David Kelly Crow

BEKIJK: Kan je PFOS meten in je bloed? En hoe veilig is ons drinkwater? Journalist Luc Pauwels beantwoordt jouw vragen

Het is inmiddelijks duidelijk dat PFOS ver buiten Zwijndrechtse grenzen voorkomt, maar welke gevolgen heeft dat voor ons dagelijks leven? Moeten we een filter op onze kraan installeren? Kunnen we nog zonder zorgen zwemmen in een meer? En vanaf wanneer veroorzaakt PFOS kanker? Wetenschapsjournalist Luc Pauwels beantwoordt de meest gestelde vragen van de voorbije dagen in onze VRT NWS Live.

Geraken we ooit nog van PFOS verlost?

“PFOS is een giftige chemische stof die deel uitmaakt van de PFAS-familie. PFOS heeft daarmee zo’n 3.000 broertjes, en die hebben allemaal één ding gemeen: ze zijn heel moeilijk afbreekbaar en blijven dus lang in het milieu – en bij uitbreiding in ons lichaam – achter.” Dat zegt wetenschapsjournalist Luc Pauwels. “Het duurt om en bij de 8,5 jaar vooraleer de stoffen in je lijf worden afgebroken, en 30 tot 40 jaar vooraleer ze volledig uitgescheiden zijn.”

PFOS is dus niet de enige stof die schade kan berokkenen. Moet er geen optelsom van alle stoffen gemaakt worden?

Videospeler inladen...

In deze video leggen we haarfijn uit wat PFOS en PFAS precies betekenen.

Sinds wanneer bestaat PFOS? Hoe heeft het zich kunnen verspreiden over heel Vlaanderen?

Uit recente metingen blijkt dat PFOS in beken, rivieren en kanalen over heel Vlaanderen terug te vinden is. Niet gek, vindt Pauwels: “Heel veel industrietakken dragen indirect bij tot de verspreiding van PFOS in het milieu.”

We moeten dus niet alleen de 3M-fabriek in Zwijndrecht met de vinger wijzen, al vond de water- en vetafstotende stof wel daar zijn oorsprong:

Videospeler inladen...

PFOS kwam na de Tweede Wereldoorlog, begin jaren vijftig, op de markt. “In de jaren zeventig klonken al de eerste signalen dat de stof schadelijk en niet afbreekbaar is, maar pas 15 jaar geleden werd ze in Europa verboden. En dus gingen fabrikanten in de grote PFAS-vijver vissen naar minder schadelijke stoffen om PFOS te vervangen. Er komen vandaag dus nog steeds jongere broertjes van PFOS in het milieu terecht.”

Kan je PFOS meten in je bloed? En is er een verband met bepaalde kankers?

“Je kan PFOS absoluut meten in je bloed. Sterker nog: daar zijn in Vlaanderen al onderzoeken naar gevoerd”, weet Pauwels. “Wat bleek? De gemiddelde Vlaming heeft 5 microgram PFOS per liter lichaamsgewicht. Omgerekend is dat 5.000 nanogram, oftewel 5.000 keer meer dan wat we meten in de natuur.”

Daarmee doen we het volgens Pauwels in verhouding met andere West-Europese landen niet eens zo slecht:

Videospeler inladen...

Toxicoloog Jan Tytgat van de KU Leuven zei eerder dat er reden is tot bezorgdheid, maar niet tot paniek. “Klopt”, zegt Pauwels. “Alles hangt af van de concentraties waaraan je wordt blootgesteld. De impact van de dioxinecrisis was twintig jaar geleden bijvoorbeeld veel groter. Die dioxines kwamen rechtstreeks en in zeer hoge concentraties in de voedselketen terecht, tot doodvallende kippen aan toe.”

Toch zijn er wetenschappelijke verbanden met kanker gevonden:

Videospeler inladen...

Kankerexpert en professor Nick van Larebeke vatte het volgens Pauwels zo samen: “Ik raad kannibalen niet aan om de westerse mens op te eten. Wij zijn niet proper, wij zijn een bron van vervuiling.”

Kan ik nog water uit de kraan drinken? Heeft een filter nut?

Sinds bekend raakte dat PFOS in heel Vlaanderen terug te vinden is, is de bezorgdheid over ons drinkwater groot.

Momenteel zitten de concentraties PFAS-stoffen in ons land onder de Europese norm, maar het is de vraag of dat zo blijft:

Videospeler inladen...

Een filter op je kraan installeren, heeft volgens Pauwels weinig nut: “PFOS uit water zuiveren is verschrikkelijk duur en complex. Ik weet niet of onze drinkwatermaatschappijen over de juiste zuiveringstechnieken beschikken om de chemische stof eruit te halen, laat staan dat je dat met een consumentenfilter kan doen.”

Hoe veilig zijn zwemvijvers en meren?

“Ga vaker zwemmen in de natuur”, klinkt het al jaren bij menig wetenschappers. Maar is dat wel zo verstandig? “Er is een verschil tussen zwemvijvers en meren enerzijds, en openbare waterlopen de bevaarbare waterlopen en beken anderzijds. Daarover zegt de Vlaamse Milieu Maatschappij duidelijk: zwem er niet in. Niet alleen omwille van PFOS, maar ook andere vervuilende stoffen zoals kwik.”

En je eigen zwemvijver, of pakweg Blaarmeersen in Gent?

Videospeler inladen...

De volledige VRT NWS Live met wetenschapsjournalist Luc Pauwels kan je hier herbekijken:

Videospeler inladen...

Meest gelezen