CHECK: Deze foto van Open VLD-woordvoerder Zelfa Madhloum werd gemaakt toen ze een televisie­reportage maakte in Irak

Dit weekend werd op de sociale media een foto verspreid van de nieuwe Open VLD-woordvoerder Zelfa Madhloum. Daarin is ze te zien in een chador, een traditioneel islamitisch gewaad. “Geen getrukeerde foto”, luidt het opschrift bij de foto, en dat klopt: de foto is niet bewerkt. Maar er ontbreekt wel een cruciaal stuk context.

De foto werd gedeeld op zaterdag 30 mei om 19:00 uur op de Facebookpagina van TScheldt. Dat magazine noemt zich op zijn website “Vlaamse satire”.

Hoewel alle context bij de foto ontbreekt in de tekst bij die Facebookpost van TScheldt, blijkt het magazine wel over die informatie te beschikken. De foto is genomen in 2013, toen Madhloum in Irak was voor een journalistiek project. Of zoals TScheldt het zelf verwoordt in een eerder artikel dat op de ochtend van 30 mei gepubliceerd werd op de website, en waar ook een Facebookpost over geplaatst werd: “Daar ging ze enkele jaren geleden naartoe (...) met een beurs van het Fonds Pascal Decroos”.

Maar die informatie krijgen de Facebookvolgers van TScheldt niet bij de Facebookpost die later die dag verschijnt, en die virulent anti-islamitische reacties uitlokt. "Vlamingen verenigd [sic] u en vecht voor uw land" is er maar één van. Op het moment van schrijven van dit stuk (2 juni, 18:07) werd samengeteld al 752 keer gereageerd op de afbeelding, en werd die ook al 184 keer gedeeld.

Opvallend: acht minuten na de post van TScheldt, wordt dezelfde foto gedeeld door Facebookgebruiker Stefaan V. A. Hij heeft het watermerk van TScheldt echter van de afbeelding gehaald. Via zijn account wordt de afbeelding nog meer gedeeld dan de originele versie: 205 keer op het moment van raadplegen.

Een van die doordelers is op zijn beurt ReActNieuws, een website die zich “fors polariserend” noemt. Die deelt een dag later door, op zondag 31 mei, en voegt de opmerking “Open VLD. Steeds opnieuw Open VLD. Wie stemt toch nog voor die gekken?” toe bij de post. Op deze manier wordt de afbeelding 26 keer doorgedeeld. 

Kreeg de lezer op zaterdag nog enige context mee op de website van TScheldt, dan is die op zondag helemaal verdwenen. 

Wat is er nu van aan?

Ja, in 2013 is Zelfa Madhloum naar Irak gereisd voor journalistiek werk. Ze schreef er voor De Gazet Van Antwerpen en maakte een Nomaden-reportage voor het Canvas-programma "Vranckx"

En vanwaar dan die hoofddoek? In de "Vranckx"-reportage die ze maakte, “Tussen Schelde en Tigris”, is een scène opgenomen in het vliegtuig waarin ze een hoofddoek opzet. “Ik doe mijn hoofddoekje aan om geen problemen te krijgen aan de douane”, legt Madhloum off-screen uit. De scène vind je in de hierboven gelinkte video op tijdscode 04:24.

"Vranckx"-eindredacteur Jeroen Vissenaekens, die het maakproces van de documentaire begeleidde, bevestigt ons dat Madhloum een sluier droeg wanneer dat nodig was om te kunnen filmen. Dat is ook te zien in de reportage: in sommige scènes is ze te zien met hoofddoek, en in andere zonder, afhankelijk van de situatie. 

Zelfa Madhloum aan het werk in een andere scène van haar documentaire "Tussen Schelde en Tigris".

En het zware, zwarte gewaad (een chador) dat ze draagt op de foto’s die ReActNieuws en TScheldt verspreiden? Dat droeg ze bij haar bezoek aan een soennitische moskee in Bagdad. “Uit respect voor de imam draag ik een zwart kleed dat mijn gehele lichaam bedekt”, legt ze uit in die scène (18:45). 

Aan onze redactie laat Madhloum weten dat het vrouwen verboden is de site te betreden zonder zo’n gewaad. Ze wijst er ook op dat ze nog maar net een tweet geplaatst heeft waarin ze de racistische reacties aanklaagt die ze gekregen heeft sinds haar benoeming. “En hoewel ik daar veel steun voor krijg, blijf ik ook dit soort van racistische berichten ontvangen.”

Overigens postte Madhloum in augustus vorig jaar nog een opinie op haar Facebookpagina waarin ze aanklaagde dat ze “op klaarlichte dag” in Antwerpen was aangespoord om een boerka te dragen. Die opinie werd nadien overgenomen op de opiniepagina van VRT NWS. Daarin schreef ze: “Niemand moet mij opleggen wat ik draag”.

Conclusie: de nieuwe woordvoerder van Open VLD droeg een religieus gewaad voor een reportage in Irak. De foto die TScheldt verspreid heeft is niet getrukeerd, maar is op deze manier en zonder context weergegeven wel misleidend.

Deze check werd op woensdag 24 juni geüpdatet. In de eerste twee alinea's werd het onderscheid tussen twee verschillende Facebookposts op Tscheldt over Zelfa Madhloum verduidelijkt.

Meest gelezen