Hoe een schildpad en haar ei in Pompeï ons weer wat meer leren over de evolutie van de verwoeste stad

Akelig duidelijke restanten van mensen te midden van concrete, huiselijke taferelen, huisdieren, badhuizen, villa's, fresco's, eetgelegenheden, noem maar op: al sinds de 18e eeuw worden in Pompeï, ten zuidoosten van Napels, spectaculaire archeologische opgravingen gedaan. De stad werd in het jaar 79 na Christus, na een uitbarsting van de vulkaan Vesuvius, bedekt met een metersdikke laag as en vulkanisch puin en zo, als een soort video op pauze uit de Romeinse tijd, bewaard voor het nageslacht.

Maar een schildpad en een schildpaddenei, dat hadden de archeologen er nog niet eerder gezien. Een halve meter onder de kleivloer van wat ten tijde van de uitbarsting een openbaar badhuis was, "de Stabiaanse thermen", vonden ze er een mooi bewaard schild van het dier, inclusief kop en staart en 1 poot. Onderdeel van het fossiel: een (nooit gelegd) ei.

Het gaat om een kleine landschildpad die wellicht al dood was vóór de vulkaanuitbarsting. "Ze had een nest gegraven waar ze eieren kon leggen, maar dat is niet gelukt, wat mogelijk tot haar dood geleid heeft", speculeert een van de wetenschappers ter plaatse.

Waarom dat diertje zo belangrijk is, horen we u mompelen. Wel, de schildpad kon op die plek geraken, omdat de vloer van het badhuis gelegd was bovenop de vloer van een groot en luxueus huis dat er eerder stond, maar dat vernield werd tijdens de zware aardbeving van het jaar 62. De plek illustreert mooi hoe de stad transformeerde na de eerste van twee verwoestende natuurrampen in een relatief korte tijdspanne.

"We krijgen een inkijk op het Pompeï in die fase, ná de aardbeving maar vóór de uitbarsting, toen veel huizen heropgebouwd werden", zegt Gabriel Zuchtriegel, algemeen directeur van de Pompeï-site aan persagentschap Reuters. "De hele stad was toen een soort bouwput, dus logischerwijs werden sommige ruimtes weinig gebruikt en konden wilde dieren daarvan gebruikmaken, om er bijvoorbeeld hun eieren te gaan leggen."

Waarom het luxueuze huis dat er oorspronkelijk stond - een gigantische site van 900 vierkante meter, inclusief verfijnde mozaïeken en fresco's - niet werd heropgebouwd, is nog een mysterie voor wetenschappers. Was het huis te zwaar beschadigd na de aardbeving, waardoor een heropbouw te duur bleek? Kozen de eigenaars eieren voor hun geld en zochten ze andere, veiligere oorden op? Of was de rijke familie die het huis bouwde intussen enkele treden van de sociale ladder gedonderd?

Mogelijk brengt een nieuw rondje opgravingen in 2023 meer duidelijkheid. Zeker is dat de stad na de aardbeving het heft in handen nam en de site herbestemde voor de thermen. "De uitbreiding van het badhuis is het bewijs van het grote vertrouwen waarmee Pompeï opnieuw uit de startblokken schoot na de aardbeving", zegt Zuchtriegel. "Om dan niet veel later in in één dag verwoest te worden in 79 n.C."