Vierde keer, goede keer? Keurt het Britse parlement het brexitakkoord van premier Johnson goed?

Voor het eerst sinds 3 april 1982 - de dag van de Argentijnse invasie van de Falklandeilanden - nemen de Britse parlementsleden op een zaterdag plaats op de groene banken van het Lagerhuis. Op deze "Super Saturday" moeten ze beslissen of het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober uit de EU stapt mét een akkoord. In totaal mogen 639 parlementsleden hun stem uitbrengen. Dat wil zeggen dat Johnson minstens 320 stemmen nodig heeft.  

Maar zal Johnson slagen waar zijn voorgangster May tot drie keer toe in het zand beet? In theorie zijn zijn kansen kleiner: zijn regering heeft absoluut geen meerderheid meer in het parlement, en de partij die de regering van May ondersteunde, de DUP - de protestantse partij die koste wat het kost wil dat Noord-Ierland een deel blijft van het Verenigd Koninkrijk - heeft al laten weten dat alle 10 parlementsleden "No" zullen stemmen.  

(lees voort onder de grafiek)

Meteen na de euforie van het "We have a deal"-moment in Brussel, zette de DUP een domper op de feestvreugde. Dat de DUP het brexitakkoord niet kan goedkeuren, is niet verwonderlijk: in de praktijk zullen in Noord-Ierland heel andere regels - lees: de EU-regels- gelden dan in Groot-Brittannië. Daarmee komt er een (douane)grens te liggen in de Ierse zee  in plaats van dwars over het Ierse eiland.  De DUP ziet daarin een voorbode van de hereniging van Ierland. 

Bovendien is er nog een belangrijk verschil met het akkoord dat premier May afsloot met de EU. De zo verguisde "backstop", de regeling rond de grens tussen Ierland (EU) en Noord-Ierland (VK) was een tijdelijke oplossing, in afwachting van een (vrijhandels)akkoord met de Europese Unie. Maar in het akkoord van Johnson wordt de regeling voor Noord-Ierland permanent, tenzij een meerderheid in het Noord-Ierse parlement daar anders over beslist. 

Om een kans te maken moet Boris Johnson dus om te beginnen zo veel mogelijk van zijn 288 partijleden achter zich krijgen. Maar evident is dat niet. In die groep zit een 30-tal "harde brexiteers" die zichzelf "de Spartanen" noemen. Zij stemden tot drie keer toe tegen Mays akkoord, omdat dat het Verenigd Koninkrijk nog een tijd in de douane-unie zou houden. Maar met Johnsons akkoord is dat niet zo, en kunnen de Britten meteen eigen handelsakkoorden afsluiten. Vanochtend riep hun leider dan ook op om voor Johnsons akkoord te stemmen.  

Een andere groep die Johnson moet zien te overtuigen zijn de 21 "Tory-rebellen" die hij eigenhandig uit de partij zette nadat ze zijn plan om op 31 oktober uit de EU te stappen -"deal or no deal"- niet hadden ondersteund. Een aantal van hen (zie tweet hieronder) zullen zijn akkoord nu wel goedkeuren. Enkele anderen blijven vasthouden aan een tweede referendum. Schattingen lopen uiteen, maar waarnemers denken dat hij op minstens 269 leden van de Conservatieve partij kan rekenen - zonder de hardliners is dat. Nog 51 te gaan dus.   

De oppositie was er gisteren als de kippen bij om het brexitakkoord van Johnson af te schieten. "Deze deal is nog slechter dan het akkoord van Theresa May", zei Labour-leider Jeremy Corbyn. Ook Jo Swinson, de leider van de Liberal Democrats, die zich de afgelopen maanden geprofileerd hebben als enige echte antibrexitpartij, noemde de nieuwe brexitdeal "negatief voor onze economie, openbare diensten en het milieu."  

Labour heeft 242 parlementsleden, de Lib Dems hebben er 19. Ook de Schotse nationalisten van de SNP, de tweede grootste oppositiepartij met 35 vertegenwoordigers, klonk vernietigend en noemde het akkoord "destructief". Volgens premier Nicola Sturgeon benadeelt het Schotland ten voordele van Noord-Ierland en is het "democratisch onaanvaardbaar".  Ook enkele kleinere oppositiepartijen - de Green Party en de Welshe nationalisten - stemmen wellicht tegen.

Is het akkoord van Johnson dan al bij voorbaat een verloren zaak? Niet noodzakelijk, want ook Labour is niet zo'n hecht blok als voorzitter Corbyn laat uitschijnen. Bij de laatste stemming op 29 maart stemden 5 Labourparlementsleden voor May's akkoord. Tientallen socialistische parlementsleden die een "leave"-kiesdistrict vertegenwoordigen (waar mensen in het referendum dus voor een brexit hebben gestemd), staan onder grote druk van hun kiezers om eindelijk voor die brexit te stemmen.  

Maar er zijn nog onvoorspelbare factoren. Zo heeft parlementslid Oliver Letwin een amendement ingediend dat de definitieve goedkeuring van het akkoord zou uitstellen tot  de volledige wetgeving door het parlement is goedgekeurd.  Daarmee wil hij vermijden dat er "per ongeluk" toch nog een brexit zonder akkoord van komt. In dat geval is Johnson zo goed als zeker verplicht om uitstel te vragen. Of trekt hij zijn motie terug in en wordt er vandaag helemaal niet gestemd.

Nog een pittig detail: in het geval er evenveel voor- als tegenstemmen zijn, is het "speaker" John Bercow die de beslissende stem krijgt. Het moment van de waarheid valt rond 15.30 uur. Vanaf 10.30 uur kunt u ook al het debat over de stemming in het parlement bij ons live volgen. Dat debat begint met een mededeling van premier Johnson.