Afzettingsprocedure tegen president Trump: waarover gaat het en wie zijn de hoofdrolspelers in deze zaak?
De Amerikaanse Democraten starten een afzettingsprocedure tegen president Donald Trump. Aan de basis van die afzettingsprocedure ligt een verhaal met verschillende hoofdrolspelers dat teruggaat tot 2016. Waarover gaat het? Wie zijn die hoofdrolspelers? En wie beschuldigt wie waarvan?
Klik op de foto's om meer te lezen over de hoofdrolspelers of lees in chronologische volgorde onder de grafiek
De bal ging aan het rollen toen een werknemer van de Amerikaanse inlichtingendiensten deze zomer een officiële klacht indiende bij zijn overste. Daarin vertelt de man of vrouw dat president Donald Trump in een gesprek met een buitenlands staatshoofd onder meer een niet nader genoemde belofte gedaan zou hebben.
Een vage omschrijving, maar de overste in kwestie vond de klacht “geloofwaardig” en “dringend” en zond die door naar de waarnemend directeur van de inlichtingendiensten, Joseph Maguire. Die weigerde het Amerikaanse Congres echter inzage in de inhoud van de klacht. Toen de voorzitter van de commissie die de inlichtingendiensten controleert daarover een boze brief naar Maguire schreef, raakte het nieuws van de klacht van de klokkenluider bekend.
Wie die klokkenluider is en wat hij of zij exact in de klacht heeft geschreven, is vooralsnog onbekend. Wel is intussen gebleken dat de klacht over een telefoongesprek ging tussen Trump en zijn Oekraïense collega Volodimir Zelenski, op 25 juli.
Na dagen van geruchten in de pers dat Trump er in een telefoongesprek bij zijn Oekraïense collega Volodimir Zelenski op aangedrongen zou hebben om een onderzoek te starten naar de Democratische politicus Joe Biden en zijn zoon Hunter Biden, die vroeger in Oekraïne heeft gewerkt, heeft het Witte Huis vandaag de uitgeschreven tekst van dat bewuste telefoongesprek openbaar gemaakt.
Uit die tekst blijkt dat Trump het met Zelenski wel degelijk over de Bidens heeft gehad. Trump vraagt in dat gesprek aan de Oekraïense president om een onderzoek te starten naar de vermeende tussenkomst van Joe Biden in een corruptieonderzoek naar het Oekraïense bedrijf waarvoor zijn zoon werkte. Biden zou er op aangedrongen hebben om de procureur-generaal die het onderzoek leidde, te ontslaan. Trump bood Zelenski in het gesprek ook Amerikaanse hulp aan in dat onderzoek.
Intussen is ook bekend geraakt dat Trump enkele dagen voor dat telefoongesprek de opdracht gaf om meer dan 391 miljoen dollar aan militaire hulp voor Oekraïne te blokkeren. Dat zou gezien kunnen worden als een poging om Zelenski met overheidsmiddelen onder druk te zetten om zo’n onderzoek op te starten. Trump ontkent echter dat hij om die redenen het geld heeft laten blokkeren. In de vrijgegeven tekst van het gesprek komt het geblokkeerde geld ook nergens ter sprake.
Joe Biden was van 2009 tot januari 2017 vicepresident onder president Barack Obama. Biden speelde toen als vicepresident een belangrijke rol in de Amerikaanse diplomatie met Oekraïne. Tijdens zijn tweede ambtstermijn ging zijn zoon Hunter aan de slag bij het Oekraïense bedrijf Burisma Holdings.
Joe Biden drong in 2016 bij de Oekraïense regering aan op het ontslag van de Oekraïense procureur-generaal Viktor Shokin, omdat die corrupt zou zijn. Volgens Trump deed Joe Biden dat om het bedrijf waar zijn zoon Hunter werkte, te beschermen. Volgens Trump zou Joe Biden er toen als vicepresident ook mee gedreigd hebben 1 miljard dollar aan leningen aan Oekraïne tegen te houden als Shokin niet ontslagen zou worden.
Joe Biden is intussen een van de Democratische presidentskandidaten en dus de mogelijke tegenstander van Trump bij de presidentsverkiezingen in november 2020. Volgens de Democraten zou Trump daarom bij Zelenski op een onderzoek naar Biden en zijn familie hebben aangedrongen, om zo Bidens campagne te kunnen beschadigen.
Er is voorlopig geen bewijs dat Joe Biden op het ontslag van Shokin aandrong om zijn zoon te helpen. Volgens Biden deed hij dat enkel omdat Shokin zelf ook corrupt zou zijn. Vader en zoon Biden houden ook vol dat ze het nooit met elkaar over Hunter Bidens werk in Oekraïne gehad hebben.
Viktor Shokin was van 2015 tot 2016 procureur-generaal in Oekraïne, zeg maar de hoogste aanklager in het land. Shokin moest in die hoedanigheid de corruptie in het land aanpakken, maar werd door verschillende westerse leiders zelf als corrupt beschouwd.
In maart 2016 stemde een meerderheid in het Oekraïense parlement voor het ontslag van Shokin. De VS en andere westerse landen hadden daar al maanden op aangedrongen, onder meer omdat Shokin verschillende corruptiepraktijken door de vingers zou hebben gezien en te weinig ondernam tegen de van corruptie verdachte politieke elite. Shokin en sommige van zijn medewerkers werden er ook zelf van verdacht corrupt te zijn en smeergeld te aanvaarden. Ook het Internationaal Monetair Fonds voerde destijds de druk tegen Oekraïne op om de strijd tegen de corruptie op te drijven.
Die Shokin leidde in 2016 een corruptieonderzoek naar Burisma Holdings, het bedrijf waar de zoon van Joe Biden toen werkte. Naar verluidt zou Shokin nooit van plan geweest zijn om een officiële procedure op te starten, maar dreigde hij daar volgens bronnen binnen zijn omgeving wel mee om zo de eigenaar van het bedrijf smeergeld te laten betalen.
Tien maanden na het ontslag van Shokin werd het hele onderzoek tegen Burisma Holdings zonder verder gevolg gesloten. Al is er sprake van dat er mogelijk een nieuw onderzoek zou komen.
President Trump heeft bij zijn Oekraïense collega Zelenski dus aangedrongen op een onderzoek naar vader Joe en zoon Hunter Biden. Toen Joe Biden vicepresident was onder president Barack Obama, werkte Hunter Biden voor een Oekraïens energiebedrijf, Burisma Holdings. Hunter Biden zat er in de raad van bestuur. Hij verdiende er naar verluidt een slordige 50.000 dollar per maand.
Tegen dat bedrijf liep in 2016 in Oekraïne een onderzoek wegens corruptie. Meer bepaald tegen de Oekraïense eigenaar van Burisma Holdings. Hunter Biden zelf werd nooit verdacht of beschuldigd. Maar Joe Biden en zijn zoon Hunter kregen wel meermaals kritiek omdat het werk van de zoon en het politieke mandaat van de vader een perceptie van belangenvermenging creëert.
Toen Joe Biden bekendmaakte dat hij in de race zou stappen om de Democratische presidentskandidaat te worden in 2020, nam zoon Hunter ontslag bij Burisma Holdings.
Nancy Pelosi kondigde als voorzitter van het Huis van Afgevaardigden aan dat de Democraten een afzettingsprocedure tegen president Trump opstarten. In het verleden heeft Pelosi zich meermaals verzet tegen een afzettingsprocedure tegen Trump, bijvoorbeeld nadat hij in opspraak was gekomen in verband met Russische inmenging in de presidentsverkiezingen van 2016. Pelosi vreesde namelijk dat zo’n afzettingsprocedure haar partij stemmen zou kosten, met name omdat de afloop ervan hoogst onzeker was. Dat is nog altijd zo: de kans dat de president afgezet wordt, is bijzonder klein aangezien de Republikeinen een meerderheid hebben in de Senaat.
Toch ziet Pelosi blijkbaar genoeg redenen om de afzettingsprocedure deze keer wel op te starten. "Je vraagt buitenlandse regeringen niet om te helpen in verkiezingen. Dat is verkeerd", argumenteerde Pelosi die beslissing tijdens een persconferentie.