De gelijkenis tussen de oorlog in Oekraïne en WOI: "Als je de beelden in zwart-wit zet, kunnen ze uit '14-'18 komen"

Het is al even geleden dat er grote veroveringen of heroveringen plaatsvonden in de oorlog in Oekraïne. De laatste weken is de frontlinie zo goed als ongewijzigd en wordt er vanuit de loopgraven gevochten. Modder, koude, constante beschietingen en weinig beweging: dat is hoe het er nu aan toe gaat aan het front. En die omschrijving zou je evengoed kunnen maken over de Eerste Wereldoorlog. 

Tom Simoens, docent Geschiedenis aan de Koninklijke Militaire School, vindt de gelijkenis frappant: "Een aantal visuele elementen doen mij echt terugdenken aan de Westhoek, aan België in de Eerste Wereldoorlog. Als je die beelden in zwart-wit zou zetten, zouden die eigenlijk uit 1914-1918 kunnen komen," vertelt hij in "De wereld vandaag" op Radio 1.

Volgens Simoens zijn bepaalde beelden van de oorlog in Oekraïne en de Eerste Wereldoorlog bijna identiek: "Ik denk dan aan de kapot geschoten bomen die als tandenstokers uit het terrein naar boven komen, de terreinen die volledig bezaaid zijn met obuskraters en de loopgraven die gevuld zijn met modder." 

Ook de manier van vechten doet aan 100 jaar geleden denken: "Het zuiveren van loopgraven is eigenlijk een procedé dat in de Eerste Wereldoorlog op punt werd gezet, waarvoor er veldboeken bestaan waarin staat hoe je dat tactisch moet aanpakken. Je zou je kunnen afvragen of we die handboeken, die tactische instructies van 1917 en 1918 niet opnieuw moeten bovenhalen om onze eigen mensen terug te gaan trainen voor oorlogsvoering in loopgraven."

Bij het begin van de invasie van Rusland in Oekraïne veroverde Rusland snel terrein, maar intussen lijkt het conflict vastgelopen te zijn. "De loopgravenfase is gestart in de late zomer, toen waren beide legers volledig uitgeput en is er een pauze geweest en die pauze heeft toegelaten om zich op de plaats waar ze stonden in te graven," legt Simoens uit.

Daardoor zet je de frontlijn voor een lange tijd vast: "Want het duurt drie tot zes maanden om een leger min of meer weer op te bouwen, in de tussentijd zit je met minder goede eenheden waar je niet mee kunt aanvallen en dus blijft jezelf ingraven de beste optie."

Vraag is nu of de oorlog in die loopgraven gevoerd zal blijven worden of ze daar uit zullen raken. "Dat is het probleem van de doorbraak, en ook dat was de essentie van de oorlogvoering van de Eerste Wereldoorlog. Die loopgravenlinies, daar raakte men in de Eerste Wereldoorlog maar heel moeilijk door. In 1918 lukt dat wel systematisch, maar dan had men geen mobiele middelen omdat te exploiteren, dus als je dan door die vijandelijke linies was geraakt dan viel dat offensief meestal stil."

Zo kwamen ze terecht in een oorlog die maar met kleine stapjes evolueerde: "Dat stap voor stap vooruit gaan, dat noemt men vandaag bite and hold, een term die je nu ook terugziet in verband met Oekraïne. Op dit ogenblik zijn de Russen enkel in staat om bite and hold te doen en dus stapsgewijs vooruit te kruipen en dan consolideren en vasthouden wat ze hebben." 

Tijdens de Eerste Wereldoorlog speelde de luchtmacht amper een rol, maar het is opvallend dat ook in de oorlog in Oekraïne de luchtmacht niet bepalend is. En dat had niemand verwacht: "Het was heel verrassend toen Rusland aan die operatie begon in Oekraïne dat ze er niet meteen werk van maakte om het luchtoverwicht te verwerven. En nu is het te laat, want beide partijen zijn niet meer in staat om door de luchtafweer te raken." 

"Zowel de Russische als de Oekraïense luchtmacht opereren nu in steun van de grondtroepen, maar vanop relatief grote afstand en vanonder de beschermende paraplu van de eigen luchtafweer, dus ook op dat vlak zie ik een gelijkenis met de Eerste Wereldoorlog."