Zaak-Chovanec: straks speciale zitting met minister Jambon en federale politie, deze vragen zijn nog onbeantwoord

Alle ogen zullen vandaag gericht zijn op de speciaal bijeengeroepen parlementscommissie: de Kamercommissies Binnenlandse Zaken en Justitie ontvangen er straks drie hoofdrolspelers in de zaak-Chovanec.

Als eerste moet Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) zich komen verantwoorden. Jambon was destijds minister van Binnenlandse Zaken en dus verantwoordelijk voor de politie. Toen de zaak twee weken geleden losbarstte door de publicatie van de beelden, zei Jambon dat hem daar "nooit, met geen enkel woord, iets over werd gemeld."

Ondertussen is gebleken dat het kabinet-Jambon wel degelijk op de hoogte was. De Slovaakse ambassadeur werd ontvangen door het kabinet en er was ook een persoonlijk contact tussen de ambassadeur en de minister.

Vraag blijft wat de minister en zijn kabinet precies wisten. Volgens het kabinet-Jambon was de ernst van het incident toen niet duidelijk. Ze kregen wel een politieverslag, maar daar werd niet gesproken over een Hitlergroet, over een vrolijke sfeer en over een agressief politie-optreden. Dat het politieverslag daar niets over zegt, is op z'n minst ook zeer opvallend.

Ondertussen weten we wel dat er verschillende diplomatieke alarmbellen afgingen en dat de Slovaakse ambassadeur er alles aan deed om de ernst van de feiten te benadrukken. In een nota die ook bij het kabinet-Jambon belandde, had hij het wel degelijk over een "gespierd politie-optreden met verstrekkende gevolgen". 

Een belangrijke vraag: had de minister van Binnenlandse Zaken meer kunnen doen? Het kabinet-Jambon verwijst voorlopig naar de scheiding der machten. Er was een gerechtelijk onderzoek aan de gang en het Comité P was ermee bezig, dus kon en mocht het kabinet niets doen, klinkt het.

Toch betekent het feit dat er een gerechtelijk onderzoek aan de gang is, niet per se dat er geen andere mogelijkheden zijn. Zo was het juridisch gezien perfect mogelijk om inzage te vragen in het dossier, om de beelden op te vragen bij de procureur of om een tuchtprocedure te starten. De oppositie zal ook argumenteren dat de minister van Binnenlandse Zaken als "hoge tuchtoverheid" de zaak naar zich toe kan trekken en alles kan laten onderzoeken, of hij kan de opdracht geven aan de politietop om zelf een tuchtonderzoek te starten.

(lees verder onder de foto)

Naast Jambon zullen ook Catherine De Bolle en Marc De Mesmaeker zich komen verantwoorden. De Bolle was tot mei 2018 commissaris-generaal bij de federale politie, daarna nam De Mesmaeker het van haar over. 

De belangrijkste vraag: wat wist de politietop in februari 2018? Uit de reconstructie blijkt dat ze wel degelijk op de hoogte waren van het incident. Was de commissaris-generaal persoonlijk op de hoogte? En zo niet, hoe kan dat? Hoe kan het dat er maar zo weinig informatie doorstroomde tot aan de top? Werden de beelden bewust achtergehouden? Waarom wordt er in het politieverslag niet gesproken van een Hitlergroet en van een gespierde interventie?

Waarom hebben ze geen tuchtmaatregelen genomen en beslisten ze om het gerechtelijk onderzoek af te wachten, ook al kwamen er zeer verontrustende signalen, onder meer via de Slovaakse ambassade? Waarom hebben ze het dossier niet naar zich toegetrokken?

Vorige week werd ook duidelijk dat De Mesmaeker in 2018 als verbindingspersoon tussen het kabinet-Jambon en de federale politie ook op de hoogte was van het dossier. Wat wist hij precies? Had hij toen meer moeten doen met de informatie? En waarom deed hij niets meer toen hij enkele maanden later zélf commissaris-generaal werd?

Dat zijn niet de enige vragen die nog resten. Ook over de rol van justitie zijn er nog wat onduidelijkheden. Bijvoorbeeld: waarom besliste de onderzoeksrechter in september 2019 dat er geen reconstructie moest komen? Een beslissing waar vorige week op werd teruggekomen nadat de zaak in de media was gekomen. Justitie heeft al in februari 2018 de bewakingsbeelden gezien, inclusief Hitlergroet.  Waarom werd er niets gemeld aan de tuchtoverheid?

Ook over het medisch ingrijpen rijzen er steeds meer vragen. Waarom duurde het bijna vier uur vooraleer er een arts langskwam om te oordelen of Chovanec kon worden opgesloten? Waarom ging die arts de cel niet binnen en leverde hij meteen een attest van geschiktheid tot opsluiting, zonder Chovanec grondig te onderzoeken?

Waarom duurde het meer dan drie uur vooraleer de hulpdiensten werden opgeroepen? Waarom zei de verpleegster van het MUG-team dat "ze hem een dosis zouden toedienen en dat het in ieder geval geen groot verlies zou zijn als we hem zouden verliezen"? 

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":