Geert Buelens wint de Boon-literatuurprijs met klimaatboek, Edward van de Vendel met kinderboek over vluchtelingen

In Gent zijn de Boon-prijzen uitgereikt, de grootste Vlaamse onderscheidingen voor Nederlandstalige boeken, zowel voor volwassen als voor kinderen. Dit zijn de winnaars van 2023:

De Boon-winnaars krijgen 50.000 euro; de publieksprijs is 5.000 euro waard.

“Wat we toen al wisten. De vergeten groene geschiedenis van 1972” van Geert Buelens is een “diepgravend, onconventioneel, zeer goed geschreven, relevant non-fictieboek,” zegt de jury, die voorgezeten werd door schrijfster Joke van Leeuwen. Uit het juryverslag: “Een terugkerend thema in de klimaatboeken die wij lazen, was wanhoop. Geert Buelens overstijgt die houding door een cultuurgeschiedenis te schrijven waarin hij het persoonlijke aan het wetenschappelijke koppelt, het politieke en sociale debat aan literatuur en andere kunst en het haast vergeten klimaatbewustzijn in 1972 aan onze huidige tijd.” 

Geert Buelens (°1971, Duffel) is hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Hij is dichter en schreef eerder al een cultuurgeschiedenis van de jaren 60. In “Wat we toen al wisten” vertrekt hij vanuit het jaar 1972, het jaar waarin de Club van Rome de beroemde studie “Grenzen aan de groei” publiceerde en er sprake was van een “ongekend momentum” qua milieubewustzijn. 

“De mensheid wist in 1972 dat de planeet in gevaar was”, schrijft Buelens. “Dat maakt dit boek onvermijdelijk ook een verhaal over verzuim, verwaarlozing en vergetelheid.” Buelens put niet enkel uit wetenschappelijke bronnen, maar ook uit strips, literatuur, films en series. Zoals “De Kat” op de toenmalige BRT, de lenige held die actie ondernam tegen milieu-overtredingen.

De Boon voor kinder- en jeugdliteratuur is voor “Misjka” van de Nederlandse auteurs Edward van de Vendel en Anoush Elman, met illustraties van Annet Schaap. Het is een verhaal over de liefde van een meisje voor haar huisdier, (dwergkonijn Misjka) en over de vlucht van haar gezin uit oorlogsgebied in Afghanistan. Het is gebaseerd op waargebeurde feiten. 

“Een boek om te koesteren, van een bedrieglijke eenvoud”, zegt de jury, onder leiding van Sven Speybrouck. “Elk woord is juist gekozen. Elk beeld doet wat het moet doen. Het verhaal is relevant en actueel, maar die woorden zal je godzijdank nergens terugvinden. Gevoel en menselijkheid des te meer. Je kan niet anders dan geraakt worden.”

Een paar opvallende dingen bij deze Boon:

• Vrouwelijke winnaars zijn in de minderheid; enkel illustratrice Annet Schaap valt in de prijzen. Op de shortlist stonden veel meer vrouwelijke auteurs. 
• Ook opvallend is dat een non-fictieboek de Boon krijgt, met name “Wat we toen al wisten” door Geert Buelens. Non-fictieprijzen en -winnaars zijn schaars. 
• En een derde vaststelling: de ruim 13.000 lezers die via de VRT of de Standaard een eigen laureaat hebben aangewezen, kozen voor gevestigde waarden: de collaboratieroman “De draaischijf” van Tom Lanoye en “Morris” van Bart Moeyaert en illustrator Sebastiaan Van Doninck kregen de Boon-publieksprijzen.

Tom Lanoye, winnaar van de Boon-publieksprijs, droeg zijn prijs op aan de net overleden acteur Johan Leysen, met wie hij heeft samengewerkt.

"Morris" van Bart Moeyaert en Sebastiaan Van Doninck, dat de Boon-publieksprijs kreeg, was ook een muziektheatervoorstelling met het ensemble Oxalys en met voormalige VRT-journaalankervrouw Martine Tanghe als verteller. "Wees gerust, ik ga niet zingen", stelde ze de goegemeente gerust in "De wereld vandaag" op Radio 1. 

Het was de tweede keer dat de Vlaamse Boon-prijzen werden toegekend; vorig jaar waren de winnaars de Nederlandse schrijver Marieke Lucas Rijneveld met zijn tweede roman “Mijn lieve gunsteling” en de Vlaamse illustrator Pieter Gaudesaboos met “Een zee van liefde”.