Nu debat over (versoepeling van) abortus opnieuw oplaait: zo staan CD&V en Vlaams Belang er anno 2022 tegenover

Na de beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof om het federale recht op abortus te schrappen, gaan in ons land weer stemmen op om werk te maken van de versoepeling van de abortuswetgeving. Nochtans heeft die vraag in het verleden al tot hoogspanning geleid in de Vlaamse politiek, CD&V zette daar stevig de hakken in het zand en werd tegen de uitbreiding van de abortustermijn gesteund door Vlaams Belang. Maar hoe kijken de partijen daar anno 2022 naar? CD&V wil de raad van een expertencommissie, bij Vlaams Belang kan abortus alleen in bepaalde gevallen. 

In de Verenigde Staten is vrijdag het historische arrest "Roe versus Wade" over het recht op abortus ongedaan gemaakt. Alle Amerikaanse staten krijgen nu de volledige vrijheid om zelf hun abortuswetgeving op te stellen. In de praktijk betekent dat dat veel staten abortus zullen verbieden.

Ook in ons land is de abortuswetgeving al een heikel politiek thema gebleken in het verleden. Abortus is hier toegelaten, maar verschillende partijen willen de abortuswetgeving versoepelen. 

De abortuswetgeving in ons land

Abortus is in ons land onder bepaalde voorwaarden legaal sinds 1990. Zo moet de zwangerschapsafbreking in principe gebeuren voor het einde van de 12e week na de bevruchting. De zwangere vrouw die een abortus wil laten uitvoeren, heeft ook een verplichte bedenktijd van 6 dagen. Daarnaast is er een verplichting om ook de adoptiemogelijkheden te bespreken. Een arts of een zwangere vrouw die de wettelijke voorwaarden voor abortus niet naleeft, riskeert bovendien nog altijd een specifieke geldboete of celstraf.

Voorstanders voor een versoepeling pleiten er bijvoorbeeld voor om de termijn waarbinnen abortus mogelijk is, op te trekken van 12 naar 18 weken zwangerschap. De verplichte bedenktijd zien ze dan graag teruggebracht van 6 dagen naar 48 uren.

Na het nieuws uit de Verenigde Staten, werd onder meer door Gwendolyn Rutten van Open VLD opnieuw gepleit voor een versoepeling van de abortusregels in ons land. 

CD&V

Nochtans werd die discussie in september 2020, in volle onderhandelingen voor een nieuwe federale regering, ook al gevoerd. En bij CD&V lag de vraag tot versoepeling toen erg moeilijk. Sammy Mahdi, sinds gisteren de nieuwe partijvoorzitter maar destijds nog federaal parlementslid, zei toen in "De afspraak op vrijdag": "Als anderen vinden dat abortuswet versoepeld moet worden, vorm dan een regering zonder ons".

Is er vandaag wat CD&V betreft wel al een opening?  "We hebben aangegeven dat er een expertencommissie moet komen die een multidisciplinair onderzoek voert om te kijken hoe je dat best doet", zegt CD&V-voorzitter Sammy Mahdi in "De zevende dag". "Ik heb partijen horen zeggen dat de bedenktijd die vandaag op 6 dagen zit, verkort moet worden naar 48 uur. Maar een aantal abortusklinieken geven aan dat dat misschien niet het beste is om te doen." 

"Wat ik vooral vraag, is om daar op een serieuze manier mee om te gaan. Ik maak me ook ernstige zorgen als ik zie wat in de Verenigde Staten gebeurt, een aantal van de verworvenheden zijn niet definitief en op dat vlak moet je blijven strijden voor een aantal rechten ten aanzien van vrouwen die effectief overgaan tot abortus. Ik denk dat je daar een aantal beschermingsmaatregelen in moet passen, maar liefst niet door politieke spelletjes te spelen. Laten we dit op een serieuze manier aanpakken. Vandaar de vraag van onze partij om een expertencommissie samen te roepen."

Voor CD&V blijft abortus dus een vrouwenrecht, bevestigt Mahdi. "Ik heb bepaalde partijen, om Vlaams Belang dan bij naam te noemen, de voorbije tijd ook wel horen communiceren over een verbod bij ons. Je moet je daar zorgen over blijven maken en er niet van uitgaan dat we dat verworven hebben en dat dat altijd zo zal blijven."

BEKIJK - "Ik heb bepaalde partijen, om Vlaams Belang bij naam te noemen, de voorbije tijd horen communiceren over een verbod bij ons"

Videospeler inladen...

En wat als de expertencommissie een versoepeling steunt? "Je moet eerst luisteren naar de expertencommissie en dat moet breder gaan dan alleen de termijnen. Ik herinner me nog, net voor de vorming van de nieuwe federale regering, dat alle partijen afkwamen met een bepaalde termijn: de ene zei 18 weken, een andere zei 20 weken en ik denk dat ik de PVDA zelfs tot 24 weken heb gehoord. Je krijgt dan soort van opbod, waarbij je je afvraagt voor wie dit precies is: om de eigen achterban te paaien om de meest progressieve te zijn of in het belang van de vrouwen zelf. Laat de belangen van de vrouw voorop staan."

Vlaams Belang

Onze redactie polste ook bij Vlaams Belang naar wat het partijstandpunt tegenover de abortuswetgeving en een versoepeling daarvan is. Niet alleen verwees Mahdi in "De zevende dag" naar Vlaams Belang, ook op Twitter werd in vraag gesteld wat het partijstandpunt nu is. Zo werd een foto van een pamflet van Vlaams Belang-mandataris Bert Deckers gedeeld, waarop hij "neen" zegt tegen "elke vorm van abortus". Daarnaast deelde Vlaams Parlementslid Stefaan Sintobin een foto met daarop "Een kinderlach is toekomstmuziek", gevolgd door de hashtag #prolife.

Onze redactie kreeg de volgende schriftelijke reactie: "Voor Vlaams Belang moet abortus mogelijk zijn wanneer het leven van de vrouw in gevaar is, wanneer het ongeboren kindje niet levensvatbaar is en in geval van verkrachting", zegt voorzitter Tom Van Grieken. "Verder betreurt de partij de goedkope profilering van Mahdi op kap van het ongeboren leven. Zeker nadat het Vlaams Belang en CD&V in 2020 nog intensief hebben samengewerkt om de plannen om de abortustermijn te verlengen naar 18 weken, tegen te houden in het parlement." Van Grieken was niet beschikbaar voor extra commentaar, al laat de partij vanmiddag weten dat dit standpunt niet nieuw is en dat het geen prioriteit is voor hen om de bestaande abortuswetgeving te veranderen.

Politicoloog: "Standpunt dat Vlaams Belang geeft, is betekenisvol"

Politicoloog Karen Celis noemt het standpunt dat Vlaams Belang op onze vraag bovenhaalt, opvallend. "Vlaams Belang had als Vlaams Blok een veel hardere lijn", zegt Celis. 

"De abortuswetgeving in België is ook een heel traumatische ervaring geweest voor politieke partijen in ons land. Het is een strijd die twintig jaar geduurd heeft, van begin jaren 70 tot begin jaren 90, waar ze alle "truken" hebben moeten bovenhalen en wat zelfs tot een zware koningscrisis heeft geleid. Politieke partijen hebben dat thema nadien vooral gerust proberen te laten. Binnen het federaal staatsbestel had je dan de uitbouw van ministers van gelijke kansen, de uitbouw van het instituut van gelijkheid voor mannen en vrouwen... De abortuswetgeving is zo goed beschermd geraakt. Ook de regering-Verhofstadt heeft dan veel werk gemaakt van een staal ethisch progressieve wetgeving, rond homohuwelijk en dergelijke meer. Wanneer er dan al eens gechargeerd werd op het ethische vlak, ging het vooral over euthanasie."

"Politieke partijen hadden dus heel snel door dat de abortuswetgeving zo moeilijk tot stand was gekomen, dat ze er maar beter van wegbleven. Op ethisch conservatief vlak viel weinig te rapen en Vlaams Belang heeft zich daar niet mee beziggehouden. Dat is nu veranderd, dat is verschoven. Nu is het ineens wel een haalbaardere kaart, natuurlijk ook met de voorspelling rond de stemmenwinst voor de partij in 2024 en het feit dat abortus al teruggeschroefd is in Oost-Europa. De abortuswetgeving heeft ook een hoge symbolische waarde, als je dat kan binnenhalen als conservatieve partij, dan maak je een gigantisch punt. Het is ook een symbooldossier in de woke-context, in een anti-woke-discours waar men vindt dat met het feminisme alles veel te ver is doorgeslagen. Het Vlaams Belang heeft zich dus lange tijd gericht op migratie en islam en veel minder op de feministisch-conservatieve genderverhoudingen. Valt nu af te wachten of de partij daar nu ruimte voor ziet, maar dat ze bovenstaand abortus-standpunt meegeeft, is betekenisvol."

Meest gelezen