Belgica 121: Belgische expeditie peilt naar klimaatverandering in Antarctische wateren
Onderzoekers van de universiteiten van de ULB, VUB, KU Leuven, UGent, Luik, Bourgogne en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen gaan met een zeilboot het bodemleven van de Antarctische baaien bestuderen. Met die informatie hopen ze een beter inzicht te krijgen in de impact van klimaatverandering op het zeeleven.
Brussels Airport, 15u.30, in de vertrekhal staan tien wetenschappers bij een berg materiaal. Over een paar uur vertrekt hun vlucht naar Argentinië. Op 24 februari stappen ze in Ushuaia in de zeilboot Australis. Het doel van de reis: het bodemleven in kaart brengen van verschillende baaien van het West-Antarctisch schiereiland. Naam van het project: Belgica 121.
Met de naam en de boot verwijst deze expeditie naar de eerste Belgische ontdekkingsreis op de Zuidpool van Adrien de Gerlache in 1897. Het schip, de Belgica, vroor er vast, maar na zware beproevingen wist de bemanning begin 1899 de boot uit het ijs te bevrijden. Pas in het najaar bereikte het schip de haven van Antwerpen. Twee bemanningsleden overleefden de tocht niet.
Er zijn verschillende redenen waarom Belgica 121 gebruik maakt van een zeilboot. De 23 meter lange boot vaart weliswaar op een motor maar zal minder brandstof verbruiken als de zeilen worden bijgezet. Dat maakt het mogelijk om langere tijd op zee door te brengen. Tegelijk gaan de onderzoekers ook na wat de milieu-impact is van een zeilboot op het mariene leven in de poolgebieden.
Belgica 121 zal de baaien in de Straat van Gerlache aan het West-Antarctisch schiereiland bestuderen. Het gaat om de ondiepe wateren aan de kust, de getijdegebieden tot een diepte van 100 meter. Eerst vaart de Australis naar de Melchior eilanden en Andvord Bay, daarna komen Foyn Harbour en Hill Bay aan de beurt (zie foto rechts onder)
De wetenschappers gaan er mosselen, vissen, zeesterren, plankton, sponzen, wormen en andere ongewervelden verzamelen. “Dit zijn rijke wateren met bijzonder veel unieke soorten,” verduidelijkt Francesca Pasotti van de UGent. “Uit DNA onderzoek van ongewervelden kunnen we in het verleden kijken en begrijpen wat de impact was van de klimaatverandering vroeger. Dat geeft ons dan weer inzicht in hoe de opwarming vandaag het zeeleven beïnvloedt.”
Uit het DNA van de ongewervelden kunnen we kijken naar de impact van klimaatverandering in het verleden
Tegelijk bestuderen de vorsers de impact van de klimaatverandering op het zeeleven vandaag. “West-Antarctica warmt momenteel op aan een ongeziene snelheid. Het afkalven van gletsjers zorgt letterlijk en figuurlijk voor heel wat beweging in het water”.
Verdeling van de rijkdom
Wat is de impact van die opwarming op de voedselketen? Hoe is het gesteld met de ijsvorming? “Onder het ijs vormt zich ‘zwaarder’, compacter water dat naar beneden zakt en samen met de rotatie van de aarde een zeestroming veroorzaakt,” licht Francesca Pasotti toe, “die stroming zorgt voor een verspreiding van de mariene rijkdom over alle wereldzeeën.” Dus koude polen zijn van levensbelang voor de kwaliteit van alle oceanen.
Daarnaast zullen de onderzoekers ook de verontreiniging van microplastics onder de loep nemen.
De expeditie Belgica 121 maakt deel uit van het RECTO-project, Refugia en Ecosysteem Tolerantie in de Zuidelijke Oceaan, en wordt gefinancierd door het Federaal Wetenschapsbeleid (Belspo) en het DG Leefmilieu van de FOD Volksgezondheid. In het najaar verschijnt een documentaire over de expeditie.