Waarom kan het Internationaal Strafhof in Den Haag de IS-strijders niet berechten?
In de zoektocht naar een oplossing voor Europese IS-strijders die mogelijk vrijkomen uit Syrische gevangenissen, gaan er stemmen op om een nieuwe internationale rechtbank op te richten. Waarom een nieuwe? Is het Internationaal Strafhof in Den Haag dan niet bevoegd? "De wereld vandaag" vroeg het aan Chris Van Den Wyngaert, voormalig rechter bij het Strafhof.
Professor internationaal recht Jan Wouters (KULeuven) stelde vanmorgen in "De ochtend" voor om IS-strijders tijdelijk in Syrië op te vangen, in een zogenoemd "transitcentrum" waar een eerste screening gebeurt. Een nieuwe internationale rechtbank zou de strijders dan kunnen berechten.
Opvallend: het Internationaal Strafhof in Den Haag wordt amper vernoemd. Waarom niet? Volgens Wouters is het Internationaal Strafhof "in eerste instantie niet bevoegd voor terreurmisdrijven". "Het Strafhof is ook niet in allerbeste staat. Een snelle berechting is daar dus niet mogelijk." Hij pleit daarom voor "een soort transnationale rechtbank, die wordt opgericht bij verdrag".
Theoretisch zou het kunnen voor het Internationaal Strafhof, maar de procedures duren lang en zijn ingewikkeld
Chris Van Den Wyngaert is het niet helemaal eens met Wouters. Zij was rechter bij het Internationaal Strafhof. Volgens Van Den Wyngaert is het Strafhof wel degelijk bevoegd. De gepleegde feiten houden misdaden tegen de mensheid, oorlogsmisdaden, en genocide (tegen de jezidi's) in en zijn gepleegd door onderdanen van Europese lidstaten, argumenteert ze in "De wereld vandaag". "Alle Europese lidstaten zijn partij bij het statuut (van het Strafhof, red.). Dus theoretisch zou het kunnen, ook al gaat het om feiten gepleegd in landen die het hof niet erkennen, met name Irak en Syrië."
Toch pleit ook Van Den Wyngaert voor een andere optie, want "er zijn structurele problemen met het Internationaal Strafhof". "Het hof heeft een capaciteitsprobleem, de procedures duren lang en zijn heel ingewikkeld." Het ideale scenario zou zijn om ze in Irak en Syrië te vervolgen, maar Van Den Wyngaert twijfelt of in die landen het nodige rechtssysteem en de nodige capaciteit aanwezig is. "Dat lijkt me allemaal niet zo evident."
Misschien is het wel eens tijd om aan een Europese oplossing te denken
Van Den Wyngaert denkt daarom net als Wouters veeleer aan een nieuwe internationale rechtbank. "Misschien is het wel eens tijd om aan een Europese oplossing te denken. Men kan daar een rechtbank voor oprichten. Alle Europese landen zijn deel van het Internationaal Strafhofstatuut, dus zij kunnen eventueel elementen van dat statuut apart nemen en op de plaatsen waar het statuut verbeterd kan worden zou men de nodige versoepelingen kunnen maken. En dat kan, denk ik, op een vrij snelle manier in Europees verband worden opgelost."
Een betere, Europese versie van het Internationaal Strafhof zeg maar. "Vertrekkende van de misdaden zoals die in het statuut zijn gedefinieerd, met name de misdaden tegen de mensheid, oorlogsmisdaden en genocide. En men kan daar eventueel nog terrorisme aan toevoegen als men dat zou willen." Volgens Van Den Wyngaert kan men "nu de lessen trekken" uit verschillende jaren Strafhofpraktijk.
Er is nu vooral nood aan politieke moed
Van Den Wyngaert is net als anderen verbaasd dat een oplossing voor de IS-strijders zolang op zich laat wachten. Maar, zo zegt ze, misschien kan dit een momentum zijn voor de Europese Unie om iets dat alleen maar Europees kan worden aangepakt, ook daadwerkelijk gezamenlijk aan te pakken. "Wat doe je met 800 strijders in zo'n transitkamp, waar verdachten bijzitten van verschillende nationaliteiten? Ga je die allemaal naar hun respectieve landen brengen en daar allemaal aparte procedures over voeren of ga je dat allemaal samen doen in een Europees verband?"
Eigenlijk is alles zo goed als voorhanden, besluit Van Den Wyngaert, er is nu vooral nood aan politieke moed.
Beluister het gesprek met Christine Van Den Wyngaert in "De wereld vandaag":