Mysteries ontrafeld: hoe komt een knoop in het midden van een oude eik in Heers terecht en van wie is hij?

“Als deze eik kon spreken”, zegt Graaf d’Ursel wanneer we door het park van het kasteel lopen, "dan kregen we een heel lang verhaal te horen. In het dorp wordt wel eens gezegd dat hij 1.000 jaar oud is, maar zelf denk ik dat hij jonger is.”

Het is een knoestige eik, oud en verweerd, die in de glooiende weide bij het kasteel staat. “Eigenlijk is het een wonder dat hij hier nog staat, want vroeger werden alle bomen gekapt als een kasteelpark werd aangelegd. Deze hebben ze laten staan. Hij is een stuk ouder dan het kasteel zelf. En 100 jaar geleden brak een tak af en bleek een knoop in de boom te zitten." 

“Het kan inderdaad dat voorwerpen ingekapseld worden door een boom”, zegt boomkenner Johan Bellens. Denk maar aan prikkeldraad die in een boom groeit. Soms worden zelfs delen van verkeersborden ingekapseld. De plaats waar het voorwerp in de boom groeit verandert ook niet, hoe hoog de boom ook wordt. Dat zie je ook als er iets in een boom gekerfd wordt.”

"Bij de eikenboom op het kasteel is de kans groot dat hij al hol was en dat hij nadien weer dichtgegroeid is. Waarschijnlijk heeft iemand de knoop verloren toen hij in de holte van de boom kroop. “

Luisteraar Jos Bellefroid denkt dat de knoop wel eens van hem kan zijn, want als zoon van de boswachter op het kasteel speelde hij vaak op het domein. Hij herinnert zich dat hij zich wel eens verstopte in een holle boom. Wie weet verloor hij er wel een knoop. Maar die piste wordt snel geschrapt want de knoop werd 100 jaar geleden al gevonden. 

Om dit mysterie op te lossen doen we een oproep bij de luisteraars. “Wie wil assistent mysteriejager worden?” Brent van Lancker is 24 en geïnteresseerd in archeologie. Hij komt mee naar het kasteel om alle puzzelstukken samen te leggen.

We worden onthaald in een ruimte vol licht en geschilderd in pastelkleuren. “De oorspronkelijke kleuren”, vertelt de graaf. En daar zitten we dan met drie over een muntje gebogen.

De knoop zelf geeft ook wat informatie weg. Het is een klein bronzen knoopje, niet groter dan een cent. "De stempel is ook wat scheef geslagen”, zegt Brent. "Het ziet er goedkoop uit.” Met de symbolen lijkt het wel een knoopje dat thuishoort op een uniform, maar geen uniform om mee uit te pakken.

Graaf d’Ursel neemt er het vergrootglas bij. Hij denkt een muts te zien en iets wat lijkt op een koker. Brent en de graaf vermoeden dat de muts verwijst naar de Franse revolutie. Maar over de koker blijft het in het duister tasten. Als de knoop dateert van de Franse revolutie, gaan we terug naar 1794, dat is een hele tijd geleden.

We moeten dus zoeken naar iemand die meer weet over oude uniformen. Het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis lijkt ons een goede startbasis. 

Maar dan krijgen we een tip uit onverwachte hoek. Er is een bedrijfje dat allerhande uniformen namaakt. Tot in het detail. Ik maak een afspraak met Tim van Deutekom. Hij heeft een bedrijf in kleding voor filmproducties en re-enactments (evenementen waar passages uit de geschiedenis nagespeeld worden). Bovendien heeft Tim een passie voor knopen. Het mag al wel eens meezitten.

Samen met de knoop en graaf d’Ursel kloppen we aan. Tim herkent de knoop meteen. “Dat is er eentje uit de Franse revolutie.” We zaten dus op het juiste spoor. Maar Tim neemt er z’n boeken bij. Want hij hoopt nog wat meer informatie terug te vinden over de andere symbolen. 

Tekening nummer 9 blijkt onze knoop te zijn. "Een gewone knoop uit de Franse revolutie” staat er bij. Dit is hoever we in ons mysterie gaan geraken. Onze knoop is een knoop van een uniform van een gewone Franse soldaat die kort na 1794 meegevochten heeft in de Franse revolutie. Hij heeft waarschijnlijk in de holle eik geschuild en daar een knoopje verloren. De boom is na verloop van tijd weer dicht gegroeid en heeft de knoop bewaard als een tijdscapsule voor de volgende generaties.