Van 1 om de 4 jaar, naar minstens 1 per jaar: "nieuwe standaard" voor hittegolven in België, u went er maar beter aan
Vanaf vandaag is er een hittegolf in de maak: het wordt dan het zesde jaar op rij met minstens één hittegolf. Het aantal hittegolven in ons land (op basis van de meetgegevens van Ukkel) is door de jaren spectaculair toegenomen: tussen 1900 en 1990 beleefden we er gemiddeld één om de vier jaar. Maar dat is duidelijk verleden tijd, want de cijfers geven duidelijke trends aan als gevolg van de klimaatopwarming. "Ook in het aantal tropische dagen zit een statistisch significante stijging."
Wat is een hittegolf ook alweer?
We moeten voor een hittegolf vijf dagen op rij minimaal 25 graden Celsius halen, en drie dagen daarvan moet het warmer dan 30 graden worden. Met andere woorden, we moeten minstens drie tropische dagen hebben (30 graden en meer) met daarbij nog zeker twee zomerdagen (25 graden en meer) in één ononderbroken reeks. Voor een hittegolf moet de warmte dus sowieso minimaal vijf dagen aanhouden.
Sommigen vinden het best oké, anderen vinden het "bakken en braden" tijdens een hittegolf maar niks, maar misschien moeten we er gewoon mee leren leven, zo leren we uit de langjarige statistieken van het KMI (zie onder).
Willens nillens misschien, want hittegolven hebben uiteraard ook hun impact op de volksgezondheid - zeker in tijden van corona - én op de natuur.
Als de voorspellingen kloppen, is de hittegolf komende zondag een feit, want vanaf vandaag gaan we al boven de 25 graden en vanaf donderdag is het hek van de dam, met een reeks tropische dagen. Het zou overigens ook na zondag nog heet blijven.
Minimaal één per jaar tijdens de voorbije vijf jaar
De statistieken die het KMI bijhoudt, zijn duidelijk. Als we naar de voorbije 120 jaar kijken, dan tellen we tussen 1901 en 1990 samen 25 hittegolven, ongeveer één om de vier jaar dus. Maken we dezelfde oefening voor 1991 tot nu, dan komen we uit op 20, de komende hittegolf al meegerekend. Dat zijn er dus gemiddeld twee om de drie jaar, meer dan een verdubbeling.
Bovendien zien we dat de laatste jaren de frequentie stijgt. "Het meest opmerkelijke aan de grafiek is de frequentie die toeneemt", zegt klimaatwetenschapper Rozemien De Troch van het KMI. "Vroeger hadden we gemiddeld een hittegolf om de vier jaar, nu is de standaard elk jaar geworden." Van de 44 geregistreerde hittegolven in Ukkel in de voorbije 120 jaar, viel er zowat een kwart in de laatste tien jaar.
Vroeger hadden we gemiddeld een hittegolf om de vier jaar, nu is de standaard elk jaar geworden
De grafiek toont hoe we de laatste jaren steeds meer balkjes zien en minder lege plekken (jaren zonder hittegolf); in recentere jaren piekte het ook vaker naar meer dan één. Maar in de jaren 60 bijvoorbeeld hadden we er geen enkele (zie de lege ruimte over halfweg). Een grote uitschieter is het jaar 1947 (zie onder).
Zes jaar op een rij, een 'primeur'
Dit jaar wordt het zesde jaar op rij met minstens één hittegolf, en vorig jaar hadden we er zelfs drie, en twee jaar geleden twee. In de droge zomer van 2018 duurde de tweede hittegolf ook heel lang, meer bepaald 15 dagen.
Een absoluut record was dat niet, omdat de speciale warmtejaren 1947 en 1976 er nog bovenuit steken. Maar dat bleven vrij "geïsoleerde" jaren - zo waren er in de hele jaren 70 maar twee hittegolven op tien jaar, in de jaren 60 was er zelfs geen enkele.
Overigens hadden we er dit jaar ook weer twee kunnen hebben, maar eind juni werd in Ukkel op een haar na de drempel voor een hittegolf gemist. Hoe dan ook, in principe klokken we zondag af op een eerste officiële hittegolf dit jaar, en dat wordt dan het zesde opeenvolgende jaar, iets wat in 120 jaar nog niet gebeurde. Vóór deze reeks stond het maximum op drie jaar na elkaar.
We krijgen meer tropische dagen
Ook als we, los van de hittegolven zelf, kijken naar het aantal tropische dagen, is er een trend te zien, zegt Rozemien De Troch. "En dat is uiteraard ook logisch, als je de definitie van een hittegolf bekijkt. In 2016 telden we er zes, in 2017 zeven, in 2018 negen en vorig jaar zelfs elf. Voor dit jaar staat de teller voorlopig op één, maar dat zal dus nog veranderen."
En ook hier is een duidelijke langetermijntrend waar te nemen, onderstreept De Troch: "De lineaire trend sinds 1981 toont een statistisch significante toename in het aantal tropische dagen van 1,19 dagen per decennium."
