Waarom gaan ze in Gent voor een monstercoalitie? En zal de SP.A eraf gereden worden?

Op zondagavond had Mathias De Clercq al fors zijn nek uitgestoken. Hij zou de eerste Gentse liberale burgemeester worden sinds zestig jaar, riep hij de laaiend enthousiaste Open VLD-militanten toe. Hij zou doen wat zijn bompa Willy De Clercq nooit gekund heeft. Her en der werd al gezegd dat De Clercq zijn hand had overspeeld. Hoe kan je met 15 gemeenteraadsleden tegen 21 van het roodgroene kartel de sjerp opeisen? De Clercq argumenteerde dat Open VLD er 15 heeft en Groen maar 14. Het kartel zei meteen “we zijn een en ondeelbaar”. 

Al in de nacht van zondag op maandag is veel gekanteld. De Gentse socialisten zien dat de groenen maar liefst 14 van de 21 gemeenteraadsleden van het roodgroene kartel binnenhalen. De krachtsverhoudingen zijn duidelijk veranderd want zes jaar daarvoor waren er nog meer socialistische gemeenteraadsleden dan groene. De socialisten beseffen dat zij afgestraft zijn en niet de groenen. De voorbije jaren hebben ze reputatieschade opgelopen door een “ons kent ons-mentaliteit” en net voor de verkiezingen door de dramatisch verkrotte sociale woningen van de Bernadettewijk. De socialisten beseffen dat ze een stap opzij moeten zetten en de groenen de lead moeten gunnen. Als ze dat niet doen, dan hebben de groenen een argument om de socialisten te laten vallen. Nu krijgen de groenen de burgemeesterssjerp van de socialisten op een schaaltje aangeboden en daarvoor zijn de socialisten nodig. 

De voorkeurstemmen gaven De Clercq wel een fors argument. 24.058 tegenover 13.183 voor Watteeuw en 17.954 voor Coddens. Het kartel zwaaide opnieuw met het hoger aantal gemeenteraadsleden van 21 tegen 15. De Clercq legde kort daarop een nieuwe kaart op tafel. Hij klonk zich vast aan CD&V van Mieke Van Hecke die 4 zetels in de aanbieding heeft. Met 19 zetels tegen 21 voor het kartel kon stemmenkampioen Mathias De Clercq zijn kandidatuur al meer kracht bijzetten. Bij Open VLD wezen ze er nog eens fijntjes op dat qua stemmenaantal Open VLD en CD&V samen sterker staan dan het kartel omdat de zetelverdeling veel gunstiger is voor grote formaties. 

(lees verder onder de foto)

Met Van Hecke haalt De Clercq ook een bulldozer en onderhandelaarstijgerin binnen. Met haar ervaring als voormalige topvrouw bij het katholiek onderwijs was ze gisteren tijdens de eerste vergadering al zeer dominant. CD&V is ook euforisch van terug aan de macht te kunnen komen, want al sinds 1988 zitten de Gentse christendemocraten in de oppositie. De Clercq zal dus aan CD&V een zeer loyale partner hebben. Er zijn voor Open VLD nog bijkomende voordelen aan de alliantie met de christendemocraten. Er is daardoor een ruim zeteloverschot om er de socialisten af te kunnen rijden. Bovendien is de aanwezigheid van CD&V ook een geruststellend signaal voor de liberale achterban. Stel dat Open VLD alleen met Groen overblijft, dan zou links wel eens zeer dominant kunnen worden. De aanwezigheid van CD&V moet dat milderen. 

Gaan de socialisten eraf gereden worden, is de vraag die je hoort bij de Gentse politici. Als er geen socialisten meer in de coalitie zitten, wordt de verdeling van de postjes alvast een stuk makkelijker. Want er zijn voor de vier partijen maar tien schepenposten en een burgemeesterssjerp. De spoeling wordt wel zeer dun. Als je er een partij kunt uitgooien, dan blijft er meer over voor de anderen. Er is zelfs te horen dat aan de onderhandelingstafel SP.A volop zwart zal gemaakt worden om ze weg te krijgen. De socialisten zouden volop een onfrisse erfenis aangewreven worden. Voor CD&V zou het ook interessant zijn om SP.A weg te krijgen, want dan zit er misschien meer dan één schepenpost in. Als SP.A kan blijven, wordt het voor die partij een pijnlijke kwestie. Nu hebben de socialisten vijf schepenen en een burgemeester. Er is te horen dat er nu maar twee schepenposten zullen zijn voor de socialisten. Misschien is dit conflictstof om de socialisten eraf te rijden. 

De groenen zeggen alvast dat ze doorgaan met het kartel. Ze wijzen op het wederzijds vertrouwen dat is gegroeid, maar er zijn ook meer prozaïsche redenen. Het blok Open VLD-CD&V heeft 19 zetels en Groen alleen maar 14. De groenen dreigen zo tweede viool te moeten spelen in de coalitie. En dat aantal zetels kan nog zakken. Op zes jaar tijd zijn er altijd een aantal vervangingen onder de gemeenteraadsleden. Gezien een groot deel van de groene kandidaten verkozen zijn, zullen die bij vertrek bijna altijd door een socialist vervangen worden. Met de SP.A in de oppositie dreigt Groen het dan met een tiental gemeenteraadsleden te moeten doen. Zo wordt Groen het kleine broertje in de coalitie. Dit is een reden om de socialisten niet te laten vallen.

Dan is er nog de burgemeesterskwestie. De groene Watteeuw en de blauwe De Clercq hebben alle twee argumenten om het te worden. Wie de sjerp laat vallen moet wel gecompenseerd worden en dus is die claim op het burgemeesterschap eigenlijk ook pasmunt bij de onderhandelingen. Mathias De Clercq heeft nu al zo zijn nek uitgestoken dat hij burgemeester wordt, waardoor terugkrabbelen zo goed als onmogelijk wordt. Hij gaat dus een forse prijs op inhoudelijk vlak moeten betalen aan de groenen. De groene Watteeuw is de claim op de sjerp door de socialisten in de schoot geworpen. Hij heeft dat burgemeesterschap dus niet zo scherp opgeëist als De Clercq. Hij is ook meer een dossierman en minder gesteld op protocol waardoor een schepenambt minder een ramp is voor hem. Mathias De Clercq staat dus klaar om een flamboyante Gentse burgemeester te zijn. 

Ook het nationaal partijbelang komt om de hoek kijken. Groen-voorzitster Almaci is zondagavond hoogstpersoonlijk naar Gent afgezakt. Dat betekent dat aan een groen burgemeesterschap ook heel wat prestige verbonden is voor Groen. Zo zou Almaci de kers op de taart krijgen. Er is wel overal stemmenwinst voor Groen, maar een klapper zoals het burgemeesterschap van Gent zou de groene overwinning compleet maken. Vraag is of Gents groen kopstuk Watteeuw zich veel van die nationale overwegingen zal aantrekken.

De Gentse onderhandelaars hebben nog veel werk voor de boeg. De komende dagen gaan ze via mail nota’s uitwisselen en thema’s vastleggen. Tegen het eind van de week gaan ze in de luwte samenzitten. En onderhandelaar zei me: “We gaan niet in een of twee weken klaar zijn.” De komende dagen mogen we dus radiostilte uit Gent verwachten.