Regering hakt de knoop door: Amerikaanse F-35 wordt nieuwe gevechtsvliegtuig
Ons land kiest het Amerikaanse gevechtsvliegtuig F-35A Lightning II van producent Lockheed Martin als opvolger voor de F-16. Dat heeft de regering beslist. Het toestel kwam als eerste uit een competitie waar aanvankelijk nog twee kandidaten meededen. Ons land gaat 34 F-35A toestellen aankopen, goed voor bijna 4 miljard euro. De eerste F-35's moeten worden geleverd vanaf 2023. Het Europese gevechtstoestel Typhoon, van het consortium Eurofighter, grijpt naast de miljardenbestelling.
1. Waarom kiest ons land de F-35?
Omdat de F-35 als eerste uit de vergelijking op basis van een lijvig lastenboek is gekomen. Daarin speelden drie factoren een doorslaggevende rol. De operationele capaciteiten (wat kan het toestel?), de prijs en de economische terugverdieneffecten die constructeur Lockheed Martin kan bieden (hoeveel kan België aan de productie van het toestel verdienen?). Het lastenboek houdt rekening met wat de regering verwacht welke operaties de luchtmacht in de toekomst moet kunnen uitvoeren.
Lees verder onder de video waarin Jens Franssen meer uitleg geeft over de beslissing van de regering.
2. Wat kan de F-35?
De F-35 is een toestel van de zogenoemde vijfde generatie en is ontworpen om minder detecteerbaar te zijn voor de vijand. Het gaat om een ‘stealth’-toestel met uitgebreide mogelijkheden om veel data door te sturen. Om minder zichtbaar te zijn voor radars kan de F-35 wapens intern meedragen. De F-35 heeft een vernieuwde cockpit en een computersysteem dat een deel van het werk van de piloot kan overnemen.
De F-35 is ontworpen als een alleskunner die verschillende taken zoals verkennen, luchtsteun aan troepen en bombarderen in vijandelijk luchtruim zou moeten kunnen uitvoeren.
3. Wat gaat dat allemaal kosten?
De prijs voor de aankoop van 34 gevechtstoestellen ligt op 3,8 miljard euro. Daar komt nog eens 200 miljoen euro bovenop omdat de wisselkoersen nog kunnen evolueren. In totaal gaat het dus om een bedrag van 4 miljard euro, dat gespreid over 12 jaar wordt betaald. Minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) zegt dat dat wel een half miljard minder is dan eerst was voorzien.
De naakte kostprijs voor één vliegtuig zou tussen de 75 en 85 miljoen dollar liggen. Maar de prijs van de naakte aankoop van een vliegtuig is niet zo belangrijk. Het bedrag dat telt, is de lifecycle cost. Dat zijn de kosten om het toestel aan te kopen én het meer dan twintig jaar te gebruiken en up-to-date te houden. Onze regering rekent op 15 miljard euro.
Dat die prijs die producent Lockheed Martin vooropstelt elk jaar daalt, is niet onlogisch omdat de vloot F-35's steeds groter wordt. Daardoor zullen de productie en onderhoudskosten in de loop der jaren dalen.
4. Waarom kiest België niet voor een Europees toestel?
De F-35 is het nieuwste gevechtstoestel op de Westerse markt en heel wat landen die de F-16 gebruikten, kozen de voorbije jaren voor de F-35A.
De schaalgrootte van het F-35 programma is aantrekkelijk voor kleine landen zoals België, omdat latere ontwikkelingskosten dan gedeeld kunnen worden onder veel spelers.
Bovendien vergroot het de kansen op diepgaande militaire samenwerking tussen de F-35 gebruikers. Dat buurland Nederland, met wie de Belgische luchtmacht nu al erg nauw samenwerkt, al voor de F-35 koos, is in deze dus zeer belangrijk.
Niet alleen de VS maar ook het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Italië, Noorwegen en Denemarken bestelden F-35's. En buiten Europa zitten Canada, Australië, Turkije, Japan, Israël en Zuid-Korea in het programma. Intussen zijn er al 320 F-35-toestellen geleverd en vele honderden besteld.
Concurrent Eurofighter heeft tot nu toe 500 toestellen geleverd aan zeven landen, waaronder Duitsland, het VK, Italië, Spanje, Oostenrijk, Oman en Saudi-Arabië. Maar veel nieuwe bestellingen lijken er niet meer in de pijplijn te zitten. Een nieuw Europees gevechtstoestel zal zeker nog 25 jaar op zich laten wachten.
5. Waarom is de keuze voor de F-35 omstreden?
De eerste F-35A vloog voor het eerst 12 jaar geleden, maar nog steeds kampt het toestel met verschillende technische problemen. De ontwikkeling is na al die jaren ook nog steeds niet rond. Zo staat de cruciale software nog steeds niet op punt. Ook de ontwikkelingskosten zijn gigantisch de pan uit gerezen. Critici zeggen dat de uiteindelijke kostprijs van het gebruik van F-35 onmogelijk nu al vast te stellen is, maar dat die hoe dan ook torenhoog zal zijn.
Het is het grootste en duurste wapenprogramma ooit. Daar staat tegenover dat er intussen nu zoveel landen afhankelijk zijn van het programma dat de F-35A in de nabije toekomst min of meer, koste wat het kost, de beloften wel zal moeten inlossen.
Voorts zijn er nog steeds heel wat vragen bij het ontwerp van de F-35. Heeft ‘stealth-by-shape’ niet meer nadelen dan voordelen? En is alles-kunner F-35A niet gewoon een toestel dat niets écht goed kan? Maakt de F-35 gebruik van een erg complex software pakket dat mogelijk gewoon te complex is om werkbaar te zijn?
VRT NWS-defensiespecialist Jens Franssen legde in het Radio 1-programma "De wereld vandaag" uit waarom België voor de F-35 heeft gekozen:
Volg VRT NWS ook via Instagram:
Bekijk hier het verslag uit "Het Journaal"
