Nu experten pleiten om tweede spuit uit te stellen om sneller meer mensen te vaccineren: een goed idee? En mag dat?

Het was vaccinoloog Pierre Van Damme die gisteren, in “Het Journaal”, een opvallend ballonnetje opliet. De taskforce vaccinatie, waar de professor deel van uitmaakt, gaat onderzoeken of zoveel mogelijk mensen alvast één dosis van het vaccin kunnen krijgen.

Van Damme haalde hiervoor zijn mosterd in Canada. In de provincie Québec overweegt men namelijk om zoveel mogelijk mensen een eerste dosis te geven en niet meteen een tweede prik, na 21 dagen, zoals vaccinproducenten Pfizer en BioNTech dat voorschrijven.

Bekijk hier het gesprek met professor Van Damme uit "Het Journaal" en lees verder onder de video:

De tweede prik uitstellen en het beperkte aantal vaccins gebruiken om zoveel mogelijk mensen alvast één dosis te geven, heeft volgens professor Van Damme twee voordelen. 

“Op deze manier kan je veel sneller de groepsimmuniteit laten aangroeien én je krijgt veel minder mensen in de bevolking waarin het virus kan muteren, zoals we dat nu zien in het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika.” 

Johan Neyts, viroloog van het Rega Instituut (KU Leuven), zit op dezelfde golflengte en is ervoor gewonnen om zoveel mogelijk mensen alvast één spuitje te geven. Hij vreest namelijk dat de nieuwe virusvarianten de komende maanden ook bij ons zullen circuleren.

“Om dat te voorkomen moeten we ervoor zorgen dat er meer mensen in de bevolking beschermd zijn. Het is momenteel alle hens aan dek, de vijand staat aan de deur, dus we moeten creatief zijn”, zegt Neyts.

“Ik denk dat het ontdubbelen van de vaccins ervoor kan zorgen dat er meer bescherming is dan we kunnen krijgen als we iedereen eerste twee dosissen geven.” Neyts zegt dat dit wel ook nog goed becijferd moet worden door de biostatistici. 

De vraag is: kunnen we zomaar de tweede inentingen uitstellen? Dat is zowel een medisch als een juridisch vraagstuk. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) kondigde vanochtend op Radio 1 aan dat hij beide luiken laat onderzoeken. 

Laten we eerst naar het medische luik kijken. Uit de onderzoeken van Pfizer en BioNTech blijkt dat je twee spuitjes binnen de drie weken nodig hebt om optimaal beschermd te zijn tegen het coronavirus, voor maar liefst 95 procent.

Maar dat wil niet zeggen dat je na één spuitje nog niet beschermd bent, integendeel.  In onderstaande grafiek - die uit een document van Pfizer komt - kan je bijvoorbeeld duidelijk zien wanneer het vaccin begint te werken. (Lees verder onder de grafiek.)

De blauwe lijn toont het aantal besmettingen bij mensen die een eerste spuitje met het vaccin hebben gekregen. Na een kleine twee weken vlakt de curve plots af, wat erop wijst dat er bij de gevaccineerde proefpersonen nog weinig besmettingen werden vastgesteld.

De rode lijn toont het aantal besmettingen bij de proefpersonen die een niet-werkzaam placebo kregen. In die groep bleef het aantal besmettingen maar stijgen. 

"We moeten er rekening mee houden dat er nog altijd veel onzekerheid op die getallen zit", merkt Sciensano-viroloog Steven Van Gucht op. Zeker over de onderzoeksresultaten van de eerste doses houdt hij liever een slag om de arm. 

"Dat is berekend op basis van een klinische studie. Het is de vraag of dit in het echte leven, onder echte omstandigheden, zeker bij zwakke mensen wel even werkzaam zal zijn als in de ideale omstandigheden."

Van Gucht benadrukt ook het belang van het tweede spuitje: "De tweede dosis blijft cruciaal omdat die de afweerrespons veel sterker en langdurig zal maken." 

Bekijk hier de opmerkingen van Steven Van Gucht en lees verder onder de video:

Viroloog Johan Neyts ziet wel hoopvolle signalen in recent onderzoek, bij een klein aantal proefpersonen.   “Bij een klein deel van de mensen die deelnamen aan de studie is gebleken dat na een eerste dosis, er eigenlijk ook al een goede bescherming is: 90 procent van de mensen waren ook al beschermd tegen infectie”. 

“Nu we weten dat één dosis ook al bescherming biedt en om een optimale bescherming te krijgen op populatieniveau, zou je er voor kunnen kiezen om nog even te wachten met het activeren van het geheugen, bijvoorbeeld 6 maanden na de eerste dosis”, besluit de prof.  

Neyts vindt dat goed overwogen moet worden welke strategie we nu kiezen: “Het schema volgen op basis van de bestaande studies of een klein beetje risico nemen en gaan voor een maximale uitrol in de bevolking en dan overwegen om te beginnen met één spuitje.” 

De viroloog zou wel overwegen om de bewoners van woonzorgcentra en andere bejaarden toch binnen het tijdsbestek van drie weken hun tweede spuit te geven, omdat zij een hoger risico lopen en hun immuunsysteem minder goed werkt dan bij jongere mensen. 

Beluister hier het gesprek met professor Neyts in "De ochtend" op Radio 1 en lees verder onder de audio:

“Als er wetenschappelijke consensus is dat we de rest van de bevolking beter al één spuitje geven, denk ik dat er er een wettelijk kader gecreëerd moet worden om dat mogelijk te maken”, oppert Johan Neyts.

Dat brengt ons bij het belangrijke juridische vraagstuk. Wetenschappers kunnen wel adviseren om maar één spuitje te geven, in de bijsluiter staat nog altijd dat de tweede vaccinatie 21 dagen na de eerste moet worden gegeven. Wat als iemand die maar één spuitje heeft gekregen toch ziek wordt? 

Om deze gevolgen in te schatten heeft minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke advies gevraagd aan het Federaal Agentschap voor de Geneesmiddelen (FAGG). 

Als Belgische medici nu zouden zeggen dat het “heel verstandig en goed zou zijn om dat vaccinatieschema te veranderen”, wil Vandenbroucke dat het juridisch ook klopt en dus wacht hij op het advies van het FAGG. 

Als dat advies er is, moet bekeken worden welke stappen er gezet moeten worden om de kwestie op Europees vlak te bespreken, zegt Vandenbroucke. Ook Dirk Ramaekers, voorzitter van de taskforce vaccinatie, zegt dat zijn werkgroep op dit vlak vooral naar Europa kijkt.

Vandenbroucke wijst erop dat de Europese Unie in deze kwestie namelijk “de baas” is: het is het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) dat zijn zegen heeft gegeven om het vaccin van Pfizer en BioNTech te gebruiken in de Europese Unie. Bij het geven van die goedkeuring ging men er echter vanuit dat het vaccin in twee dosissen, met een tussenperiode van 21 dagen, zou worden toegediend. 

Vandenbrouckes Vlaamse collega, Wouter Beke (CD&V), spreekt over een interessante piste, maar kijkt ook naar Europa. "De onderhandelingen met Pfizer zijn op Europees niveau gevoerd. Het is mogelijk dat we op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten het vaccinatieplan moeten herbekijken, maar de uiteindelijke beslissing daarover ligt op Europees niveau."

Noël Wathion, de Belgische nummer twee van het EMA zegt dat het agentschap op de hoogte is van het debat en dat men momenteel alle aspecten aan het bekijken is. Wordt dus vervolgd.

Beluister hier het gesprek met minister Vandenbroucke in "De ochtend" op Radio 1:

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":