De tijd is nog niet rijp voor de topontmoeting tussen De Wever en Di Rupo 

Er is minder paniekstemming in de Wetstraat dan analyses soms laten uitschijnen. Vervroegde federale verkiezingen als ultieme oplossing maken weinig kans, vooral omdat de oplossing na die extra verkiezingen nog verder weg zal zijn dan nu. Het signaal lijkt eerder te zijn: alles op zijn tijd. Eerst de vorming van de Vlaamse en Waalse regering afronden en pas daarna kunnen N-VA-voorzitter Bart De Wever en voorzitter van de PS Elio Di Rupo elkaar beginnen te besnuffelen om te zien of er een groot akkoord PS/N-VA in zit.

analyse
Johny Vansevenant
Johny Vansevenant is politiek journalist bij VRT NWS.

Ecolo niet wegjagen

N-VA-ondervoorzitter Lorin Parys klaagde er vanmorgen in "De ochtend" nog over: de PS is niet bereid om met de N-VA te praten. Aan Waalse kant is het signaal te horen dat ze volop bezig zijn met de vorming van de Waalse regering. Gesprekken van de PS met de N-VA op federaal vlak zouden kandidaat-regeringspartij Ecolo nu kunnen wegjagen van de Waalse onderhandelingstafel.

PS-voorzitter Di Rupo wil er zo graag de Franstalige groenen bij, zelfs al volstaat de as PS-MR voor een meerderheid. Di Rupo wil zo vermijden dat de PS in de toekomst af te rekenen krijgt met maar liefst twee linkse oppositiepartijen: Ecolo en de uiterst linkse PTB.

Bovendien wil de PS-voorzitter zo alle opties openhouden voor de federale regeringsvorming. Als hij Ecolo in de Waalse regering krijgt, dan blijft de optie van een paars-groene regering met CD&V realistischer. Anders moet Di Rupo voor de federale onderhandelingen met hangende pootjes naar de Franstalige groenen stappen als hij geen akkoord met de N-VA bereikt.

PS-voorzitter Di Rupo (midden) wil er graag de Franstalige groenen van Jean-Marc Nollet (links) bij om te vermijden dat zijn partij in de toekomst af te rekenen krijgt met twee linkse oppositiepartijen: Ecolo en de uiterst linkse PTB.

Pragmatische Ecolo-topman Nollet

"Hoe betrouwbaar is Ecolo als regeringspartner?" is een veel gehoorde vraag. Een liberaal toppoliticus zei over de Franstalige groenen: “Ze willen geen regering vormen, maar de wereld veranderen!”

Bij de groenen hoor je de boodschap dat het vooral belangrijk is dat huidig covoorzitter Jean-Marc Nollet kan aanblijven aan de partijleiding. Hij is opnieuw kandidaat en zondagavond om middernacht weten we of hij serieuze tegenkandidaten krijgt.

De kans is dan ook zeer groot dat Ecolo in de Waalse regering stapt met PS en MR

Wellicht zal dat niet zo zijn en is de voormalige Waalse Ecolo-minister Nollet een stevige rots om op te bouwen, ook eventueel bij de federale regeringsvorming. Nollet spreekt niet alleen behoorlijk Nederlands, maar hij wordt ook omschreven als “verstandig, no-nonsense en pragmatisch”.

De kans is dan ook zeer groot dat Ecolo in de Waalse regering stapt met de PS en de MR. Zo kunnen de Franstalige groenen ook tonen dat ze meer te bieden hebben dan de PTB. Dat ze dus ook in staat zijn om te regeren.

De kans is zeer groot dat Ecolo in de Waalse regering stapt met de PS en de MR.

De Vlaamse democratie werkt

Die regionale regeringsvorming hoeft geen eeuwigheid meer te duren. De Waalse feestdag is op de derde zondag van september, dus de 22e. Tegen dan wil Di Rupo rond zijn met een Waalse regering.

Ook de Vlaamse regering moet tegen dan geland zijn, want op de derde maandag van september is er de heropening van het Vlaams Parlement, de 23e. Op die dag houdt de Vlaamse minister-president zijn traditionele Septemberverklaring. Als dat niet zou lukken, zou dat een affront zijn voor de N-VA.

Voorzitter Bart De Wever wil graag tonen dat de Vlaamse democratie goed werkt, in tegenstelling tot de federale

Voorzitter Bart De Wever wil graag tonen dat de Vlaamse democratie goed werkt, in tegenstelling tot de federale. Er was zelfs eerst te horen dat de N-VA hoopt over een paar weken klaar te zijn met de Vlaamse regering. Al is het ongetwijfeld realistischer dat er nog tot net voor de 23e september onderhandeld zal worden.

Er blijven voor de N-VA, CD&V en Open VLD nog genoeg discussiepunten over om nog een tijdje bezig te blijven. Waar moet het geld van het nieuwe beleid vandaan komen? Hoe zit het met de verdeling van het geld tussen de grote steden en de landelijke gebieden? Hoeveel ruimte is er voor sociale woningen? En vooral: hoe stel je sociale voordelen aan nieuwkomers uit zonder dat je botst met Europese regelgeving?

Er blijven voor N-VA, CD&V en Open VLD nog genoeg discussiepunten over om tot net voor 23 september bezig te blijven. Vlaams formateur Jan Jambon (N-VA, rechts) leidt de onderhandelingen.

Vervroegde verkiezingen slecht voor beleidspartijen

Wanneer de Vlaamse en Waalse regering af zijn, komen de schijnwerpers op het federale niveau. Tot nu toe konden de federale informateurs Vande Lanotte (SP.A) en Reynders (MR) in de luwte het terrein aftasten. Naar verluidt hebben ze dan ook nog geen doorbraken kunnen realiseren. Al zitten ze ook niet te speculeren over vervroegde federale verkiezingen om de zaken te deblokkeren.

Nieuwe verkiezingen, ongetwijfeld over het voortbestaan van België, zouden de regeringsvorming wellicht nog ingewikkelder kunnen maken

Die nieuwe verkiezingen, ongetwijfeld over het voortbestaan van België, zouden de regeringsvorming wellicht nog ingewikkelder kunnen maken. Klassieke beleidspartijen, naast nieuwe beleidspartijen zoals de N-VA, zouden wel eens extra kunnen verliezen.

Veel kiezers zullen geneigd zijn om te concluderen “ze kunnen het niet”. Een stem voor Vlaams Belang aan Vlaamse kant en voor de PTB aan Franstalige kant ligt dan ook voor de hand, wanneer beleidspartijen zich een brevet van onkunde geven.

Tot bloedens toe onderhandelen met de PS

De N-VA en de PS zijn gedoemd om rond de tafel te gaan zitten. CD&V en Open VLD hebben al herhaaldelijk de bal in het kamp geduwd van de twee grootste partijen van elke taalgroep. De N-VA heeft CD&V en Open VLD al gewaarschuwd dat er een “majeur politiek probleem” zal zijn in de Vlaamse regering wanneer die twee partijen in een federale regering met een Vlaamse minderheid zouden durven stappen.

N-VA en PS zijn gedoemd om rond de tafel te gaan zitten

Het antwoord van die twee partijen aan de N-VA is dan ook: “Stap in de federale regering, maak een akkoord met de PS zodat er geen Vlaamse minderheid is.” De boodschap van CD&V en Open VLD aan de N-VA is dan ook: “Ga tot bloedens toe onderhandelen met de PS.”

Bloedt confederalisme dood in een werkgroep?

Waarover kunnen de PS en de N-VA onderhandelen? Het confederalisme? De PS moet daar niets van weten. Zal de N-VA ermee instemmen dat alles wat staatshervorming is, doodbloedt in een werkgroep?

Of kan de N-VA de PS onder druk zetten met het dotatie­verlies van zo’n 600 miljoen euro dat het Waals Gewest zal lijden vanaf 2025? Dit is een gevolg van de nieuwe financieringswet van de zesde staatshervorming die CD&V-voorzitter Wouter Beke er indertijd heeft doorgeduwd.

Zal de PS nu al willen bewegen op het gebied van staatshervorming, of wachten ze tot 2025?

Zal de PS nu al willen bewegen op het gebied van staatshervorming wanneer dit geldverlies ongedaan gemaakt wordt? Of zal de PS wachten tot 2025? Vraag is of tegen dan Vlaams Belang niet de grootste partij van Vlaanderen is, zodat de PS met een nog lastiger klant aan tafel moet.

Toegevingen cash betalen

Stel dat het confederalisme in de koelkast komt, waarover kunnen de PS en de N-VA het toch nog eens geraken? Sociaal-economisch staan die partijen erg ver van elkaar. Voormalig N-VA-minister Johan Van Overtveldt denkt dat een akkoord er niet in zit. Ook voormalig PS-vicepremier Laurette Onckelinx vreest dat.

Het wordt dus zeer lastig onderhandelen om tot overeenstemming te komen. De PS zal elke toegeving aan de PTB en Ecolo cash betalen. Voor de N-VA geldt hetzelfde probleem met het nieuw leven ingeblazen Vlaams Belang.

Geen belofte van “samen uit, samen thuis”

Bij de N-VA hoor je ook dat de PS niet veel zal toegeven, omdat de Franstalige socialisten blijven hopen op een federale regering met een Vlaamse minderheid, die bestaat uit CD&V, Open VLD, de SP.A en Groen. Zolang CD&V en Open VLD niet zwart op wit zeggen dat het “samen uit, samen thuis” is met de N-VA federaal, zal de PS blijven hopen op die Vlaamse minderheid. Dus wordt de coalitievorming PS/N-VA aartsmoeilijk, omdat er voor de PS nog altijd een terugvalpositie is.

De coalitievorming PS/N-VA is aartsmoeilijk, omdat er voor de PS nog altijd een terugvalpositie is

De Franstalige socialisten blijven hopen op een federale regering met een Vlaamse minderheid, die bestaat uit CD&V, Open VLD, SP.A en Groen.

Wanneer ergens in het voorjaar van volgend jaar de gesprekken tussen Di Rupo en De Wever afspringen, wat gebeurt er dan? Vervroegde verkiezingen met een electorale afstraffing als gevaar? Zal er dan een poging komen van paars-groen met CD&V?

Prominente Open VLD’ers zoals Patrick De Wael en Vincent Van Quickenborne zien een coalitie met Ecolo absoluut niet zitten. Ook politici van de rechtervleugel van CD&V, zoals Pieter De Crem, willen niet zonder de N-VA in een federale regering. Vraag is of dat veto blijft met een harde brexit en een ontsporende begroting door de ingestorte economische groei. Zal er geen neiging tot “staatsmanschap” zijn wanneer werkgeversorganisaties smeken om een federale regering?

Premier Gwendolyn Rutten?

Open VLD is de meest rechtse partij in een paars-groene regering met CD&V. Kunnen de Vlaamse liberalen gepaaid worden met een premierpost voor Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten? Hoeft CD&V er wel bij, want paars-groen heeft federaal toch 1 zetel op overschot?

Kunnen de Vlaamse liberalen gepaaid worden met een premierpost voor Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten?

Iedereen gaat uit van wel. Niet alleen omdat dit een zeer nipte meerderheid is, maar ook omdat de aanwezigheid van de centrumrechtse CD&V Open VLD kan overtuigen om mee te doen. Zal CD&V dan ook niet de premierpost opeisen voor Wouter Beke omdat de partij risico neemt met het vormen van een Vlaamse minderheid federaal?

Zal CD&V dan ook niet de premierpost opeisen voor Wouter Beke?

Wat gebeurt er dan met de Vlaamse regering? Als de N-VA er federaal niet bij raakt, dan zal de Vlaamse regering zeer kritisch zijn voor de federale regering en wellicht volop belangenconflicten willen uitlokken.

Het dreigt een soort Vlaamse strijdorganisatie te worden. CD&V en Open VLD zullen daar op de rem staan want dan schieten ze op hun federale partijgenoten. Ook dat is een reden waarom CD&V federaal erbij moet zijn. Anders staat Open VLD dan alleen om op de rem te staan. Wat hierboven staat, zijn natuurlijk allemaal speculaties, want het is uiteindelijk aan de partijen om de knopen door te hakken en keuzes te maken. Het kan dus federaal nog verschillende kanten uit.

Open VLD is de meest rechtse partij in een paars-groene regering met CD&V. Kunnen de Vlaamse liberalen gepaaid worden met een premierpost voor Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten?
Nicolas Maeterlinck

Meest gelezen