Iraanse activiste klaagt in brief mishandeling in gevangenis aan: "Vrouw aan handen en voeten opgehangen en misbruikt"

In september brak er protest uit in Iran toen de 22-jarige Mahsa Amini overleed nadat ze was opgepakt door de zedenpolitie. Ze zou haar hoofddoek "onfatsoenlijk" gedragen hebben, volgens de autoriteiten. Sindsdien komen mannen en vrouwen, jong en oud, bekend en minder bekend, op straat tegen de repressie.

Volgens mensenrechtenorganisatie HRANA zijn al 506 demonstranten gedood, onder hen 69 minderjarigen. Verder zouden 66 leden van de veiligheidsdiensten omgekomen zijn. Meer dan 18.000 demonstranten zijn opgepakt, al zijn exacte cijfers moeilijk te bepalen want de Iraanse politie zet journalisten en burgers zwaar onder druk om te zwijgen.

Toch heeft de Britse omroep BBC nu een brief ontvangen van een van de bekendere activistes in het land: Narges Mohammadi. Ze staat aan het hoofd van de Iraanse mensenrechtenorganisatie van Nobelprijswinnares Shirin Ebadi. Op dit moment zit ze vast in de beruchte Evin-gevangenis in Iran omdat ze "propaganda verspreidt". Daar hoorde ze verhalen van vrouwen die tijdens de recente protesten werden opgesloten in dezelfde gevangenis.

In tegenstelling tot andere gevangenen, die vaak volledig afgesloten raken van de buitenwereld, kunnen sommige politieke gevangenen van haar status wél nog enigszins communiceren met de buitenwereld. En dat vindt ze, ondanks het gevaar, haar plicht: "Deze misdaden niet onthullen zou enkel bijdragen aan het voortzetten van dit soort repressieve methoden tegenover vrouwen", vindt Mohammadi. "We zullen ons niet terugtrekken", staat ook in de brief te lezen.

Mohammadi schrijft dat ze littekens en blauwe plekken zag bij een bekende maar niet bij naam genoemde mensenrechtenactiviste. De vrouw zou tijdens het transport naar de gevangenis aan handen en voeten aan een haak gehangen zijn en vervolgens herhaaldelijk seksueel misbruikt zijn. Ze zag ook zelf hoe een vrouw tussen twee bewakers op een motor werd weggevoerd om elders misbruikt te worden. De Iraanse overheid beweert nochtans dat vrouwelijke demonstranten in faciliteiten zitten met enkel vrouwelijke bewakers en ontkent het misbruik in alle talen.

Eerder kwamen al gelijkaardige verhalen over misdrijven naar buiten via CNN. De Amerikaanse nieuwszender sprak in Irak net over de grens met Iran met vluchtelingen. "Het is daar één grote gevangenis", getuigt een gevluchte vrouw. Op basis van hun getuigenissen lokaliseerde CNN verschillende politiekantoren in het westen van het land waartussen gevangen verplaatst zouden worden, om hun locatie voor familie te verbergen. Er zouden ook geheime gevangenissen zijn in militaire basissen. In de regio wonen veel Koerden, een minderheidsgroep in het land.

Naast getuigenissen van vluchtelingen ontving de nieuwszender gelekte berichten uit een ziekenhuis. Zorgverleners beschrijven hoe ze duidelijk tekenen van foltering en verkrachting zagen bij Armita Abbasi. Abbasi is een jonge vrouw die onverholen kritiek op het regime uitte op sociale media en volgens de autoriteiten Molotov-cocktails in huis had. In het dossier moesten dokters noteren dat ze opgenomen was voor spijsverteringsproblemen. CNN kreeg later te horen dat er "geen dossier" van haar was.

En niet alleen vrouwen zijn slachtoffer van het seksueel misbruik. Een jongen van 17 jaar vertelt hoe hij in een politiekantoor mannen hoorde schreeuwen en van één van hen achteraf te horen kreeg dat het om verkrachting ging. Hij onderging later hetzelfde lot, nadat een bewaker hun gesprek hoorde. Hij was eerder ook al gefolterd. Alles bij elkaar telt CNN minstens 11 concrete gevallen.

Op 8 december werd voor het eerst een demonstrant geëxecuteerd voor zijn deelname aan de rellen: Mohsen Shekari, een 23-jarige jongeman. Intussen werd ook een tweede demonstrant publiekelijk opgehangen.

Nu laat het Iraanse Hooggerechtshof weten dat het beroep tegen de terdoodveroordeling van rapper Saman Seydi Yasin aanvaard is. Hij werd beschuldigd van poging tot moord op veiligheidsagenten, het in brand steken van een vuilnisbak en van drie luchtschoten. Het hof stuurt de rechtszaak terug wegens "slordigheden in het onderzoek". 

Is dat een teken van verandering? "Het betekent vermoedelijk dat er een nieuw onderzoek komt, en dat Yasin alsnog de doodstraf kan krijgen", legt VRT-journalist Midden-Oosten Inge Vrancken uit. "Het is niet helemaal duidelijk waarom het Iraanse Hooggerechtshof het beroep aanvaardt. Misschien omdat hij een bekend figuur is en best populair", zegt Vrancken. "Want tegelijk met die aanvaarding, is de doodstraf tegen een andere demonstrant bevestigd".

"Niks wijst erop dat het Iraanse regime milder zal optreden. De zogenaamde rechtszaken gebeuren achter gesloten deuren, de demonstranten krijgen geen degelijke advocaat", vervolgt Vrancken.

Intussen heeft Buitenlandse Zaken alle Belgen die in Iran verblijven, opgeroepen om het land zo snel mogelijk te verlaten.