Brok graniet Simone Biles breekt medaillerecord: "Ze doet iets aartsmoeilijks er zo simpel uit zien"

Sportcommentatoren, collega's-turners en het grote publiek, ze komen woorden te kort om Simone Biles en haar prestaties te omschrijven. 22 jaar is ze, en ze verzamelde -tot nu toe- 25 WK-medailles, 19 wereldtitels, en 5 olympische medailles waarvan 4 gouden in het turnen. In amper 6 jaar tijd. Wat ze laat zien, laat vriend en vijand achter. "Van een andere planeet", "buiten categorie", "op eenzame hoogte",  in dat soort bewoordingen wordt over Biles gesproken.

Met haar nieuwe medailles op het WK Gymnastiek in Stuttgart heeft ze het record van 23 WK-medailles - dat op naam stond van de legendarische Wit-Rus Vitaly Scherbo- overtroffen. Ze is nu de beste gymnast aller tijden.

Wat maakt van de 22-jarige Amerikaanse turnster zo'n fenomeen? "Voor mij is het een combinatie van factoren", zegt journaliste Inge van Meensel, die de turnsport volgt en voor Sporza het WK becommentarieert. 

"Ten eerste is er haar uitzonderlijke fysiek: ze is heel klein, en tegelijk zo krachtig, zo dynamisch, zo explosief. Ze lijkt wel een blok graniet. Ze heeft alles mee om al die ingewikkelde salto's en schroeven op zo'n manier uit te voeren. En wat volgens mij ook een heel grote rol speelt in haar verhaal, is haar enorme mentale kracht. Ongetwijfeld gevoed door wat haar allemaal is overkomen."

En dat levensverhaal, dat leest niet bepaald als een sprookje. Simone Arianne Biles werd geboren op 14 maart 1997 in Columbus, Ohio. Ze was de derde in een gezin van vier kinderen. Hun ouders waren zwaar verslaafd aan alcohol en drugs en niet in staat om voor hun kroost te zorgen. De overheid haalde de kinderen weg, de ouders speelden verder geen enkele rol meer.

Simone was op dat moment 3 jaar. Samen met haar jongere zusje Adria werd ze ondergebracht bij haar grootouders, Ron en Nellie Biles, die de zusjes drie jaar later adopteerden. Al op die leeftijd was Simone een echte moeder voor haar zusje, een rol die ze moelijk kon loslaten, ook toen ze in een stabiele omgeving belandde. Met behulp van begeleiding vond iedereen in het gezin zijn nieuwe plek.

En zo kon Simone nieuwe horizonten verkennen. Letterlijk. Op de sofa probeerde ze salto's te maken. En een bed, dat is toch een perfecte springplank? En zoals dat zo dikwijls gaat, speelt het toeval een grote rol. Een schooluitstapje werd afgelast en in de plaats kwam een bezoekje aan het gymcenter. De toen 6-jarige Simone kwam thuis met een flyer voor turnlessen. En dat was de start.

Als kind al viel haar uitzonderlijke fysieke talent op. Coach Aimee Boorman zag Biles toen al bezig. "Ze zat op de grond, haar benen gestrekt voor haar. Ze plaatste haar handen naast haar zij en trok haar benen op als een plank, tot op haar buik. Ze was toen 6. Niet normaal." En: "Ze stond te wachten voor haar beurt op de brug en kon niet stilstaan." Zo zag ze Biles vanuit zit naar stand opveren, alleen was dat op een mat zónder veren. "Haar lichaam, dat was een en al kinetische energie. Dat kind kon iets."

In 2005 kwam Biles onder de hoede van Boorman terecht, die haar coachte tot in 2017. Toestelturnen, dat werd haar specialisatie: met de sprong, de brug met ongelijke leggers,  de balk en -het favoriete onderdeel van Biles- de vloer. Een discipline waar je een reeks acrobatische series uitvoert op een mat met ingebouwde vering, ideaal voor flikflaks, overslagen en salto's. Ze vloog -jawel- met sprekend gemak door de jeugdcompetities.

Op haar 14e besloot ze om voor de elite te gaan. Dat betekende thuisonderwijs en heel wat sociale en fysieke opofferingen. Maar het loonde. In 2013 liet de toen 16-jarige Biles zich voor het eerst internationaal opmerken. In het Sportpaleis in Antwerpen, dan nog. Op het WK veroverde ze daar twee keer goud (vloer en allround) en een keer zilver (sprong). Het begin van een lange reeks WK-medailles, waar ze er nu al 25 van verzameld heeft.

25 WK-medailles, 19 wereldtitels en 4 olympische titels in amper 6 jaar tijd. En dat lijstje wordt ongetwijfeld nog langer, want volgend jaar zijn er de Olympische Spelen in Tokio. Niemand lijkt ooit maar in de buurt te komen, vergelijkingen met superatleten als Usain Bolt en Michael Phelps zijn niet van de lucht. "Maar daar houdt ze niet van", zegt Sporza-journaliste Inge Van Meensel. "Ze wil geen vedettenstatus, zou liever écht in competitie kunnen treden met andere turnsters."

Is er eigenlijk iets wat Simone Biles niet kan? Of waar ze -anders gezegd- misschien minder sterk in is? "De brug met ongelijke leggers, daar bijt ze telkens haar tanden op stuk", zegt Van Meensel. De gymnast zwaait bij die oefening van de ene legger naar de andere, voert salto's uit, wisselt van greep, tegelijkertijd. "Op alles waar ze een gouden medaille kan pakken, heeft ze die gepakt. Behalve daar. Haar kleine gestalte is een nadeel. Het oogt allemaal minder sierlijk."

Aan de brug met ongelijke leggers heeft België met Nina Derwael wél een wereldkampioene in huis. Onze landgenote is daar dus de rivaal van Simone Biles. "Nina is slanker, groter, 1,70 meter, en dat speelt in haar voordeel. Het frustreert Biles heel erg dat ze aan de brug geen goud kan halen. Wat ook dit weekend weer niet gelukt is. Nina is iemand waar Simone Biles naar opkijkt, dat heeft ze ook al dikwijls gezegd. Eén onderdeel waar ze minder goed op scoort, één gymnaste die haar de loef afsteekt. En die gymnaste, dat is dan eentje van ons."

Wat kan Simone Biles nog meer bereiken? "Als je al 25 WK-medailles, 19 wereldtitels en 4 olympische titels hebt, dan heb je het allemaal. Een titel meer of minder maakt dan cru gezegd weinig verschil. Maar wat voor haar belangrijker is: haar legacy, ze wil iets nalaten, iets betekenen. Ze zoekt altijd naar nieuwe uitdagingen en wordt daarin gestimuleerd door haar coach."

Die nalatenschap, die is er bijvoorbeeld in de vorm van elementen (een combinatie van technieken, uitgevoerd als onderdeel van een oefening) die haar naam dragen. In de gymnastiek krijgt een nieuw element de naam van de uitvoerder als hij of zij dat turnt op een groot tornooi, zoals het WK of de Olympische Spelen. Biles had tot voor het WK in Stuttgart al twee elementen met haar naam, de Biles op de sprong en de Biles op de vloer. Tot nog toe heeft geen enkele andere gymnaste die elementen met succes kunnen afronden op een groot tornooi.

Op dit WK heeft ze er maar liefst twee nieuwe aan toegevoegd. Een double double op de evenwichtssbalk (een dubbele draai met een dubbele salto), die voortaan de Biles zal heten. En de buitenaards moeilijke double triple op de vloer, een dubbele salto achterwaarts met drievoudige schroef. Een element waarvoor de Internationale Gymnastiekfederatie (FIG) een nieuwe moeilijkheidsgraad in het leven heeft moeten roepen en dat bekend zal staan als de Biles II.

Bekijk de double triple van Simone Biles waarmee ze op het WK in Stuttgart in de geschiedenisboeken belandde:

Biles is ook een atlete met een stem, zegt Van Meensel. "Een stem die ze gebruikt. Om dingen aan te kaarten en te veranderen. Het puntensysteem bijvoorbeeld, de turnfederatie wilde haar double double, dat is haar afsprong aan balk, niet belonen met de moeilijkheidscategorie waarvan zij vond dat ze daar recht op had. Ze heeft daar fel tegen geprotesteerd, maar dat heeft geen zoden aan de dijk gezet."

Maar ook in moeilijker situaties trad Simone Biles naar voren. In het misbruikschandaal rond Larry Nassar, teamarts bij de Amerikaanse turnfederatie, bijvoorbeeld. Nassar heeft 20 jaar lang honderden piepjonge gymnastes seksueel aangerand. In 2018 kwam het tot een proces. Biles kwam er na lang aarzelen voor uit dat zij een van de slachtoffers was. En gaf de Amerikaanse turnfederatie een veeg uit de pan. "Die mensen hadden één job. Ons ­beschermen. Waarom is dat niet gebeurd?"

"Simone Biles kenmerkt zich als een echte topper", zegt Van Meensel. Op het WK vorig jaar had ze voor de VS 6 medailles gewonnen, en toch noemde ze het haar slechtste resultaat ooit. Waarom? Omdat ze tijdens haar finale een paar missers beging. Ze streeft altijd naar het beste, hoe ze zich nog kan verbeteren." En ze gaat daarvoor tot het uiterste, wat veel van haar lichaam vergt. "Ik heb elke dag pijn", zegt Biles. Zelf kondigde ze aan na de Olympische Spelen van volgend jaar te stoppen. "Of dat ook echt zal gebeuren, moeten we nog afwachten", denkt Van Meensel.

Gaan we ooit nog iemand zoals Biles zien? "Het is heel moeilijk om dat te voorspellen", is Van Meensel voorzichtig. "Het is zonder meer uitzonderlijk, wat zij doet. Die fenomenale fysiek, die mentale sterkte. Maar het is zo moeilijk te zeggen of er ooit nog zo iemand zou opduiken. Dachten wij ooit dat wij een Kim Clijsters en een Justine Henin zouden hebben? Of een Nina Derwael? Maar dat is toch gebeurd."

"Voor het kleine meisje dat ze is, is het ongelofelijk wat ze doet. En ze doet het allemaal met zo'n waanzinnig gemak. Mensen beseffen volgens mij niet hoe aartsmoeilijk het eigenlijk is, wat ze allemaal presteert. Ze doet het allemaal schijnbaar moeiteloos, ze doet het er zo simpel uit zien. En ze is menselijk, ze geniet er ook zo van."

"Biles is een echte legende. Ze overstijgt de gymnastiek, ze overstijgt alles. Als er één naam uit de turnwereld is die de mensen kennen, ook mensen die geen sport volgen, dan is dat die van haar. We moeten ervan genieten zo lang ze meedraait."