Onderzoekers vinden nooit eerder ontdekte schets onder verflagen van "De Nachtwacht"
Onder de verflagen van het schilderij "De Nachtwacht" van de Nederlandse schilder Rembrandt van Rijn hebben onderzoekers een nooit eerder ontdekte schets gevonden. Er was altijd al een vermoeden dat Rembrandt een schets op het doek maakte vooraleer hij begon te schilderen. Met behulp van geavanceerde computertechnieken worden die twijfels nu weggenomen. "Nooit eerder kregen we zo goed inzicht in het maakproces van de meester", klinkt het in het Rijksmuseum.
Tweeënhalf jaar geleden startte een onderzoeksteam met "Operatie Nachtwacht" de grootste studie ooit naar het meesterwerk van Rembrandt. De onderzoekers wilden nagaan in welke staat het schilderij zich bevindt en uitzoeken hoe het schilderij zo intact mogelijk kan worden gehouden voor de volgende generaties. Om dat te bepalen, maakte de groep gebruik van de nieuwste en meest geavanceerde technologie.
Het Rijksmuseum in Amsterdam, waar het schilderij voor het grote publiek te zien is, voorzag daarvoor een speciale glazen ruimte waardoor kunstliefhebbers het historische werk nog steeds konden bewonderen terwijl de onderzoekers hun werk deden.
Na tweeënhalf jaar heeft het team van Operatie Nachtwacht de onderzoeksresultaten naar buiten gebracht. Daaruit blijkt dat het bekendste schilderij van Nederland nog steeds niet al zijn geheimen had prijsgegeven. De onderzoekers hebben onder de verflagen namelijk de eerste aanzet van De Nachtwacht gevonden: een schets die Rembrandt maakte op het doek.
Volgens Taco Dibbits, de directeur van het Rijksmuseum, gaat het om een doorbraak in het onderzoek: "We vermoedden altijd al dat Rembrandt een schets op het doek gemaakt moet hebben voordat hij aan deze waanzinnig complexe compositie begon, maar dat bleef tot dusver een veronderstelling." Dat onderzoekers de schets nu wel hebben kunnen waarnemen, hebben ze te danken aan de state-of-the-art onderzoekstechnieken waarop ze beroep konden doen om onder de verschillende verflagen te kijken.
De schets werd zichtbaar op de calciumkaart die de onderzoekers opstelden. De compositie van het schuttersstuk is opgezet met een grof geschilderde schets in een beige verf die veel kalk bevatte. In de bovenste helft van het schilderij licht de schets wit op. Dat komt omdat Rembrandt slechts dunne verflagen gebruikte en het calciumgehalte van de verf hoog was. Op andere plekken is de schets niet zichtbaar omdat de schilder daar waarschijnlijk dikkere verflagen over heeft geschilderd.
Pieter Roelofs, hoofd schilder- en beeldhouwkunst van het Rijksmuseum, meent dat de onderzoekers het ontstaan van "De Nachtwacht" hebben ontdekt. Uit de schets wordt namelijk duidelijk hoe Rembrandt op zoek was naar de juiste compositie voor zijn meesterwerk. Zo zou de grootmeester bijvoorbeeld getwijfeld hebben over de positie en het uitzicht van de schutters.
Operatie Nachtwacht heeft een nieuwe standaard gezet voor het onderzoek naar schilderkunst
De nieuwe inzichten in het creatieve proces van de Nederlander zullen in de toekomst mogelijk voor heel wat andere nieuwe ontdekkingen zorgen bij andere werken van Rembrandt. "Operatie Nachtwacht heeft een nieuwe standaard gezet voor het onderzoek naar schilderkunst. Door al deze ontdekkingen gaan we nu met andere ogen naar zijn andere schilderijen kijken, omdat we nu weten waar we op moeten letten", klinkt het bij het Rijksmuseum.
