Markante plekken: de opera van Gent, een grand théâtre uit 1840
In de reeks "Markante plekken" gaat onze fotograaf Alexander Dumarey elke week op zoek naar een opvallende plaats met een verhaal. Soms bekend, soms vergeten. Soms druk, soms verlaten. Maar allemaal hebben ze een boeiende geschiedenis. Vandaag: de opera van Gent.
De opera van Gent in de Schouwburgstraat, vlak bij de Kouter, is al het derde theater op die plaats. Het eerste theater is de stadsschouwburg uit 1698, maar die brandt volledig uit in 1715. In 1737 wordt er een nieuwe schouwburg gebouwd. Deze zal er net 100 jaar blijven staan.
In 1837 sloopt het stadsbestuur, dat in 1821 de schouwburg in handen krijgt, het vervallen gebouw. De stad wil er een nieuw en prestigieus grand théâtre, een opera naar Frans voorbeeld, bouwen. Stadsarchitect Louis Roelandt tekent een monumentaal neoclassicistisch pand dat de volledige lengte van de straat tussen de Kouter en het Koophandelsplein vult. Aan de andere kant van de straat komt over hele lengte een sobere gevel, zodat het nieuwe theater extra grandeur uitstraalt.
Het overweldigende interieur is van de hand van de Parijse decorateurs René Philastre en Charles Cambon, zij verzorgden eerder ook al de aankleding van de Bourlaschouwburg in Antwerpen. Zeker de rij salons aan de straatkant is indrukwekkend in hun overdadigheid. Opeenvolgend liggen hier de Foyer, de Redoutezaal en de Lullyzaal. Samen zijn ze goed voor zo'n 90 meter doorlopend parket, een eindeloze dansvloer voor de populaire bals in de 19e eeuw.
De opera wordt in 1840 plechtig ingehuldigd, maar het duurt nog tot 1842 voor het interieur volledig afgewerkt is. De openingsavond is geen succes. De eerste voorstelling bevalt het publiek niet en de toeschouwers verlaten massaal de zaal.
Het gebouw wordt in zijn bestaan meerdere keren verbouwd. Begin 20e eeuw voegt Charles van Rysselberghe een nieuwe ingang toe en bouwt hij er een postkantoor in dezelfde stijl tegen. In de jaren 50 volgt een "opfrissing" van het interieur. De originele kleuren en schilderingen verdwijnen onder een waaier van tinten beige verf.
In januari 1989 sluit het stadsbestuur de opera uit veiligheidsoverwegingen. Het gebouw is uitgeleefd en verwaarloosd. Er volgt een renovatiecampagne van 800 miljoen Belgische frank. De grote zaal wordt aangepakt, en de hele achterbouw en de toneeltoren krijgen een update. In 1993 opent de opera opnieuw de deuren. De laatste werkzaamheden dateren uit 2002, wanneer de gevels gerenoveerd worden.
Vandaag zijn grote delen van het gebouw in slechte staat. In de zalen vooraan bijvoorbeeld is de decoratie op veel plaatsen beschadigd en de galerij van de Redoutezaal is niet meer toegankelijk. De renovatie wordt al jaren aangekondigd, maar de kogel is nog lang niet door de kerk. Wel heeft de Vlaamse Regering vorig jaar een oproep gelanceerd om een ontwerpteam te vinden dat een masterplan kan opstellen. Eind 2018 waren nog 5 bureaus in de running om het plan uit te werken.
