De twintigers en dertigers van vandaag zullen de prijs betalen voor de stilstand in de Wetstraat

Alsof de huidige warmte al een maand in ons land hangt. Zo lijkt het wanneer je de schijnbare sloomheid bij de politieke kopstukken die de federale regeringsonderhandelingen moeten trekken, waarneemt. Men stelt vast dat de situatie “heel moeilijk is” en “heel veel tijd vraagt”.

Dat er na de verkiezingen van 2010 in totaal 541 dagen nodig waren om tot een regering te komen en dat we van dat cijfer nog heel ver af zitten, het lijkt reden genoeg om nu maar wat tijd te verlummelen. Een informateur die van zijn laatste dagen informatieronde drie dagen in het buitenland vertoeft om te solliciteren voor zijn volgende job, niemand die er aanstoot aan lijkt te nemen.

Sommigen zien er zelfs een budgettair voordeel in. Zolang er geen regering is, spenderen we federaal slechts geld aan de snelheid van een begroting van voorlopige twaalfden. Dat betekent dat er per maand niet meer mag uitgegeven worden dan een twaalfde van de begroting van vorig jaar. Geen ruimte dus voor extra uitgaven, ook niet wanneer de inkomsten zouden toenemen.

Ik vind die kijk op de feiten een heel slechte grap. Omdat men bij zo’n begroting van voorlopige twaalfden weinig anders kan dan z’n toevlucht zoeken tot kortetermijnoplossingen om de begroting maand per maand te laten sluiten. Echte ingrepen, die onze begroting structureel op orde moeten krijgen, kunnen niet genomen worden.

Wanneer men spreekt over een begroting die dreigt te ontsporen richting 10 miljard euro en veel verder, met dank aan de vergrijzing, dan plakt men daar vaak “bij ongewijzigd beleid” aan. Om aan te geven dat de verwachting is dat parlement en regering hun verantwoordelijkheid nemen om het niet zover te laten komen. Wel, een begroting van voorlopige twaalfden, dat is ongewijzigd beleid in de praktijk. De weg van de onverantwoordelijkheid, de weg richting ontsporing.

Deze week geeft Willy Claes in Humo toe dat zijn generatie politici geen fraaie erfenis heeft nagelaten. Het mag duidelijk zijn dat de huidige generatie politici, de veertigers en vijftigers met federale macht, absoluut niet bezig zijn met het beter te doen, de initiële ambities van de Zweedse coalitie zaliger ten spijt. 

Mijn generatie, de huidige twintigers en dertigers, zal van goeden huize moeten zijn om de budgettaire situatie van ons land weer recht te trekken, als men de komende maanden en jaren niet doortastend ingrijpt. De zware rekening voor de huidige verloren maanden waar Yves Leterme het in De Afspraak op Vrijdag over had, zal niet in de laatste plaats door mijn generatie betaald worden.

Er is nochtans een manier waarop the powers that be wel hun verantwoordelijkheid tegenover de volgende generatie(s) kunnen opnemen. Ook zonder snel snel een regering te moeten vormen waar niemand op zit te wachten.

Het parlement zou een begroting voor 2019 kunnen stemmen zonder dat deze door een nieuwe regering is voorbereid. Zij zou daartoe bij de Hoge Raad van Financiën en de Nationale Bank van België kunnen aankloppen voor een gezamenlijk begrotingsvoorstel. Zonder al te ingrijpende maatregelen, maar gebaseerd op de richting die wetenschappelijk onderzoek aangeeft. 

Pierre Wunsch, de recent aangestelde gouverneur van de Nationale Bank, is een sportief man. Ik vermoed dan ook dat hij zich niet zal laten terugschrikken door ietwat hogere temperaturen om zo’n uitdaging tot een goed einde te brengen. Misschien moet Koning Filip het idee voor maandag eens bij hem pitchen tijdens een uurtje taekwondo?

Idealiter zou het parlement, in afwachting van de vorming van een regering, nog verder gaan. Meer mensen aan het werk krijgen, is de sleutel om onze begroting te doen kloppen. Met een werkzaamheidsgraad zoals in Nederland zat ons land nu niet in de rode, maar in de groene cijfers.

Waarom dus niet aan de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid vragen om maatregelen uit te werken die meer mensen richting de arbeidsmarkt kunnen verleiden? In oktober 2018 stelde de Raad nog 10 maatregelen voor om meer immigranten te integreren op onze arbeidsmarkt die zo naar het parlement kunnen.

Wat trouwens ook zo gestemd kan worden, is een wetsvoorstel dat de versnelde degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen realiseert. Een jaar geleden lanceerde ik deze hervorming die moet ondersteunen dat werklozen geactiveerd worden voordat ze langdurig werkloos worden (en activering veel moeilijker wordt). Sindsdien hebben zowel Minister van werk Kris Peeters als de N-VA-fractie in het federale parlement een wetsontwerp respectievelijk wetsvoorstel uitgewerkt dat dit principe implementeert.

Parlementairen met de gretigheid die Hendrik Bogaert, Egbert Lachaert en Valerie Van Peel afgelopen zondag in De Zevende Dag etaleerden, moeten hier toch een synthese van kunnen maken die een parlementaire meerderheid vindt? Zowel N-VA, Open Vld, CD&V als Vlaams Belang gaven in mei nog aan voor zo’n degressiviteit te vinden te zijn. Met MR erbij, is er een duidelijke meerderheid.

Cruciaal is dat het voor de huidige generatie politici van twee dingen één moet zijn.

• Ofwel gaat men niet alleen voor een begroting tegen oktober, maar realiseert men ze ook. En dan kan men zich geen verloren dagen meer permitteren – geen tijd voor de welverdiende (sic) vakantie waar Bart Brinckman gisteren in DS Avond over schreef of om te overzomeren tot de duif Di Rupo valt, zoals Jan Segers het vanochtend in HLN beschrijft. 

• Ofwel is falen tegen oktober een optie, maar dan moet er een volwaardige begroting door technici (en eventueel een pakket andere maatregelen) zijn als terugvalpositie. Deze piste kan opgestart worden als een meerderheid van verantwoordelijke parlementairen zich erachter schaart.

Ik besef het, de wereld ziet er op het slagveld van de informateurs en hun opvolgers vast veel complexer uit dan zoals ik het zie vanuit mijn ivoren toren. De meest verantwoordelijke keuzes zijn mogelijk niet degene die helpen om de volgende verkiezingen te winnen. En toch. Kunnen we van onze nieuw verkozen parlementairen niet verwachten dat zij niet alleen de volgende verkiezing, maar ook de volgende generatie(s) indachtig zijn de komende maanden? Ik hoop oprecht van wel. 

Bekijk het gesprek met Stijn Baert uit "De afspraak" hier: