Heibel onder liberalen

Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert heeft Alexia Bertrand losgeweekt bij de MR. Zij is de nieuwe staatssecretaris voor Begroting. Een meesterzet, maar een die de relatie tussen de Vlaamse en Franstalige liberalen op zijn zachtst gezegd geen goed doet. 

analyse
Ivan De Vadder
Wetstraatwatcher voor VRT NWS. Maakt en presenteert ook het programma "De afspraak op vrijdag".

Alexia Bertrand is voortaan de nieuwe staatssecretaris voor Begroting en Consumentenbescherming voor Open VLD en op dat feit hebben de zondagse debatprogramma's teruggeblikt. Niet uitvoerig, want uiteindelijk kwam alleen Egbert Lachaert, de voorzitter van de Open VLD, opdraven.

De nieuwe staatssecretaris moet namelijk nog studeren op haar dossiers, liet ze weten, maar haar nieuwe partijvoorzitter liet geen gelegenheid onbenut om Bertrands kennis en kunde uitgebreid te loven, en haar heel wat wierook toe te zwaaien. Wat natuurlijk ook tot tandengeknars leidde in Vlaamse liberale rangen, want wanneer je iemand zo danig looft omdat zij de ideale kandidaat is om de begrotingsperikelen wel tot een goed einde te brengen; dan zeg je onbewust en onderhuids ook dat haar voorgangster al die kwaliteiten miste.

Eva De Bleeker heeft inderdaad fouten gemaakt. In de laatste versie van de begroting stonden rekenfouten, en die hebben haar uiteindelijk haar portefeuille gekost. Zij zijn de concrete aanleiding voor haar vervanging, al worden bij zowat elke begroting amendementen ingediend omdat er rekenfouten in staan. Maar haar rekenfouten kwamen bovenop een eerste fout, door de premier een "materiële fout" genoemd. De bolwassing die De Bleeker daarvoor kreeg, maakte haar meteen politiek monddood, en de nieuwe rekenfouten kon de premier onmogelijk laten passeren, en dus werd Eva De Bleeker ontslagen. Al staat de begroting daardoor niet minder in het rood.

Begrotingsregel zonder rekening houden met de politieke strategie

De Bleeker heeft de fout gemaakt de Europese begrotingsregels strikt toe te passen. Die beslissing blijven zij en haar kabinetschef -die ook is opgestapt- trouwens verdedigen. Maar daardoor is ze blind gebleven voor de politieke inschatting dat de premier nog een hefboom nodig heeft om de accijnshervorming door te voeren. Die hervorming moet -toch voor een deel- de kosten van de btw-verlaging compenseren. Maar die compensatie wordt pas actief wanneer de energieprijzen dalen onder het niveau van 2021. 

Vandaar dat de linkse partijen in de regering blijven herhalen dat de btw-verlaging nu al definitief en verworven is. Om de compenserende accijnshervorming door te kunnen voeren, is het voor de premier daarentegen nodig om te blijven herhalen dat de btw-verlaging tijdelijk is, en niet definitief. Maar een begroting waar die btw-verlaging wel al als definitief staat ingeschreven -zoals de staatssecretaris toepaste-, slaat de premier die hefboom uit handen. En daarvoor is de staatssecretaris afgestraft. 

Het geeft aan dat de begroting sowieso vooral door de premier wordt beheerd. Het is namelijk in de eerste plaats een politiek instrument. Dat is ook de reden waarom N-VA-Kamerlid Sander Loones zo dapper blijft inbeuken op de begrotingscijfers. Ook voor de N-VA is de begroting een politiek instrument: de oppositie argumenteert dat de federale regering te weinig begrotingsdiscipline aan de dag legt, in tegenstelling tot de Vlaamse regering, die niet toevallig geleid wordt door de N-VA.

Koekje van eigen deeg

De vervanging van De Bleeker door Alexia Bertrand doet vooral in Franstalig België stof opwaaien, meer dan in Vlaanderen, omdat de 'vijandige overname' van Bertrand beschouwd wordt als een afrekening tussen de twee liberale partijen. Zo wordt breed uitgesmeerd hoe de voorzitter van MR, Georges-Louis Bouchez,  pas op de hoogte is gebracht wanneer de transfer al rond was. Daarmee krijgt de MR een koekje van eigen deeg, zegt een Vlaamse liberaal anoniem in Le Soir, want "in juli vertelde de MR-voorzitter premier De Croo ook maar een uur voor haar benoeming dat Hadja Lahbib de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken zou worden."

De meesterzet van de Open VLD is dat ze met Alexia Bertrand nu de perfecte kandidaat hebben om in Brussel uit te spelen op een gezamenlijke liberale lijst voor de Kamer. Daardoor zou ook de Open VLD, net als Groen nu al met Tinne Van der Straeten of de PVDA met Maria Vindevoghel, een Vlaamse zetel in Brussel kunnen veroveren. Dat is voor Vlaamse partijen sinds de splitsing van de kieskring BHV niet meer mogelijk op eigen kracht. 

Het doel is een Vlaams parlementslid in Brussel

Het ironische is dat Alexia Bertrand -die dus die Open VLD-zetel zou krijgen op die gezamenlijke lijst met de MR- op die lijst wel enkele Franstalige politici zal voor moeten laten gaan, zoals Sophie Wilmès of Hadja Lahbib. Ironisch genoeg zijn dat net diegenen die Bertrands opmars bij de MR in de weg stonden, waardoor ze overstapte naar de Open VLD. Op die gezamenlijke Brusselse lijst zal ze hen weer ontmoeten. In het beste geval kan de Open VLD met Bertrand rekenen op een vierde plaats, en dat is op dit moment nog altijd een strijdplaats. De meesterzet is dus nog niet helemaal uitgewerkt. 

Open VLD zet Georges-Louis Bouchez op zijn plaats

Bovendien is de sfeer tussen de twee partijen toch wat gekoeld. Op RTL heeft de voorzitter van de Open VLD, Egbert Lachaert, gezegd dat "MR-parlementsleden Open VLD-ministers aanvallen op een manier die ze kopiëren van Vlaams Belang. En dat gaat niet, zo heeft Lachaert aan Georges-Louis Bouchez weten." Die boodschap is -na de vijandige overname van Bertrand- opnieuw hard aangekomen bij de MR-voorzitter die op zijn beurt, op Twitter dan, het falen van de Open VLD-ministers in de regering op een rijtje heeft gezet: "Geen enkel akkoord over kernenergie, slechtste begroting van Europa, geen enkel antwoord op het feit dat een OCAD-gevaarlijke vrij wordt gelaten en direct erna een politieman doodt."

Het mag dan kloppen dat veel liberalen -toch volgens de twee voorzitters van die partijen- elkaars lidkaart hebben, op dit moment lijkt dat er niet voor te zorgen dat de partijen elkaar politiek omhelzen. 

Meest gelezen