlijkheid, die blijk geeft van intelligentie, sociaal voelen én hij is mee met zijn tijd. 

"Een abdij leiden is iets anders dan een bisdom, zeker. Dat laatste is meer publiek, meer in de schijnwerpers, maar wat ik zal moeten doen, heb ik wel geleerd onderweg." Managementscursussen zouden het hebben over aansturen, coachen, motiveren en ideeën lanceren. Het is niet veraf van de werkelijkheid als bisschop.

Wie komt nu op het zalige of onzalige idee om een abt bisschop te benoemen? "De eindbeslissing ligt bij de paus. En we weten allemaal dat Franciscus soms al eens nieuwe ideeën heeft. Ik heb altijd gedacht dat ik nooit zou verdwijnen uit Orval. Maar ik heb ook altijd gezegd dat ik zou luisteren, mocht de paus mij roepen", zegt Van Hecke. 

"Enkele jaren geleden, toen aartsbisschop Léonard op emeritaat ging, was mijn naam al eens genoemd om hem op te volgen. Dat is uiteindelijk niet gebeurd. Maar toen heb ik al kunnen nadenken over een andere, onverwachte invulling van mijn leven. Ik heb toen veel nagedacht, mijn geest kon toen al rijpen. Toen dan de vraag uit Rome kwam om bisschop te worden, stond ik al een stap verder.  En ik ben erop ingegaan."

Slaat de schrik je dan alsnog om het hart? "Neen. Ik wist dat ik naar een bisdom kon gaan met bekwame medewerkers. Waar ik welkom was én ben. Ik heb er voor gekozen en ik kijk heel positief vooruit." Kortom, de benoeming van Van Hecke was geen absolute verrassing, zijn naam en faam waren er al, hij moest alleen nog akkoord gaan. "En als de paus je vraagt, dan ga je daarop in, dat heb ik altijd gezegd", zegt Van Hecke, die zichzelf zo als een volger verklaart van de lijn van Franciscus, die een andere, sobere, modernere, ja zelfs, progressievere koers vaart. 

Maar hoe  komt het verre Rome bij iemand als Van Hecke? Wereldwijd zijn er zowat 5.000 bisschoppen, het is niet dat Franciscus hen allemaal persoonlijk kent en hen heel bewust benoemt. Zoiets is gewoonweg onmogelijk. De sleutel in het verhaal is de pauselijke nuntius, de gezant van de Heilige Stoel die in elk land zetelt waar de rooms-katholieke godsdienst een plaats heeft.

"De nuntius vraagt aan enkele tientallen ingewijden bij ons wie zij als nieuwe bisschop zien. Een shortlist komt dan naar hem, hij koppelt dan terug en vraagt argumentaties waarom die wel en die niet. Een top-3, de zogenoemde "terna" gaat dan naar het Vaticaan en dan beslist de paus",  verklaart Geert De Kerpel, woordvoerder van de Belgische bisschoppenconferentie.

In de praktijk bekijkt de Congregatie voor de Bisschoppen (een ministerie binnen de Curie, het bestuursorgaan van het Vaticaan, red.) dan en wordt er een advies geformuleerd. De paus kan dat volgen. Of niet. Hier is het dus wel degelijk gevolgd.

Elke bisschop heeft een bisschopsschild. Volgens de regels van de heraldiek wordt dat ontworpen, Van Hecke weet en wist wat hij wou. Zijn leuze -die hij meeneemt van in Orval- is "cum gaudio spiritus sancti", wat betekent "in de vreugde van de Heilige Geest". Een duif symboliseert de Heilige Geest (denk aan het Lam Gods, dat in de Sint-Baafskathedraal hangt, het epicentrum van het bisdom Gent).

Er is ook -logisch- een kruis te zien, naast de kleuren zwart en wit, die verwijzen naar zijn West-Vlaamse geboortestad Roeselare en naar zijn bisschopstad Gent. Wit en blauw én een gouden ring verwijzen naar Orval, waar het grootste deel van zijn leven zich afspeelde.

Wat zijn de krijtlijnen, de actiepunten van de nieuwe bisschop? Daar blijft bisschop Lode -hij staat erop geen "monseigneur" genoemd te worden- nog vaag over. "Ik ga de komende maanden vooral luisteren binnen mijn bisdom. Horen en zien wat er leeft. Daarna zal ik wel mijn accenten leggen. Ik heb 5 à 6 jaar te gaan als bisschop, ik heb niet zoveel tijd, ik moet de essentie aanpakken", klinkt het.

"Ik wil tussen de mensen staan. Ik denk oecumenisch, dus ik wil rekening houden met iedereen, welk geloof ze ook belijden. Ik kom in een diverse en dynamische stad als Gent terecht, dat is een uitdaging. En bovenal wil ik er zijn voor de arme mensen, voor de vreemdelingen, voor de jongeren ook. Die jongeren zijn heel belangrijk want zij zijn de toekomst en met hen moeten we het doen", zegt Van Hecke.

De nieuwe bisschop heeft een duidelijk plan. Overal komen, zien, luisteren, ontmoeten en daaruit lessen trekken. En een aanpak bepalen. "Ik ben geen populist, maar als mijn aanpak populair is, is dat goed. Maar ik zal ook moeilijke beslissingen moeten nemen, en dat is niet altijd even plezant."

Het bisdom weet dat een man met visie eraan komt. Maar er is veel vertrouwen, veel hoop ook. "Hij is iemand die luistert. Iemand die bescheiden is ook. Die innemend is. Spiritueel. Intelligent. Hij zal zijn tijd nemen en dan beslissen. Want het is duidelijk dat hij wel weet wat hij wil", zegt Peter Malfliet, woordvoerder van het bisdom Gent.

"Zijn voorganger, bisschop Van Looy, stond dicht bij de mensen en was een wereldburger. Hij hervormde ook de parochies, van 420 naar 43 in Oost-Vlaanderen. Op die ingeslagen weg zal de nieuwe bisschop wellicht voortgaan." Want ja, kerken te veel en gelovigen te weinig, zo is het nu eenmaal.

Daarnaast zal bisschop Lode zelf nieuwigheden willen instellen en doorduwen, eigen accenten leggen, zijn stempel op het beleid zetten. Het is management geworden: zowel mensen leiden als de inhoud correct ontplooien.

Hoe dan ook, eens bisschop gewijd, krijgt Lode Van Hecke een mijter (hoort erbij), iets wat hij in Orval had afgewezen. En ook een bisschopsstaf. Anders dan de staf als abt trouwens. Want die krult naar binnen, als symbool  voor naar je gemeenschap gekeerd zijn. Als bisschop krult de staf naar buiten: naar de mensen, open en publiek, de wereld in. Het wordt wennen voor bisschop Lode. De staf moet hij anders vasthouden, de houding moet anders, de aanpak zal verschillen.

Wennen dus. Voor hem, voor de gelovigen, voor de buitenwereld. En tijdens moeilijke momenten wacht een glas Orval. Zou je denken, toch?