Revolutie in archeologie: eerste mens zou al 130.000 jaar geleden in Amerika zijn aangekomen

Wanneer heeft de eerste mens(achtige) voet aan de grond gezet op wat vandaag de Amerika's zijn? Over die vraag debatteren archeologen sinds jaar en dag. Algemeen heerst wel een consensus dat dit pas ten vroegste 25.000 jaar geleden gebeurde en velen zien pas 15.000 jaar geleden echte bewijzen van menselijke activiteit.

Onderzoekers verbonden aan het San Diego Natural History Museum in de VS gooien nu de knuppel in het hoenderhok met een nieuwe en spectaculaire analyse van een site die in 1992 in de buurt van San Diego is ontdekt tijdens graafwerken voor een nieuwe snelweg. Zij stellen dat ze bewijzen hebben gevonden van menselijke activiteit van liefst 130.000 jaar oud.

Concreet hebben de archeologen de botten onderzocht van een mastodont, een uitgestorven prehistorisch slurfdier. Op basis van een uranium-thoriumdatering hebben ze vastgesteld dat de botten 130.000 jaar oud zijn. Tegelijk menen ze verschillende kenmerken te ontwaren die moeten bewijzen dat mensachtigen de botten destijds hebben bewerkt.

Zo vertonen de grootste en stevigste botten van de mastodont breukpatronen die enkel mensenhanden kunnen hebben aangebracht, een stelling die de archeologen bewijzen met experimenten met botten van olifanten.

Bovendien zijn alle botten in een patroon aangetroffen dat niet overeenkomt met een natuurlijke spreiding. Daarnaast zijn in de bewuste aardlaag grote keien en stenen fragmenten gevonden die daar geologisch niet thuishoren.

Op basis van al deze aanwijzingen concluderen de archeologen dat de site niet door natuurlijke processen tot stand is gekomen, maar door mensen is vorm gegeven.

Als die bevindingen kloppen, dan zijn ze niks minder dan een ware revolutie in de archeologie. Het zou betekenen dat mensachtigen 115.000 jaar eerder dan aangenomen op het Amerikaanse continent rondwandelden.

De grote vraag is dan om wat voor mensachtige het ging. Naast de homo sapiens bevolkte ook de neanderthaler en de denisovamens op dat moment de aarde, twee mensachtigen die inmiddels zijn uitgestorven. Om die vraag te beantwoorden, moeten archeologen resten van de mensachtige in kwestie kunnen onderzoeken. Zulke fossielen zijn echter (nog) niet gevonden.

Hoewel het onderzoek van de Amerikaanse archeologen in het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift Nature is verschenen, zijn niet alle archeologen even overtuigd. "Om een dergelijke vroege menselijke bewoning van de Amerika's te bewijzen, zijn ondubbelzinnige stenen artefacten nodig", vertelt professor Michael Water van de Texas A&M University aan de BBC. "Bij deze botten zijn geen ondubbelzinnige stenen werktuigen gevonden. Dit is waarschijnlijk gewoon een interessante paleontologische site."

Professor David Meltzer van de Southern Methodist University in Texas betwijfelt dan weer dat de breukpatronen in de botten enkel door mensen kunnen zijn veroorzaakt. "De natuur is ondeugend en kan op allerlei manieren botten en stenen breken." Volgens hem moeten de archeologen eerst bewijzen dat de breuken niet het gevolg van natuurlijke processen kunnen zijn.