Belangrijke dam in zuiden van Oekraïne verwoest, evacuaties rond Cherson door overstromingen 

Op beelden op het internet is te zien hoe een gigantische massa water in ijltempo wegstroomt. Zowel Oekraïne als Rusland beweert dat de tegenpartij de dam heeft opgeblazen.

Volgens Rusland is dit "het gevolg van een reeks Oekraïense aanvallen die moeten dienen als afleidingsmanoeuvre voor een gefaald tegenoffensief". Oekraïne spreekt van een "explosie in de machinekamer door Russische terroristen". Het is onduidelijk wat er precies is gebeurd en wie verantwoordelijk is.

Volgens het door Rusland geïnstalleerde lokale bestuur in Nova Kachovka "blijft de dam verder afbrokkelen". Dat schrijft het Russische staatspersagentschap Tass. "Het water stroomt oncontroleerbaar."

Verschillende dorpen en steden, waaronder Cherson, zijn al volledig of gedeeltelijk overstroomd. Volgens de Russische hulpdiensten zijn ongeveer 600 huizen in Nova Kachovka overstroomd.

De rechteroever van de Dnipro-rivier is onder controle van Oekraïne. Daar bevinden 16.000 mensen zich in een kritieke zone, zegt de gouverneur van de provincie Cherson. De gebieden langs de rivier worden geëvacueerd, maar een grootschalige evacuatie van de volledige regio zal niet nodig zijn, klinkt het. De Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken zegt dat nu al 24 dorpen overstroomd zijn, zo'n duizend mensen zijn geëvacueerd.

Aan de linkeroever, die door Rusland gecontroleerd wordt, zitten 22.000 mensen in overstroomd gebied, zegt een door Rusland geïnstalleerde functionaris. Drie districten worden daar geëvacueerd, Nova Kachovka zelf, en twee andere districten verder stroomafwaarts. 

De dam bij Nova Kachovka is zo'n 30 meter hoog en 3,2 kilometer lang. Hij is gebouwd in 1956 op de rivier Dnjepr, en maakt deel uit van een waterkrachtcentrale. Achter de dam ligt een reservoir van 18 miljard kubieke meter water. Het Oekraïense ministerie van Energie zegt dat de elektriciteitsvoorziening van het land niet in het gedrang komt. De operator van de waterkrachtcentrale zegt intussen wel dat die volledig verwoest is en niet meer gerepareerd zal kunnen worden. 

Vanuit het stuwmeer loopt wel een belangrijk kanaal dat het schiereiland de Krim van zoet water voorziet. De Krim werd door Rusland illegaal geannexeerd in 2014. De woordvoerder van het Kremlin, Dmitri Peskov, zegt dat Oekraïne de dam doelbewust heeft vernield onder meer om de watertoevoer naar de Krim af te snijden.

Het reservoir achter de dam levert ook koelwater voor de kerncentrale van Zaporizja, de grootste van Europa. De Oekraïense uitbater van die centrale, Energoatom, waarschuwde dat het reservoir snel leegloopt, wat een "bijkomende bedreiging vormt voor de tijdelijk bezette kerncentrale van Zaporizja". 

Volgens het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) veroorzaakt de instorting momenteel geen onmiddellijk risico voor de nucleaire veiligheid op de kerncentrale. Naast het reservoir achter de dam, heeft de kerncentrale van Zaporizja nog een eigen apart waterreservoir om de reactoren te koelen. Dat zou op zich al voldoende moeten zijn voor de koeling gedurende een aantal maanden. 

De Oekraïense president Volodimir Zelenski, die een spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad bijeen heeft geroepen, zegt dat de vernietiging van de dam aantoont dat Russen "uit elke hoek van het Oekraïense land verdreven moeten worden".

"Geen enkele meter mag aan hen worden overgelaten, want ze gebruiken elke meter voor terreur. Alleen de overwinning van Oekraïne zal de veiligheid terugbrengen. En deze overwinning zal er komen. De terroristen zullen Oekraïne niet kunnen stoppen met water, raketten of wat dan ook."

Daarna zei Zelenski ook nog dat Rusland door de vernieling van de dam een ecologische ramp heeft uitgelokt: "Rusland is schuldig aan ecocide, de wereld moet hierop reageren. Rusland voert oorlog tegen het leven, tegen de natuur, en tegen de beschaving."