Madam Bakster start traject voor kindje met overleden man, maar hoe werkt dat?

“Ik wil een kind met mijn overleden man”. Dat zegt de Gentse Laura Verhulst (29), beter bekend als Madam Bakster, in een interview met Flair. Laura verloor haar echtgenoot Kobe Jacxsens (30) in december vorig jaar aan maagkanker. “Vlak voor Kobes ziekte voelden we dat graag we een gezin wilden stichten. Hij heeft me altijd gesteund om onze kinderwens te vervullen”, zegt Laura. “Ook toen we wisten dat hij ons kindje nooit zou ontmoeten, wat zo pijnlijk was.”

Voor Kobe met zijn chemobehandeling startte, werden zijn zaadcellen ingevroren zodat Laura hun kinderwens kon vervullen. “Ik wil mama worden, en dan liefst van een kindje van Kobe. Waarom zou ik kiezen voor anonieme donatie als de persoon die ik tien jaar lang zo graag zag, donor kan zijn? En natuurlijk zal die thuissituatie anders zijn dan met Kobe, maar aan liefde zal het niet ontbreken en ik denk dat dat het allerbelangrijkste is.”

“We hebben in november nog samen sinterklaas gevierd. Hij kocht allerlei cadeautjes voor ons toekomstige kindje en we vroegen de meters en peters die we in gedachten hadden. We vonden het heel belangrijk om samen nog dergelijke stappen te zetten. Hij putte zelf ook kracht uit die gedachte.”

Volgens Herman Tournaye, diensthoofd fertiliteit aan het UZ Brussel zijn zulke trajecten zeldzaam. "Je kunt de trajecten tijdens de afgelopen vijf jaar tellen op een hand, en het moet al een grote hand zijn."

Zowel zaad- als eicellen kunnen worden ingevroren voor gebruik na een overlijden, maar alleen als iedereen - beide partners én het fertiliteitscentrum waar de cellen bewaard worden - ermee instemmen. "Het is niet omdat je ergens zaad- of eicellen inbankt, dat je automatisch de toelating hebt om die te gebruiken", zegt Tournaye in "De Ochtend" op Radio 1. "Je moet het echt contractueel goed vastleggen voor het overlijden."

Ook in het UZ Gent hebben we per jaar maar één traject gehad de laatste vijf jaar", zegt fertiliteitsgynaecoloog Frauke Vanden Meerschaut. "Maar voor zover ik weet, is nog geen enkel behandeling afgekeurd geweest door ons, net omdat de mensen die het vragen er op voorhand samen al goed over hebben nagedacht. Bij al onze trajecten was het trouwens de vrouw die zwanger wilde worden nadat haar echtgenoot overleden was aan kanker, maar dat móét niet."

"De wet is wel aan vernieuwing toe", zegt Tournaye. "Enerzijds is de wet geschreven op maat van een man en vrouw. Anderzijds zijn er ook termijnen waar je je aan moet houden. Je moet zes maanden wachten na het overlijden van je partner voor je aan zo'n bevruchtingstraject mag beginnen. Dat is logisch. Dat is een rouwperiode. Voor sommigen is dat lang genoeg, voor anderen niet."

"Maar het is ook zo dat je maar tijd hebt tot twee jaar na het overlijden van je partner. Waar die termijn van komt, is niet echt duidelijk. Een tweede kind is daardoor ook zo goed als uitgesloten."

Ook Laura, die deze maand is gestart met een hormoonbehandeling, stelt zich vragen bij de termijn. "De wachttijd van zes maanden begrijp ik. Die tijd had ik nodig om er nog goed over na te kunnen denken. Maar nu heb ik dus nog vijftien maanden tijd, wat veel te kort is. Wat als ik in verwachting ben en ons ongeboren kind tijdens de zesde maand van de zwangerschap verlies? En wat als het daarna niet meer lukt?”

"Ik ben heel dankbaar dat de wetenschap zo ver is", verduidelijkt Laura aan Radio 2. "Maar ik vind het absurd dat ik na twee jaar wel naar een donorbank kan stappen om een kindje te hebben met een vreemde, maar niet met de partner die ik tien jaar heb liefgehad."

"Die termijn van twee jaar lijkt mij willekeurig gekozen door de politiek", zegt Vanden Meerschaut. "Voor ons, de behandelaar, is het gemakkelijk dat er een grens is. Dat maakt het helder. Maar vanuit een menselijk en psychologisch standpunt wringt dat. Bij de casussen die wij al hebben gehad, was dat altijd hét pijnpunt." 

"Een gezonde, jonge vrouw heeft 15 à 20 procent kans op zwangerschap op de natuurlijke manier of bij een inseminatie. Bij een proefbuisbevruchting verdubbelt die kans. De vrouw kan in theorie elke maand bij ons langskomen. Anderhalf jaar is normaal dus wel genoeg tijd om zwanger te worden, maar er zijn verschillende redenen waarom mensen na er na 2 jaar nog niet klaar mee zijn. Maar wij kunnen niet om die wet heen."

"In Nederland is de wet trouwens wat eleganter", zegt Vanden Meerschaut. "Daar wordt geadviseerd twee jaar te wachten voor je aan zo'n behandeling begint, maar men kan daar als fertiliteitscentrum van afwijken. Maar daarbovenop stelt Nederland geen eindtermijn. Dat geeft veel meer vrijheid."

Of de wet ook bij ons aan herziening toe is? Momenteel zijn er volgens de woordvoerder van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) geen plannen om de termijn te verlengen, "maar kunnen we dit wel bekijken indien er vraag is vanop het terrein".