Waarom swingen voedingsprijzen de pan uit? "Een uitzonderlijke combinatie van factoren"
De prijs voor Robusta-koffiebonen is gestegen naar het hoogste niveau in 15 jaar tijd. En het zijn lang niet alleen koffiebonen die duurder worden. Ook de prijzen van olijfolie en sinaasappelsap zijn fors gestegen. Hoe komt het dat die prijzen pieken? En moeten we nog prijsstijgingen verwachten? "De hoge prijs is een uitzonderlijke combinatie van verschillende factoren", zegt professor Landbouw- en Voedingseconomie Xavier Gellynck in "De wereld vandaag" op Radio 1.
De prijs voor de Robusta-boon, die vooral gebruikt wordt voor instantkoffie en espresso, is gestegen naar 2,36 euro per kilogram. Drie jaar geleden bedroeg de prijs voor een kilo nog 1,31 euro. Het is al van 2008 geleden dat de koffie zo duur werd betaald.
"Gemiddeld is de prijs van koffiebonen zo'n 20 tot 30 procent gestegen", zegt Xavier Gellynck, professor Landbouw- en Voedingseconomie aan de UGent, in "De wereld vandaag" op Radio 1. En het zijn niet alleen koffiebonen die duurder zijn geworden. Ook de prijs van sinaasappelsap piekt en die van olijfolie dreigt zelfs te verdubbelen.
Waarom stijgen de prijzen?
"Het zijn voornamelijk de tegenvallende oogsten en beperkte voorraden die aan de basis liggen van die prijsstijgingen", zegt professor Gellynck. Brazilië en Indonesië, twee van de belangrijkste koffieproducenten ter wereld, zagen hun oogst van koffiebonen sterk tegenvallen het afgelopen jaar.
"Brazilië heeft te maken gehad met een uitzonderlijke droogte. In combinatie met een vorstperiode tijdens de bloesem, heeft dat gezorgd voor een lagere productie van koffiebonen." In Indonesië viel de oogst tegen omdat het er te nat was.
Beluister het gesprek met professor Gellynck in "De wereld vandaag"
Waarom swingen de prijzen van voeding de pan uit?
Ook bij de hoge prijs van olijfolie en sinaasappelsap spelen tegenvallende oogsten een rol. "Door de droogte in Italië en Spanje, konden er minder olijven en sinaasappels geoogst worden." Bovendien gooide de Xylella fastidiosa-bacterie in Italië extra roet in het eten. "De bacterie tast de olijfbomen aan en heeft ervoor gezorgd dat volledige olijfgaarden vernietigd moesten worden."
De slechte oogsten hebben een impact op de voorraden van de voedingsproducten, die door de coronacrisis al beperkt waren. "Tijdens de tweede helft van 2021 werden door de coronacrisis wereldwijd de voorraden van voedselproducten afgebouwd omdat de aanvoerketens ernstig verstoord waren. De gebrekkige voorraden kunnen nu de schommelingen in de oogst niet meer opvangen en dat vertaalt zich dan in prijsstijgingen."
"Vrij uitzonderlijk"
De stijgende kosten voor verpakking en transport worden geleidelijk aan doorgerekend aan de consument. Ook de hoge energieprijzen spelen nog steeds een rol. "Hoewel de energieprijzen nu lijken te stabiliseren, rekenen producenten die nu pas door aan de consument."
"Die combinatie van factoren is vrij uitzonderlijk", weet professor Gellynck. "Tijdens de financiële crisis in 2008, speelden dezelfde factoren. Ook toen waren het economisch onzekere tijden. Toch blijft het opvallend dat er nu zoveel producten tegelijk geconfronteerd worden met sterke prijsstijgingen."
Zullen de prijzen blijven stijgen?
Professor Gellynck verwacht dat de voedingsprijzen in de tweede helft van dit jaar zullen normaliseren. "Als de aanvoerketens opnieuw wat normaliseren en de voorraden opnieuw zijn aangevuld, zullen de voedingsprijzen opnieuw stabiliseren." Al moeten we wel rekening blijven houden met mislukte oogsten. "Door de klimaatverandering zullen we steeds vaker uitzonderlijke weerfenomenen zien die een impact hebben op de voedselproductie."
Al is er niet voor alle voedingsproducten slecht nieuws. "De graanprijzen zijn bijvoorbeeld genormaliseerd tot op het niveau van 2021. Ook de zuivelprijzen en de prijs van tomaten zijn sterk gedaald."