Van "niet goed genoeg" tot "erg tevreden": gemengde reacties bij Nederlandse oud-kolonies na excuses van premier Rutte
Er zijn gemengde reacties op de excuses die de Nederlandse premier Mark Rutte gisteren, in naam van zijn regering, aanbood voor het slavernijverleden van zijn land. Sommigen noemen de excuses "een historisch moment", voor anderen zijn ze niet voldoende. Een overzicht.
Gisteren heeft de Nederlandse premier Mark Rutte namens de Nederlandse staat excuses aangeboden aan de Surinaamse en de Caraïbische gemeenschap voor het slavernijverleden. Hij noemde de slavernij waaraan zijn land actief meewerkte "een misdadig systeem dat onnoemelijk veel mensen onnoemelijk veel leed heeft bezorgd en doorwerkt tot in het heden". Toch lijkt niet iedereen even opgezet met de manier waarop de excuses tot stand zijn gekomen.
Suriname: "Het kon beter..."
Chan Santokji, de president van de gewezen Nederlandse Zuid-Amerikaanse kolonie Suriname, heeft "goede nota" genomen van de excuses die de Nederlandse premier heeft aangeboden. Toch lijkt de president niet te spreken over de manier waarop die excuses tot stand zijn gekomen. Er is immers heel wat wrevel en onvrede aan voorafgegaan. Er was vooral heel wat onvrede over de datum waarop de excuses kwamen. Vele Surinamers hoopten dat de spijtbetuiging kon plaatsvinden op Keti Koti (op 1 juli), de dag waarop de afschaffing van slavernij jaarlijks wordt gevierd. Velen noemden de excuses daarom overhaast.
BEKIJK - Veel reacties uit Nederland en ook Suriname op de excuses die premier Rutte maandag uitsprak:
"Het slavernijverleden is een donkere bladzijde in onze geschiedenis en een gezamenlijke aanpak vanaf het begin, was aannemelijker geweest om samen te werken naar een moment van eer en herstel", zegt de president in een verklaring. "Het treffen van de voorbereidingen voor het aanbieden van excuses, is namelijk even belangrijk als het in de praktijk daadwerkelijk aanbieden van deze excuses."
Sint Maarten: "Te weinig inhoud"
Silveria Jacobs, de eerste minister van het Caraïbische eiland Sint Maarten, vindt dat de Nederlandse excuses voor het slavernijverleden meer inhoud moeten hebben. De eerste minister wijst de excuses niet af, maar ze benadrukt wel dat ze inhoudelijk niet diepgaand genoeg waren. Dat kan alleen als er beter onderzocht wordt hoe kolonialisme kon gebeuren, wie er allemaal door werd getroffen en wie ervoor verantwoordelijk is. Dat onderzoek moet worden geleid door bewoners van gebieden die vroeger tot de Nederlandse koloniën behoorden, klinkt het.
Aruba is erg tevreden
De eerste minister van Aruba, Evelyn Wever-Croes is wel tevreden. "Elk welgemeend excuus is altijd welkom", reageert ze. "De tot slaaf gemaakte Arubanen worden met terugwerkende kracht erkend als mensen die het recht hadden vrij te zijn", stelt ze. "Ze worden erkend als slachtoffers van misdaad tegen de mensheid."Â
Het Nederlandse koloniale verleden
Al in de zeventiende eeuw wierp de Republiek zich op de slavenmarkt, via het beruchte systeem van driehoekshandel: vanuit Nederland gingen wapens naar Afrika, die werden geruild tegen slaven. Die slaven werden de oceaan overgebracht en verkocht om te werken op bijvoorbeeld de suikerplantages. Daarna keerden de Nederlandse schepen vanuit Zuid-Amerika terug naar Nederland met producten als suiker, koffie of tabak.
Tot 1814 werden ruim 600.000 tot slaaf gemaakte Afrikaanse vrouwen, mannen en kinderen onder erbarmelijke omstandigheden naar het Amerikaanse continent verscheept door Nederlandse slavenhandelaren. De meesten naar Suriname, anderen ook naar Curaçao, Sint-Eustatius en andere plaatsen. Zij werden weggerukt van hun families, ontmenselijkt, als vee vervoerd en behandeld. Ook in Azië werden tussen de 660.000 en 1 miljoen mensen verhandeld binnen de gebieden die onder het gezag stonden van de Verenigde Oost-Indische Compagnie.
Nederland: "een historisch moment"
Ook in Nederland zelf zijn er verdeelde reacties. Toch zijn die overwegend positief. "Een historisch moment", zei de fractievoorzitter van D66 Jan Paternotte. "En tegelijk is dit pas het begin." Pim van Strien, partijgenoot van Rutte, vond de excuses "een respectvol betoog van de minister-president over de pijn die destijds tot slaaf gemaakten is aangedaan door de toenmalige machthebbers". PVV-leider Geert Wilders reageert een stuk minder positief op de excuses van Rutte. Hij biedt zijn excuses aan voor de excuses van de premier.
Curaçao: "geen commentaar"
De Curaçaose eerste minister Gilmar 'Pik' Pisas wil nog geen inhoudelijke reactie geven. Hij wil dat het parlement eerst reageert, voordat zijn regering een standpunt inneemt.