Welke wesp heeft Charles Michel gestoken?

"De as van de PS en de N-VA leidt tot een shutdown", liet ontslagnemend premier Charles Michel (MR) zich vandaag in Davos ontvallen. "Op de N-VA hakken betekent dat men in een regering met de PS eindigt", diende N-VA-voorzitter Bart De Wever hem prompt van antwoord. Wat speelt er tussen de Franstalige liberalen en de Vlaams-nationalisten?

analyse
Bart Verhulst
Politiek journalist bij VRT NWS | klik hier voor meer van Bart Verhulst.

Niet dat er veel wespen te bespeuren vallen tijdens deze winterse dagen en al zeker niet in het besneeuwde Davos in Zwitserland, waar het Wereld Economisch Forum plaatsvindt. Maar toch is het van daaruit dat ontslagnemend premier Charles Michel, van de Franstalige liberale MR, laat weten dat hij in shock is.

Geen allergische reactie op een wesp dus, maar geshockeerd door uitspraken van zijn vroegere vicepremier Jan Jambon, van de N-VA. Die had dit weekend in de krant gezegd dat een eventuele onbestuurbaarheid van het land, na de parlementsverkiezingen van 26 mei, ook een goede zaak kan zijn, als daaruit het confederalisme kan voortvloeien, waarbij Vlaanderen en Wallonië elk hun eigen weg gaan. 

Kortste weg naar chaos

Wat een vreemde, ongelooflijke en onverantwoordelijke houding aldus Michel. Hebben Jambon (met wie de verstandhouding altijd goed is geweest) en de N-VA niet net vier jaar bewezen dat België wel degelijk kan werken? Voor Michel is het duidelijk: een stem voor de N-VA langs Vlaamse kant is hetzelfde als een stem voor de socialisten van de PS langs Franstalige kant: de kortste weg naar chaos,  blokkering en stilstand. Straffe taal over een ex-regeringspartner.

Bangmakerij, reageert N-VA-voorzitter Bart De Wever. Wat wil Michel dan? Op de N-VA inhakken en zo de PS weer aan de macht brengen? Die PS reageert trouwens zeer laconiek. Als het geen wesp is, zal het wel aan de koude in Davos liggen, aldus de partij. Michel zou beter wat rusten. 

De hardheid van de woorden van Michel valt op, net als de setting waarin ze zijn uitgesproken. Wat contrasteert meer met onbestuurbaarheid dan een internationaal economisch forum? Of maakt de Zwitserse berglucht gewoon ijler en losser dan de Waverse heuvellucht? Met de scherpte van z’n woorden wringt Michel zich op het politieke kiespodium waar volgens hem nu slecht toneel wordt gespeeld, een commedia dell’arte door de PS en de N-VA. 

Reconquista

Voor de PS moet 2019 het jaar van de reconquista worden, de herovering van de regering op de MR én de N-VA. Dat zijn de vijanden. De N-VA nam dat geschenk in dank aan en bracht de grote kanonnen in stelling tégen een terugkeer van de PS. En plots was het weer 2014.

Wat vaak gezegd werd toen, zegt Michel nu opnieuw: de PS en de N-VA zijn eigenlijk elkaars beste bondgenoten. Ze hebben elkaar nodig, om op elkaar te kunnen inhakken en zo elk in hun eigen kiesgebied groot te kunnen worden of te blijven. Maar oplossingen zal het daarna niet dichterbij brengen, is de redenering.  

Slecht toneel dus, maar wel toneel dat nu aan de gang is, beseft Michel. En dus springt hij ook op het podium, met als focus het communautaire programma van de N-VA. De meest evidente focus, aangezien de MR en de N-VA voor de rest wel vier jaar samen geregeerd hebben. En een veilige focus ook, veiliger dan migratie. Geen enkele andere partij wil confederalisme. Niemand anders deelt in de klappen.

Handschoenen

De handschoenen gaan ook uit. Eén ervan had Michel al uitgedaan in Marrakech, toen hij, ook vanop een internationaal podium, naar de N-VA sneerde dat ons land wél aan de goede kant van de geschiedenis zou staan, wat die partij ook dacht over het migratiepact van de Verenigde Naties (waarna de regering uiteindelijk viel). Bart De Wever mepte (opvallend hard) terug vanop zijn nieuwjaarsreceptie. “Bespaar ons uw pompeuze verklaringen en morele superioriteit, het siert u niet”, klonk het.

En nu gaat dus ook Michels tweede handschoen uit. Het mag nu definitief gedaan zijn met dat beeld, vooral in Franstalig België, van de handpop van de N-VA te zijn (geweest) (of de deurmat, zoals de PS vandaag nog zegt). Alleen: staat Michel zelf daar wel op zijn plaats, op dat podium? Is hij opnieuw kandidaat-premier of trekt hij op 26 mei naar Europa? Het is nog niet duidelijk. Maar het belet hem niet om zijn partij, de MR, vanuit Davos op het kiespodium te slepen. 

"Communautair spook"

Michel doet daarmee hetzelfde als de Vlaamse liberalen. Ook zij willen niet weggedrukt worden in die strijd N-VA–PS. Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten positioneerde haar partij daarom op de nieuwjaarsreceptie in het midden tussen de N-VA en haar “communautaire spook” en links “dat de klok wil terugdraaien”.

Opvallend was wel: Rutten noemde de socialisten daarbij bij naam (de economie is te belangrijk om aan hen over te laten) maar niet de groenen. Dat voedde de speculatie over een blauw-groene as, voor na 26 mei. Groen-voorzitter Meyrem Almaci maakt er geen geheim van dat ze daarop hoopt. Des te meer benadrukt Rutten: er is maar één as, een blauwe, met de MR. 

Jamais met de N-VA

Zijn nu definitief potten gebroken, tussen die MR en de N-VA? Beide partijen sluiten elkaar alleszins niet uit voor een nieuwe regering. Michel deed dat wel in 2014. Jamais met de N-VA, klonk het toen voor de verkiezingen. Waarna hij een regering vormde mét. Al heeft die, na vier jaar, ongetwijfeld wel haar sporen achtergelaten.

Michel werd als enige Franstalige regeringspartij voortdurend onder vuur genomen door alle andere Franstalige partijen die de oppositie vormden. De twitterende vingers van Theo Francken (N-VA) maakten hem meer dan eens het leven zuur en uiteindelijk zag Michel ook nog eens zijn regering vallen, door zeer laat protest van de N-VA tegen het VN-migratiepact. 

Breekpunt

De vraag is dus of de MR nog geweldig veel zin heeft in de N-VA. Waar de partij alleszins geen zin in heeft, is het confederalisme. Michel plaatst dat vanuit Davos op dezelfde hoogte als separatisme.  Net zoals in 2014 is het ook nu weer duidelijk: geen enkele andere partij lust dat confederalisme.

N-VA-voorzitter De Wever lijkt dat trouwens al aanvaard te hebben, kwestie van zich niet vooraf al aan de kant te laten zetten. Confederalisme is dan ook geen breekpunt voor de N-VA voor een nieuwe federale regeringsdeelname. Al zal de prijs op andere vlakken dan wel hoog zijn, aldus De Wever.  Of die nieuwe regering in 1-2-3 gevormd zal raken, is dan ook nog maar de vraag, op 123 dagen van 26 mei. Het wespenseizoen zal tegen dan wel al aan de gang zijn.

Meest gelezen