In Canada kweken ze met "uitstootvriendelijk sperma" melkkoeien: "20 tot 30 procent minder uitstoot tegen 2050"
In Canada zetten melkveebedrijven voortaan met een nieuwe methode in op koeien die minder methaan uitstoten. Ze kweken dieren met speciaal geselecteerd sperma, na een nauwgezette genetische selectie. De uitstoot van de Canadese zuivelsector zou tegen 2050 met 20 tot 30 procent kunnen dalen. "De vooropgestelde cijfers zijn ambitieus, maar zeker niet ondenkbaar", reageert het ILVO.
Het onderzoek begon in Canada. Wetenschappers onderzochten data van Holsteinkoeien en -vaarzen op 6.000 boerderijen. Het ging om ongeveer 60 procent van alle Canadese zuivelbedrijven.
Onderzoekers van de universiteit van Guelph en de universiteit van Alberta analyseerden wat de zuivelkoeien aan methaan uitstootten bij het boeren. Daarna vergeleken ze de data met de genetische gegevens van de dieren en met melkstalen. Na zeven jaar onderzoek werd eerder dit jaar een grote dataset vrijgegeven.
Na 7 jaar hadden de onderzoekers een dik "telefoonboek" met gepersonaliseerde data van duizenden koeien
"We hadden als het ware een dik telefoonboek met data, met voor elk dier informatie over de genen en over de hoeveelheid geproduceerde methaan", zegt professor en mede-onderzoeker Christine Baes van de universiteit van Guelph.
Grote variatie in de uitstoot
Melkkoeien leveren ons producten als melk, boter en kaas. Maar bij het verteren van gras komt door de werking van microben het sterke broeikasgas methaan vrij.
"De methaanuitstoot van zuivelkoeien op Canadese boerderijen bleek redelijk veel te verschillen. Het ging van 250 tot 750 gram per dag", verduidelijkt Baes. Het ene dier bleek dus drie keer zoveel uit te stoten als het andere.
De ene koe bleek drie keer meer uit te stoten dan de andere
De volgende stap was een logische: wat als ze de best scorende koeien steeds meer genetisch gingen selecteren om zo stelselmatig de uitstoot af te bouwen?
De veeteeltsector is wereldwijd momenteel verantwoordelijk voor zowat 14 procent van de uitstoot van broeikasgassen (voor vlees- en zuivelconsumptie samen; melkkoeien stoten daarbij veel meer broeikasgassen uit dan vleeskoeien, red.).
"Klimaatvriendelijke nakomelingen"
Intussen is het project concreet uitgerold. Niet enkel in Canada, maar in 80 verschillende landen. Het geneticabedrijf Semex biedt wereldwijd het "uitstootvriendelijke" sperma aan.
Ben Loewith, een Canadese veehouder, liet vorige maand 107 koeien bevruchten met het sperma. "Zolang er geen andere kenmerken door beïnvloed worden, lijkt het me een easy win", zegt hij.
Ook in de VS en in Slovenië is het sperma nu beschikbaar.
Volgens Semex zelf kan het werken met runderen met de goede genen de uitstoot van de sector in Canada elk jaar verminderen met 1,5 procent. Tegen 2050 zou het om 20 tot 30 procent gaan.
Tegen 2050 zou de uitstoot van de melkveesector in Canada met 20 tot 30 procent verminderd kunnen zijn
Frank Mitloehner, professor aan de universiteit van Californië - Davis, vertelt dat het systeem een "diepgaande impact" kan hebben op de uitstoot van broeikasgassen van vee wereldwijd. De grootste uitstoot van koeien gebeurt immers via het laten van boeren.
Methaantaks voor boeren in Nieuw-Zeeland
De techniek lijkt alvast de wind in de zeilen te hebben, nu de klimaatverandering steeds zichtbaarder wordt. Naast de uitstoot door het boeren wordt er momenteel ook al met veevoeder gewerkt, en er is ook de mestverwerking.
Sommige landen zoals Nieuw-Zeeland gaan veehouders belasten op de uitstoot. Daar komt vanaf 2025 een taks op methaan.
Voorstanders zien er dus enkel voordelen in, maar critici zijn nog niet overtuigd. Juha Nousiainen van het Finse zuivelbedrijf Valio denkt dat koeien die minder boeren, gevoeliger zijn voor verteringsproblemen.
ILVO: "Interessante bijkomende piste"
Hoe kijken ze naar het project bij het Vlaamse onderzoekscentrum ILVO, het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek? Genetische selectie is "een interessante bijkomende piste om methaan te reduceren", klinkt het.
De genetica van een dier speelt inderdaad een rol, naast de hoeveelheid en het type voeding, bevestigt Leen Vandaele, onderzoeker bij het ILVO, aan VRT NWS. "Er zijn dieren die bij een zelfde rantsoen en een zelfde voederopname toch minder methaan produceren."
De vooropgestelde cijfers zijn ambitieus maar zeker niet ondenkbaar
In Vlaanderen wordt momenteel ook al veel ingezet op het meten van de methaanuitstoot van koeien.
Er lopen al verschillende projecten met voedingsstrategieën, en er wordt ook met rundvee-veredelingsbedrijven gewerkt om te zien hoe genetica kan worden ingezet.
Of de afbouw van methaan zo groot zal zijn als Canadese onderzoekers verwachten, kan Vandaele niet bevestigen: "De vooropgestelde cijfers zijn ambitieus maar zeker niet ondenkbaar."
Maar we moeten nog zien hoe de genetische selectie op de langere termijn uitdraait, waarschuwt ze: "Een heel hoge reductie kan gepaard gaan met het verslechteren van andere interessante kenmerken zoals de melkproductie."
Vandaele benadrukt nog dat het een optie is die je over langere termijn moet bekijken, over verschillende decennia.
Wat is de rol van voeding?
Tegelijk blijft voeding zeer belangrijk. De genetische selectie kan immers overruled worden door aanwezige micro-organismen in de pens, zegt Vandaele.
"In eerder onderzoek van het ILVO en UGent bleek dat de samenstelling van de micro-organismen in de pens meer afhankelijk is van het rantsoen dat de koeien krijgen, dan van de gastheer zelf. Dat wijst erop dat vooral het rantsoen cruciaal is in de methaanuitstoot."
Tegelijk blijft de interactie tussen de koe en de micro-organismen niet helemaal duidelijk. "Misschien zijn er opties om de micro-organismen al van bij het begin van het leven van het kalf te sturen richting minder methaanemissie."