Na onderzoek op 200 meetpunten in Vlaanderen: PFAS wijdverspreid in het ondiepe grondwater
PFAS is wijdverspreid in het grondwater in Vlaanderen. Dat blijkt uit een onderzoek van de Vlaamse Milieumaatschappij, waarbij stalen werden genomen uit 200 meetpunten. De grootste concentraties zijn terug te vinden in de provincie Antwerpen. PFAS kan schadelijk zijn voor de gezondheid, het kan tot leverschade leiden of het immuunsysteem aantasten.
Tot nu was er nauwelijks iets bekend over de aanwezigheid van per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) in ons grondwater. Zo was er tot nog toe alleen nog maar onderzoek geweest in bepaalde "hotspots", oftewel bekende plaatsen van vervuiling, zoals de 3M-site in Zwijndrecht.
Maar dit voorjaar heeft de Vlaamse Milieumaatschappij een meetcampagne opgezet in heel Vlaanderen. Ze deed dat op basis van haar eigen meetnet van peilputten, waar ze grondwaterstalen kan nemen. Zo werden op 200 plaatsen, verspreid over alle Vlaamse provincies, stalen genomen.
PFAS?
PFAS is een verzamelnaam voor chemische stoffen die door de mens gemaakt zijn en niet van nature voorkomen in de natuur. Van een aantal PFAS is geweten dat ze een gevaar vormen voor de gezondheid, zich zeer gemakkelijk verspreiden en niet afbreken als ze in het milieu terechtkomen. De bekendste telg uit de PFAS-familie is PFOS, de chemische verbinding die leidde tot vervuiling rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht.
Voor het onderzoek werden 45 PFAS-verbindingen geselecteerd: 17 van die stoffen werden teruggevonden in het grondwater. Waar die PFAS vandaan komen is niet onderzocht, maar wel is zeker dat het gaat om afvalstoffen van industrie, van huishoudens of brandweer die via de lucht, water en de bodem in het grondwater kunnen terechtkomen.
Het hoogste aantal PFAS in één meetpunt lag op elf. In 24 meetpunten werd geen enkele PFAS ontdekt, allemaal punten die zich buiten de provincie Antwerpen situeren.
In Vlaanderen zijn er nog geen normen voor PFAS in het grondwater, en ook vanuit Europa ontbreken richtlijnen (terwijl die wel bestaan voor grondwater).
Om toch een idee te krijgen van de omvang van de vervuiling van het grondwater, heeft de VMM de meetresultaten vergeleken met die Europese richtlijnen voor het drinkwater. Zo is op 6 procent van de locaties een overschrijding van de drinkwaternorm voor de PFAS-20. Op één locatie werd de drinkwaternorm voor alle gemeten PFAS-verbindingen overschreden, namelijk rond de 3M-site in Zwijndrecht.
Getoetst aan nog strengere normenkaders, waarbij de gezondheidsrisico's meer in beschouwing worden genomen, worden in bijna vier van de tien meetlocaties de richtwaarden voor vier veelvoorkomende PFAS overschreden. Vooral in de provincie Antwerpen zijn er veel overschrijdingen. Ook opvallend: in delen van Vlaams-Brabant, Limburg en West-Vlaanderen zijn er helemaal geen overschrijdingen.
Bij de Vlaamse Milieumaatschappij is te horen dat er nu vooral meer onderzoek nodig is, om zo te zien hoe PFAS zich verspreidt in het grondwater en om op termijn een normenkader vast te leggen voor het grondwater. "Dit onderzoek was een momentopname, om een goed zicht te krijgen moeten we tijdreeksen vastleggen", zegt Bernard De Potter in "De ochtend". "PFAS zit overal, ook in de huiskamer, er is nooit een onderzoek gebeurd om te weten of dat ook in het grondwater zat. Dat is nu voor het eerst gebeurd en we hebben PFAS diffuus in Vlaanderen aangetroffen, weliswaar in heel minieme componenten. Ik zou mij vandaag, met wat we hebben aangetroffen, geen zorgen maken."
